نمره شادی مردم در دولت روحانی؛پایین تر از لبنان بالاتر از مصر و فلسطین

یک شاخص جدید اقتصادی تلاش دارد به جای تکیه بر از مسائل عینی رفاه به دغدغه ذهنی شهروندان توجه داشته باشد.اقتصاددانان در این حوزه نحوه اثرگذاری متغیرهای اقتصادی بر مفهومی به نام «رفاه ذهنی»را بررسی می‌کنند.

 در این رویکرد که حاصل نگاه روان‌شناسانه به مفهوم رضایت و رفاه ذهنی است، متغیرهای ضمنی برای اندازه‌گیری رفاه ذهنی مورد استفاده قرار گرفتند.

داده‌های مورد نیاز در این روش از طریق پرسش‌نامه گردآوری می‌شوند. اگرچه استفاده از رویکرد اقتصاد شادکامی سابقه چندانی ندارد، امروزه بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر اهمیت این حوزه در سیاست‌گذاری کلان تاکید دارند.

به‌همین علت، در سال‌های اخیر برخی از موسسات و نهاد‌های بین‌المللی اقدام به ارائه و اندازه‌گیری برخی از شاخص‌های تعیین‌کننده سطح «شادکامی» و «رفاه ذهنی» در کشورهای مختلف کرده‌اند. برای نمونه سازمان ملل هر سال نسبت به انتشار نتایج حاصل از بررسی‌ وضعیت رفاه ذهنی در کشورهای مختلف در قالب «گزارش جهانی شادی» اقدام می‌کند.

به گزارش ایسپا گزارش جهانی شادکامی  به صورت سالیانه از سال 2012 توسط شبکه گشایش توسعه پایدار واقع در نیویورک منتشر می شود و وضعیت شادکامی کشورها را بر اساس اطلاعات موجود ارائه می کند.

شادکامی چطور سنجش می شود؟

 در گزارش مذکور شادکامی معادل «ارزیابی ذهنی فرد از وضعیت زندگی خود» تعریف شده است و جهت سنجش شادکامی از سوال ارزیابی زندگی «موسسه نظرسنجی گالوپ» استفاده می شود. موسسه گالوپ نیز از مقیاس کانتریل (1965) در ارزیابی فرد از زندگی خود بهره می گیرد.

موسسه گالوپ از شهروندان در سطح جهانی سوال می کند: «فرض کنید یک نردبان دارای ده پله است. پله صفر به معنای بدترین وضعیت و حالت زندگی و پله ده به معنای بهترین وضعیت و شرایط زندگی است. در حال حاضر شما احساس می کنید در کدام پله از نردبان ایستاده اید؟» بر اساس پاسخ هایی که شهروندان به این پرسش می دهند و در بازه 0 تا 10 وضعیت عمومی زندگی خود را ارزیابی می کنند، کشورها از حیث «رضایت از زندگی» رتبه بندی می شوند.

گزارش جهانی شادکامی تنها به نتایج حاصل از پاسخ های افراد به پرسش موسسه گالوپ در ارزیابی شادکامی افراد اکتفا نکرده است و آن را به مثابه متغیر وابسته درنظر گرفته است که متغیرهای دیگری بر آن تأثیرگذارند و نمره شادکامی را از مجموع متغیرهای اشاره شده ارائه می کند. متغیرهای مستقل و تأثیرگذار بر میزان رضایت فرد از زندگی خویش عبارتند از: 

1- عواطف مثبت (Positive Affect): عواطف مثبت شامل 5 گویه است که هر ساله توسط موسسه نظرسنجی گالوپ در کشورهای جهان  مورد سنجش قرار می گیرد (آیا احساس می کنید دیروز به خوبی استراحت کردید؟ آیا تمام دیروز با شما به احترام رفتار شد؟ آیا تمام دیروز به میزان زیادی لبخند زدید یا خندیدید؟ آیا دیروز چیز جالبی یاد گرفتید یا انجام دادید؟ آیا دیروز و احساسات مثبت زیادی را مانند لذت بردن از زندگی تجربه کردید؟).

2-عواطف منفی (Negative Affect): عواطف منفی شامل 5 گویه است که هر ساله توسط موسسه نظرسنجی گالوپ در کشورهای جهان  مورد سنجش قرار می گیرد ( آیا دیروز درد جسمانی تجربه کردید؟ آیا دیروز احساس منفی نگرانی را تجربه کردید؟ آیا دیروز احساس منفی زیادی را مثل غم تجربه کردید؟ آیا دیروز استرس (فشارروانی) زیادی را تجربه کردید؟ آیا در طول دیروز عصبانی یا خشمگین بودید؟).

3- تولید ناخالص داخلی (GDP per capita): اطلاعات و آمار مربوط به این شاخص در گزارش شادکامی از آمارهای منتشر شده بانک جهانی استخراج و استاندارسازی می شود.

4-حمایت اجتماعی (Social Support): اطلاعات مربوط به «حمایت اجتماعی»، حاصل یافته های نظرسنجی موسسه گالوپ است. سوال مرتبط با متغیر حمایت اجتماعی که توسط موسسه گالوپ از شهروندان پرسیده می شود شامل «اگر در وضعیت دشواری و سختی باشید، دوستان و بستگانی دارید که در هر زمان که به آنها نیاز دارید، به شما کمک کنند یا خیر؟» می باشد.

5- امید به زندگی سالم در بدو تولد: اطلاعات و آمار مربوط به این شاخص توسط سازمان جهانی سلامت تولید می شود.

6-آزادی انتخاب: اطلاعات و آمار مربوط به «آزادی انتخاب» در گزارش جهانی شادکامی، حاصل یافته های نظرسنجی موسسه گالوپ است. سوال مرتبط با متغیر مذکور که توسط موسسه گالوپ از شهروندان کشورها پرسیده می شود شامل «آیا شما از آزادی انتخاب در زندگی خویش رضایت دارید یا ناراضی هستید؟» می باشد.

7- بخشش یا کمک کردن :اطلاعات و آمار مربوط به «کمک کردن»، حاصل یافته های نظرسنجی موسسه گالوپ است. سوال مرتبط با متغیر مذکور که توسط موسسه گالوپ از شهروندان کشورها پرسیده می شود شامل «آیا در یک ماه گذشته به خیریه ها و نیازمندان کمک مالی کردید؟» می باشد.

8- ادراک فساد: اطلاعات مربوط به «ادراک فساد» در گزارش جهانی شادکامی، حاصل یافته های نظرسنجی موسسه گالوپ است. سوال مرتبط با متغیر مذکور که توسط موسسه گالوپ از شهروندان کشورها پرسیده می شود شامل «آیا در کل حکومت فساد گسترده وجود دارد؟ و آیا در بخش تجارت و کسب و کار فساد گسترده وجود دارد؟» می باشد.

نمره جهانی ایران در گزارش جهانی شادکامی

رتبه ایران در گزارش جهانی شادکامی بین سال های 2013 تا 2020 موجود است. در سال 2014 گزارش مذکور منتشر نشده است. نمره شادکامی و رتبه جهانی ایران بین سال های اشاره شده در جدول پایین آمده است. نمره شادکامی ایران در این فاصله زمانی نشان می دهد، وضعیت شادکامی مردم ایران چندان تغییری نداشته است و مردم ایران شادکامی و رضایت از زندگی خود را نزدیک متوسط ارزیابی کرده اند.در این گزارش نمره بین صفر تا 10 قرار دارد ایران در سالهای 2015 تا 2020 که دوران دولت روحانی به حساب می آید  همواره زیر پنج بوده است.

رتبه منطقه ای ایران در شادکامی

در جدول پایین بر اساس اطلاعات موجود در آخرین گزارش جهانی شادکامی (2020 میلادی) کشورهای منطقه از حیث میزان شادکامی رتبه بندی شدند. امارات با نمره 6.791 از 10 و کشور مصر با نمره 4.151 بیشترین و کمترین میزان شادکامی را دارا هستند. ایران با نمره 4.672 در رتبه نهم جای می گیرد.در واقع پایین تر از امارات؛عربستان،ترکیه و لبنان و بالا از مصر و فلسطین.