تاثیر واکسن بر نسخه جهش‌یافته ویروس کووید-۱۹

مقامات محلیِ حدود ۶۰ منطقه مختلف در انگلیس، بیش از ۱۰۰۰ مورد ابتلا مربوط به این جهش ژنتیکی خاص را گزارش کرده‌اند، با این حال دولت مصرانه می‌گوید که نسخه جدید ویروس، باعث ایجاد بیماری حادتری نمی‌شود و  احتمالا بر اجرای طرح تزریق عمومی واکسن در کشور اثری ندارد.

محققان ضمن تحسین سرعت شبکه ژن‌شناسی بریتانیا در تشخیص این جهش ژنتیکی گفته‌اند که برای تعیین میزان خطری که این سویه خاص از ویروس سارس-کوو۲ دارد به اطلاعات و تحلیل‌ بیشتر نیاز داریم.

"وندی بارکلی" رییس بخش بیماری‌های عفونی دانشکده سلطنتی لندن گفت: حین همتاسازی ویروس ممکن است جهش ژنتیکی رخ دهد. باید بدانیم تغییراتی که در ژن‌های ویروس پدید می‌آید چه عواقبی دارد، مثلاً ببینیم این تغییر چه اثری بر شدت بیماری، سرعت انتقال آن و واکنش دستگاه ایمنی بدن به ویروس دارد. به علت شیوع شدید ویروس در انگلیس و سراسر جهان تاکنون شاهد نسخه‌های جدیدی از آن بوده‌ایم که با تغییراتی در پروتئین سنبله همراه بوده است.

وی افزود: در طول دوره همه‌گیری، یکی از بسیار نسخه‌های ژنتیکی سارس-کوو۲ را اوایل سال جاری به صورت جهش ژنتیکی در راسوهای دانمارک مشاهده کردیم. آن نسخه از ویروس حساسیت تاحدی کمتری به پادتن‌های خنثی‌کننده بدن نشان داده است. با وجود تغییرات آشکار ژنتیکی در پروتئین سنبله ویروس، نشانه‌ای از اثرگذاری کمتر واکسن روی آن ندیده‌اند.

مشابه این جهش‌های ژنتیکی در گیرنده‌ سنبله‌ای نسخه جدید ویروس در انگلیس نیز مشاهده شده است. بیشتر واکسن‌هایی که اکنون در دست تولید است همین گیرنده سنبله‌ای ویروس را هدف قرار می‌دهند اما "اندرو داویدسون" دانشیار ویروس‌شناسی دانشگاه بریستول گمان نمی‌کند این موضوع مشکل بزرگی ایجاد کند.

او گفت: واکسن با تولید پادتن‌، بسیاری از بخش‌های پروتئین سنبله را هدف قرار می‌دهد و  احتمال آن که یک تغییر بتواند باعث کاهش کارایی واکسن شود خیلی کم است . اما با گذر زمان ممکن است تعداد جهش‌ها بیشتر شود و این اتفاق بیافتد. مثلا هر سال این اتفاق برای آنفلوآنزا می‌افتد.

دکتر داویدسون توضیح داد ویروس‌هایی هم‌چون سارس-کوو۲، دائم در حال جهش ژنتیکی‌اند و محققان پیش از این نیز از وقوع جهشی به نام دی۶۱۴جی باخبر بودند که در بسیاری از کشورها شیوع گسترده پیدا کرده است.

او گفت: فقط تغییراتی پایدار می‌مانند و باعث شیوع نسخه‌های ژنتیکی جدید می‌شوند که برای سرایت بیشتر ویروس مناسب باشند. این بدان معنی نیست که ویروس جدید بیماری حادتری ایجاد می‌کند یا واکسن بر آن اثر نمی‌گذارد، بلکه به معنی سرایت بیشتر و سریع‌تر ویروس در میان مردم است. این اتفاق تاکنون برای سارس-کوو۲ افتاده است.

وی افزود: مهم است که با نظارت فعالانه تغییرات سارس-کوو۲ را فوری تشخیص بدهیم و ویژگی‌های هر ویروس جدیدی را بررسی کنیم تا مطمئن شویم خطر بیشتری برای سلامت انسان‌ها ندارد. آمادگی، کلید پیشگیری از شیوع و در صورت لزوم به روز کردن واکسن‌ها است.

"جرمی فارار" مدیر ائتلاف ولکام نیز گفت: این نسخه جدید ژنتیکی به ما یادآوری کرد که آموختنی‌ها راجع به کووید-۱۹ هنوز بسیار است.

او گفت: سرعت تشخیص این جهش نیز گواهی بر استثنایی بودن این تحقیقات است. اما حالا وقتِ از خود راضی بودن نیست. با ورود به سال ۲۰۲۱ باید همچنان فروتنانه آماده باشیم که خود را با چالش‌های جدید پیش رو تطبیق و به آن‌ها واکنش نشان دهیم.

وی متذکر شد: این همه‌گیری هنوز تمام نشده و تغییرات ویروس و خط سیر همه‌گیری در سال آینده همچنان ما را غافلگیر خواهد کرد.

"جاناتان استویه" ویروس‌شناس مؤسسه فرانسیس کریک لندن نیز توضیح داد: نسخه‌های جدید ویروس به علت خطا در نسخه‌برداری از محتوای ژنتیکی ویروس پدید می‌آید. او گفت این امر باعث ایجاد تغییرات جزئی در پروتئین ویروس می‌شود.  

به نوشته روزنامه ایندیپندنت - چاپ انگلیس، هنکاک نیز یادآور شد: محققان آزمایشگاه "پورتون داون" در نزدیکی "سالزبری" مشغول بررسی این جهش ژنتیکی جدید هستند.