ایران در تنش‌های قره‌باغ چه موضعی داشت؟
بامداد یکشنبه ششم مهر ماه دور جدید درگیری‌های ارمنستان و آذربایجان بر سر منطقه مورد مناقشه قره باغ آغاز شد که کماکان درگیری‌ها ادامه دارد.
در آخرین تحولات در این زمینه آذربایجان صبح امروز (شنبه) به بمباران مرکز جمهوری قره‌باغ کوهستانی ادامه داد و ارمنستان هم از ساقط کردن سه جت متعلق به آذریجان خبر داد.
ماجرا از آنجا شروع شد که وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرد نیروهای این کشور دو بالگرد و سه پهپاد آذربایجانی را در واکنش به حملات باکو به مناطق مسکونی ساقط کرده‌اند و این وزارتخانه همچنین اعلام «حالت جنگی» کرد و از تمامی نیروهای خود خواست تا در آماده‌باش کامل قرار گیرند.
«نیکل پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان در نشست اضطراری با نمایندگان پارلمان این کشور درباره درگیری نظامی با جمهوری آذربایجان اعلام کرد که ایروان ممکن است به طور رسمی استقلال جمهوری خودخوانده قره باغ کوهستانی(جمهوری آرتساخ) را به رسمیت بشناسد.
در واکنش به این اقدام ایروان، پارلمان آذربایجان نیز در مناطق درگیر حالت جنگی اعلام کرد. این درگیری‌ها واکنش‌های کشورهای مختلف را به همراه داشته است و جمهوری اسلامی ایران نیز در این خصوص ضمن دعوت طرفین به توقف درگیری‌ها آمادگی خود را برای استفاده از ظرفیت‌هایش برای آغاز گفت‌وگوها بین طرفین اعلام کرد.
* خطیب‌زاده: از نزدیک و با نگرانی درگیری‌های نظامی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان را دنبال می‌کنیم
در همین راستا و از همان ابتدا، اولین موضع گیری رسمی جمهوری اسلامی ایران در این خصوص از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه صورت گرفت. در همین خصوص سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه یکشنبه ششم مهر ماه اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران از نزدیک و با نگرانی درگیری‌های نظامی بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان را دنبال می‌کند و ضمن دعوت طرفین به خویشتنداری، خواستار توقف فوری درگیری‌ها و آغاز گفتوگو بین دو کشور است.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین آمادگی ایران برای استفاده از همه ظرفیت‌های خود به منظور برقراری آتش بس و آغاز گفت‌وگوها بین طرفین را اعلام کرد.
*ظریف:منطقه ما هم اکنون نیازمند صلح است
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه نیز یکشنبه شب در توئیتی در این خصوص نوشت: ایران به دقت خشونت نگران کننده در ناگورنو-قره‌باغ را زیر نظر دارد. خواستار پایان فوری خصومت‌ها و آغاز گفتوگو برای حل اختلافات هستیم. همسایگان ما اولویت ما هستند و آماده ارائه مساعی جمیله به منظور فراهم ساختن گفت‌وگوها هستیم. منطقه ما هم اکنون نیازمند صلح است.
رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین یکشنبه شب جداگانه با جیحون بایراموف وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان و زهراب مناتسکانیان وزیر امور خارجه ارمنستان تلفنی گفتوگو و ضمن اطلاع از آخرین وضعیت و شرایط میدانی و همچنین ابراز نگرانی از شرایط به وجود آمده، دو طرف را به خویشتنداری، آتش بس و پایان فوری خصومت‌ها و همچنین آغاز مذاکره در چارچوب حقوق و قوانین بین‌المللی دعوت کرد.
وی همچنین آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای استفاده از تمام ظرفیت‌های خود به منظور برقراری آتش بس، آغاز گفتوگو و استقرار صلح و آرامش را به دو طرف اعلام کرد.
از سوی دیگر، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه روز دوشنبه هفتم مهر ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران عنوان کرد:اتفاق اصلا خوبی نیفتاده است.وضعیت منطقه بیش از این تحمل این خشونت‌ها را ندارد. ما بلافاصله به دوستان در این دو کشور گفتیم که هر چه زودتر این غائله ختم شود و گفت وگوها آغاز شود برای هر دو طرف بهتر است. فکر می‌کنیم آتش بس فوری، ترک مخاصمات و آغاز گفت‌وگوهای دوجانبه تنها راهحل قطعی این موضوع است. سیاست ایران تغییری نکرده و همواره کمک و تسهیل گفت‌وگوها بین دو طرف بوده است و راهحل نظامی راهحل پایدار برای این اختلاف چند دهه‌ای نیست.
وی گفت: جمهوری اسلامی ایران از همه ظرفیت خود در این راستا استفاده می‌کند و با دقت کامل و نزدیکی و با حساسیت در حال پیگیری اتفاقات در منطقه هستیم و به طور مداوم با طرف‌های درگیر در ارتباط هستیم. قطعا به دنبال آتش بس فوری هستیم و ظرفیت خود را در این راستا فعال نگه خواهیم داشت.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی همچنین تصریح کرد: ما نمی‌توانیم تحمل کنیم در مرزهایمان درگیری‌های نظامی ادامه یابد و سعی می‌کنیم با تمام توان به نقطه آرامش در این مرز هم برسیم.
*ربیعی: با دقت و نگرانی مناقشه اخیر را تعقیب می‌کنیم
علی ربیعی سخنگوی دولت نیز هشتم مهر ماه در خصوص این درگیری‌ها گفت: ما با دقت و نگرانی مناقشه اخیر در مناطق اشغالی جمهوری آذربایجان را تعقیب می‌کنیم. بر این باوریم که جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان با الهام و انرژی گرفتن از تاریخ و از عصر همزیستی تمدنی در قرون پیشااستعماری و با تکیه بر مشترکات فرهنگی خود می توانند راهی صلح آمیز برای اسکان آوارگان و برای بازگشت به دوران پیش از اشغال بیابند و جمهوری اسلامی آماده کمک به برقراری صلح پایدار در این منطقه است.
ربیعی تاکید کرد: مواضع جمهوری اسلامی در خصوص ضرورت رعایت و به رسمیت شناختن تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان بسیار روشن است و دولت جمهوری اسلامی ایران تاکنون بارها بر این حق مشروع در چارچوب حقوق بین الملل و قطعنامه‌های سازمان ملل تاکید کرده است. ما همچنین براین باوریم که اختلاف دو کشور همسایه جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان راهحل صلح آمیز دارد و ایران و ترکیه و روسیه می‌توانند در جهت اجرایی سازی قطعنامه‌های سازمان ملل، آن دو همسایه را کمک کنند تا اختلافات خود را در اشکال مسالمت آمیز حل کنند.
*گفتوگوی تلفنی واعظی و معاون نخست‌وزیر آذربایجان
به گزارش فارس، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهور هم چهارشنبه نهم مهر ماه در تماس تلفنی «شاهین مصطفی اف» معاون نخست‌وزیر آذربایجان با وی با ابراز نگرانی از مناقشه و درگیری ایجاد شده بین آذربایجان و ارمنستان، تاکید کرد: تحولات اخیر را با دقت و جدیت دنبال می‌کنیم و آماده هرگونه کمک برای حل و فصل اختلافات دو کشور از طریق گفتوگو و مذاکره در چارچوب قوانین و مقررات حقوق بین‌المللی هستیم.
رئیس دفتر رئیس جمهور در همین زمینه شایعات مطرح شده در برخی رسانه‌ها، شبکه های اجتماعی و فضای مجازی مبنی بر ارسال کمک از سوی ایران به ارمنستان در مناقشه بین دو کشور را به شدت تکذیب کرد و گفت: این شایعات کاملا بی اساس بوده و با هدف برهم زدن روابط خوب ایران و آذربایجان مطرح می‌شود.
«شاهین مصطفی اف» معاون نخست وزیر آذربایجان نیز در این گفتوگو، جمهوری اسلامی ایران را همسایه خوب و کشور دوست آذربایجان برشمرد و گفت: دو کشور روابط صمیمانه‌ای با یکدیگر دارند و نباید اجازه دهیم این روابط خوب با تلاش‌های مخالفان خدشه دار شود.
از سوی دیگر، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه هشتم مهر ماه به برخی ادعاهای مطرح شده رسانه‌ای مبنی بر انتساب دروغ ترانزیت سلاح و ادوات نظامی از مسیر خاک جمهوری اسلامی ایران به مقصد ارمنستان واکنش نشان داد و تاکید کرد: تردد کامیون و ترانزیت کالاهای متعارف غیرنظامی بین جمهوری اسلامی ایران و کشورهای همسایه، به طور معمول همواره برقرار بوده و کامیون‌های مورد اشاره نیز صرفا در همین چارچوب به فعالیت خود مشغول هستند.جمهوری اسلامی ایران ضمن نظارت دقیق و کنترل لازم بر روند جابه‌جایی و ترانزیت کالا به کشورها، به هیچ وجه اجازه نمی‌دهد از خاک کشورمان برای انتقال سلاح و مهمات استفاده شود.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو نیز در بیانیه‌ای این ادعای بی اساس را تکذیب کرد.(اینجا بخوانید)
* گفتوگوی تلفنی روحانی و پاشینیان
علاوه بر این، حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور نیز روز چهارشنبه نهم مهر ماه در تماس تلفنی «نیکل پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان با اشاره به اختلافات دیرینه ارمنستان و آذربایجان بر سر مسئله قره باغ و اینکه باید برای حل و فصل اختلافات در این زمینه در چارچوب مقررات بین‌المللی و تمامیت ارضی راه حلی یافت شود، تصریح کرد: توقف این درگیری‌ها برای ما مهم است و انتظار داریم دو کشور ارمنستان و آذربایجان با درایت و خویشتنداری در این مسیر گام بردارند.
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه جنگ حتما راه حل برطرف کردن مشکلات و تنش‌ها و اختلافات نیست، گفت: هرگونه دخالت خارجی در این ماجرا نه تنها به حل و فصل مشکل کمک نخواهد کرد بلکه درگیری‌ها و تنش‌ها را طولانی‌تر و اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند.
روحانی آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای ایفای هرگونه نقش سازنده که مورد نظر دو کشور دوست و همسایه باشد، اعلام کرد و گفت: آرزوی ما توقف فوری درگیری است و همه باید دنبال این باشیم که مسائل منطقه را از طریق سیاسی و مقررات بین‌المللی حل و فصل کنیم.
نخست وزیر ارمنستان نیز در این گفتوگوی تلفنی با اشاره به تحولات اخیر ناشی از درگیری‌های نظامی با آذربایجان، هرگونه تنش و درگیری را به زیان همه کشورهای منطقه خواند و از هرگونه ابتکار عملی برای توقف خشونت ها استقبال کرد.
نیکل پاشینیان از هرگونه مداخله خارجی در مسئله اختلافات این کشور با آذربایجان ابراز نگرانی کرد.
*رایزنی‌های تلفنی ظریف
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین در این مدت علاوه بر رایزنی تلفنی با وزرای خارجه آذربایجان و ارمنستان، با همتایان خود در هلند، اتریش و روسیه نیز درباره تحولات قره‌باغ به گفتوگو پرداخت.
به گزارش فارس، علاوه بر این، سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت خارجه در گفتوگو با ایسنا در خصوص برخی اخبار منتشر شده مبنی بر انتقال عناصر گروه‌های تروریستی پ.ک.ک و پژاک و همچنین گروه‌های تروریستی تکفیری از سوریه به منطقه قفقاز، این ادعاها را مشکوک و تایید نشده خواند و اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران به هیچ وجه اجازه نخواهد داد که گروه های تروریستی مناطق همجوار مرزهای شمالی کشورمان را به کانون تهدید علیه امنیت ملی کشورمان تبدیل کنند. انتقال درگیری‌ها به قفقاز فجایعی به مراتب بزرگ تر از مناقشه قره باغ را برای منطقه به دنبال خواهد آورد.
*هشدار به طرف‌های درگیر
خطیب‌زاده همچنین امروز (شنبه) در خصوص گزارش‌های برخی تعرضات انجام شده به خاک جمهوری اسلامی ایران در جریان درگیری‌های اخیر بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان اظهار داشت: تحرکات در مناطق مرزی کشورمان به طور جدی و با حساسیت تمام از سوی جمهوری اسلامی ایران در حال رصد بوده و در این ارتباط ضمن اعلام غیر قابل تحمل بودن هرگونه تعرض از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در منطقه به خاک کشورمان، به همه طرف‌ها در زمینه مراقبت لازم در این خصوص هشدار جدی می‌دهیم.
وی در ادامه بار دیگر بر لزوم احترام به تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان، رعایت اصل عدم تعرض به غیرنظامیان، توقف درگیری‌ها و آغاز گفت‌وگوهای جدی و زمان دار تاکید و آمادگی جمهوری اسلامی برای کمک به نیل به این اهداف را اعلام کرد.
