ارتباط عجیب ساعت بدن، ریتم‌های فصلی و ابتلا به کرونا

اگر چه مطالعات اخیر نشان می‌دهد ممکن است ریتم‌های «شبانه‌روزی» فصلی یا روزانه در عملکرد ایمنی بدن ما وجود داشته باشد، اما تا کنون چنین چیزی در تعداد زیادی از افراد تأیید نشده بود.

دکتر کتی وایس، محقق فوق دکتری کالج سلطنتی جراحان در ایرلند، که تحقیق جدید را هدایت می‌کند، گفت: «قرن‌هاست آشکار شده مردم زمستان بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های خاص هستند اما واقعا هنوز نقش بدن‌مان را در آن، درک نمی‌کنیم.»

درک بهتر ریتم‌های فصلی و ساعت بدن ممکن است در درمان و پیشگیری از بیماری‌هایی مانند کووید-۱۹ موثر باشد. همچنین به پاسخ این پرسش کمک می‌کند که چرا برخی از بیماری‌ها مانند آنفلوآنزا تمایل به تاختن در زمستان دارند؛ در حالی که علائم بیماری‌های دیگر مانند مالتیپل اسکلروزیس (MS) اغلب در تابستان بدتر می‌شود.

وایس و همکارانش برای تحقیق به خون جمع‌آوری‌شده از حدود ۳۲۹ هزار و ۲۶۱ شرکت‌کننده در مطالعه UK Biobank مراجعه کردند - که بیش از یک دهه سلامت حدود نیم‌میلیون انگلیسی را دنبال کرده است - تا ببینند زمانِ روز یا فصلی که این نمونه‌ها جمع‌آوری شده بود، تأثیری بر سلول‌های ایمنی موجود در آنها دارد یا خیر.

آنها نوسانات واضحی در تعداد گلبول‌های سفید خون و علائمی در خون پیدا کردند که نشان می‌داد عملکرد سیستم ایمنی بدن ما بسته به این که چه ساعتی از روز یا فصل باشد، ممکن است قوی‌تر یا ضعیف‌تر شود.

وایس گفت: «این نشان می‌دهد ممکن است ساعت‌ها و تقویم‌های درونی در سیستم ایمنی بدن وجود داشته باشد.» از همه مهم‌تر این که این تغییرات و نوسانات به عوامل محیطی یا سبک زندگی یا سطح ویتامین D مربوط نبود.

دکتر راشل ادگار در امپریال کالج لندن، که چگونگی بهره‌برداری ویروس‌ها را از ریتم شبانه‌روزی برای کمک به گسترش‌شان مطالعه می‌کند، گفت: «این نشان می‌دهد چنین تغییراتی در سیستم ایمنی بدن ما به دلیل ساعت بدن ماست، مکانیسم‌های ذاتی و طبیعی که ما را قادر می‌کند زمان را پیگیری و با توجه به زمان کارها را سازماندهی کنیم.»

در واقع نوسانات روزانه مشاهده‌شده در این مطالعه منعکس‌کننده الگوهای ادگار است که قبلا در مورد موش‌ها ثبت شده بود؛ در آغاز دوره فعالیت موش‌ها گلبول‌های سفید خون در غدد لنفاوی جمع‌ می‌شوند و هنگامی که موش‌ها به مرحله استراحت می‌رسند، به درون خون منتقل می‌شوند. آنچه در آن غدد لنفاوی اتفاق می‌افتد، برای درک واکنش ایمنی بدن ما به واکسن‌ها و ویروس‌هایی مانند  Sars CoV-2- کلیدی است.

پروفسور تامی مارتینو، از دانشگاه گوئلف در انتاریو کانادا گفت: «یافته‌ها درباره ساعت بدن تأیید هیجان‌انگیز این موضوع است که چگونه زمان بیولوژیکی برای سلامت انسان اهمیت اساسی دارد. می‌توانیم از این درک جدید از زمان بیولوژیکی، برای هدایت رفتارهای خود استفاده کنیم، شاید فعالیت خود را در طول شب یا در فصول زمستان محدود کنیم؛ به ‌طوری که قرار گرفتن در معرض عوامل بیماری‌زا را زمانی که مقاومت‌مان کم است، به حداقل برسانیم.»

ادگار گفت: «در موش‌ها، زمانی از روز که [با ویروس] به چالش کشیده می‌شوند، پیامدهای اساسی در پاسخ ایمنی بدن در روزهای بعد دارد. این همراه با شواهدی مبنی بر اینکه تزریق واکسن آنفلوآنزای فصلی هنگام صبح کارآمدتر از بعد از ظهر به نظر می‌رسد، به وضوح نشان می‌دهد اگر برخی از واکسن‌های Sars CoV-2 در اوایل روز تجویز شوند، ممکن است بهتر عمل کنند.»

این نظریه آزمایش نشده است و وایس در تفسیر نتایج خود احتیاط می‌کند. با این حال از منظر تکاملی، منطقی است که فعالیت سلول‌های ایمنی بدن را با مواقعی که به احتمال زیاد فعال هستید، هماهنگ و تعدیل کنید.

دکتر جان اونیل از شورای تحقیقات پزشکی در کمبریج - که قبلا نشان داده بود سلول‌هایی که در ترمیم آسیب بافت نقش دارند، در طول روز با سرعت بیشتری به زخم‌ها منتقل می‌شوند - گفت: «ساده‌ترین تفسیر این است که سیستم ایمنی برای شناختن و مبارزه با عوامل بیماری‌زای بالقوه در طول روز تکامل یافته است تا بهتر عمل کند، زیرا این زمانی است که انسان‌ها بیشتر در تماس با عوامل بیماری‌زا هستند.»

پروفسور تامی مارتینو، رئیس برجسته تحقیقات قلب و عروق در دانشگاه گوئلف در انتاریو کانادا، گفت: «این یافته‌ها تأیید هیجان‌انگیز این موضوع است که چگونه زمان بیولوژیکی برای سلامت انسان اهمیت اساسی دارد. از منظر سبک زندگی می‌توانیم از این درک جدید از زمان بیولوژیکی برای هدایت رفتارهای خود استفاده کنیم، شاید فعالیت خود را در طول شب یا در فصول زمستان محدود کنیم؛ به ‌طوری که قرارگرفتن در معرض عوامل بیماری‌زا را زمانی که مقاومت‌مان کم است، به حداقل برسانیم.»

در تحقیق جداگانه‌ای که هفته گذشته منتشر شد، مارتینو کشف کرد که ترکیب میکروبیوم روده در موش‌ها نیز از ریتم شبانه‌روز پیروی می‌کند.

منبع: گاردین