ورود ایران به عرصه فناوری کوانتومی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از فارس، علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی امشب (دوشنبه) در مراسم رونمایی از سومین آزمایش انتقال اطلاعات به روش کوانتومی بین برج میلاد و سازمان انرژی اتمی عنوان کرد: در آستانه دهه فجر و در ماه اقتدار و عزت ملت ایران ماه بهمن قرار داریم و امروز هم روزی به یادماندنی است.

وی با بیان اینکه بحث فعالیت کوانتومی را از سال ۱۳۹۵ آغاز کردیم و اولین آزمایش در هم تنیدگی ذرات فوتون که ذرات نور است را در سال ۱۳۹۷ در فاصله آزمایشگاهی انجام دادیم، اظهار داشت: در سال ۱۳۹۷ در فاصله یک مقدار بیشتر و در خرداد ۱۳۹۹ در فاصله ۳۰۰ متری و الان در بهمن ۱۳۹۹ در فاصله ۱۶۵۰ متری با اختلاف ارتفاع ۳۰۰ متر این کار را انجام دایدم.

صالحی در تشریح این فعالیت عنوان کرد: کلید ورود به فناوری کوانتومی بحث درهم تنیدگی ذرات نور است که نام آن را فوتون گذاشته‌اند. 

رئیس سازمان انرژی اتمی در بیانی ساده‌تر گفت: فرض کنید هر دو دست من هر کدام ذره نور هستند و این دو ذره نور ابتدا باید در هم تنیده و جفت باشند. باید بتوانیم این جفت فوتون‌های در هم تنیده را تولید کنیم. سال ۱۳۹۷ که این کار را انجام دادیم شاید ما در بین کشورهای اسلامی اولین کشوری بوده و هستیم که این کار را صورت دادیم.

وی خاطرنشان کرد: بعد از اینکه جفت فوتون‌ها و ذرات نور را ایجاد کردیم این جفت را در هر فاصله‌ای که مدنظرمان باشد از هم جدا می‌کنیم. این یک امر خارق العاده است. حال اگر به هر یک از ذرات نور تکانی بدهید، جفت دیگر نور همان لحظه متوجه می‌شود. بدون هر ارتباطی به صورت آنی ارتباط بین آنها برقرار می‌شود.

صالحی گفت: اگر یک جفت فوتونی را در فاصله سال‌های نوری ایجاد کنید یکی از ذرات نور را تکان بدهید ذره دیگر همان لحظه متوجه می‌شود و نیاز نیست اطلاعات سال‌های نوری طول بکشد که به ذره دیگر برسد. این بحثی است که انیشتین گفت یک امر شبح وار است و نمی‌توانم چنین پدیده را باور کنم.

رئیس سازمان انرژی اتمی بیان کرد: ما در ۱۳۹۷ توانستیم جفت فوتون‌های در هم تنیده را تولید کنیم و الان در فاصله ۱۶۵۰ متری آن را کلید زدیم و این ارتباط برقرار شد و وقتی این فوتون‌‌ها ایجاد می‌شوند در ذات خودشان کلید رمزنگاری نهفته است و این یکی از آیات الهی است.

به گزارش فارس، صالحی با بیان اینکه از این رمزنگاری نهفته استفاده کرده و اطلاعات رمزگذاری شده را بین دو نقطه برقرار می‌کنیم، اظهار داشت: امیدواریم تابستان آینده هفت کیلومتر این آزمایش را بین برج میلاد و برج آزادی انجام دهیم و بعد از تابستان ۱۴۰۰ چند ماه بعد با پهپاد و بالن و در سال ۱۴۰۴ برای ماهواره آماده می‌شویم.

معاون رئیس جمهور درباره انتقال داده‌های دیگر نیز خاطرنشان کرد:  هر داده‌ای که بخواهیم می‌توانیم منتقل کنیم. عکس، متن و ...و ما سال دیگر این را در فیبر نوری پیاده می‌کنیم و در ۲۰ فروردین سال آینده (۱۴۰۰) ان‌شاءالله در فاصله ۱۰ کیلومتری در فیبر نوری انتقال اطلاعات رمز شده را برقرار کنیم و در یک فاصله یک ساله می‌توانیم به  یکصد کیلومتر برسانیم و وقتی این کار صورت بگیرد استفاده‌های گوناگونی دارد به خصوص در نیروهای مسلح و سیستم‌های اطلاعاتی و مخابراتی و مجموعه کسانی که نیاز دارند اطلاعات خود را رمز شده ارسال کنند می‌توانند این اطلاعات را ارسال کنند، بدون اینکه کسی بتواند این اطلاعات را هک کند.

صالحی همچنین گفت: ما توانستیم با یک هزارم هزینه‌های دیگران به دستاوردهای بزرگ برسیم. 

وی خاطرنشان کرد: ما در سال ۱۳۹۷ توانستیم ۵۰ الی ۱۰۰ فوتون در هم تنیده در ثانیه تولید کنیم. اینها کافی نیست چون وقتی تولید می‌شوند از بین هم می‌روند و شما باید اینقدر تولید کنید که بتوان ارتباط برقرار کرد. در سال ۱۳۹۹ توانستیم در فاصله ۳۰۰ متری این کار را انجام دهیم و فوتون‌های در هم تنیده در حد یک میلیون و ۳۰۰ هزار فوتون‌های در هم تنیده در ثانیه تولید کنیم و الان که بهمن ۱۳۹۹ هستیم و تقارن این ماه مبارک را با این اقدام بسیار شایسته و افتخارآفرین میمون و مبارک می‌دانم، این کار در فاصله ۱۶۵۰ متر و اختلاف ۳۰۰ متر توانستیم میلیون‌ها فوتون جفت شده را تولید و ارسال کنیم اما ۹۰ فوتون بین این دو فاصله به صورت قابل استفاده برقرار شد و بقیه از بین می‌رود.

 صالحی خاطرنشان کرد: امیدوارم در ۲۰ فروردین ۱۴۰۰ از این فناوری برای اولین بار به صورت کاربردی استفاده کنیم و در فیبر نوری فوتون‌های در هم تنیده را بین نقطه A و نقطه B  انتقال دهیم و اطلاعات رمزگذاری شده را در یک فاصله ۱۰ کیلومتری منتقل کنیم و ان‌شاءالله یکی دو سال بعد بین سازمان و فردو که فاصله هوایی یکصد کیلومتر ولی فاصله فیبرنوری ۳۰۰ کیلومتر است این کار صورت بگیرد.  

معاون رئیس جمهور گفت: ما در مقایسه با کشورهایی که دارای این فناوری هستند شش الی هفت سال عقب هستیم. ما با این کار وارد عرصه فناوری کوانتومی شدیم. یک بخش مربوط به مخابرات و تبادل اطلاعات است. بخش دیگر تصویربرداری، کامپیوترها، حس‌گرها، شبیه سازی و رادار است که در حال کار روی آنها هستیم و خوشبختانه قدم‌های خوبی در زمینه رادار برداشتیم.

وی بیان کرد: رادار کوانتومی راداری است که نمی‌توان از آن فرار کرد و همه چیز را تشخیص می‌دهد و آخرین توانمندی است و به تازگی اتریش توانسته این کار را انجام دهد. بچه‌های ما نیز این کار را شروع کردند و قدم‌های بلندی را برداشته‌ایم.

رئیس سازمان انرژی اتمی بیان کرد: امیدواریم در آینده نه چندان دور این رادار را نیز در حد مقدماتی خود عملیاتی کنیم.

صالحی با بیا اینکه در خصوص تصویربرداری قدم‌های بلندی برداشتیم، اظهار داشت: تجهیزات آن در حال خریداری است و ان‌شاءالله تصویربرداری را نیز انجام می‌دهیم. تصویربرداری کوانتومی بهترین و شفاف‌ترین تصویربرداری خواهد بود بدون اینکه لطمه‌ای به جسم انسان بزند و درون انسان را خیلی شفاف تصویربرداری کند. آزمایشگاه بزرگی در سازمان ساخته‌ایم و تجهیزات خریداری شده و نصب شده ولی چون هزینه بر است و همه هزینه‌ها را نمی‌توانیم تامین کنیم، دانشگاه‌های مختلف را شناسایی کردیم و از آنها خواستیم در این فناوری کار کنند و این آزمایشگاه‌ها را هم افزا کامل کنیم که از کل ظرفیت کشور استفاده کنیم.

معاون رئیس جمهور گفت: ضمنا برنامه‌های درسی را تدوین کردیم و این رشته در دانشگاه‌ها در سطح دکترا آغاز خواهد شد. کتاب‌های درسی نوشته شده و دانشجویان پسادکترا را در این زمینه بگیریم که به سرعت خود بیفزایم که این فاصله شش الی هفت ساله بین ما و غرب را کوتاه‌تر کنیم. 

وی گفت: کاربرد این فناوری وزارت مخابرات، دفاع، ارتش، وزارت اطلاعات و ... است. در حال انعقاد قراردادهایی با این مجموعه‌ها هستیم که بتوانیم انتقال فناوری و اطلاعات کنیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی افزود: در یک افق چهار ساله می‌توانیم در ماهواره پیاده کنیم. این یک سرعت فوق العاده‌ای که سازمان انرژی اتمی داشته است و همکاران و دوستان ما شب و روز کار می‌کردند که این فاصله را بین ما و غرب کم کنند.

  صالحی گفت: ما توانستیم با فناوری کوانتومی سلول‌های سرطانی را شناسایی کنیم و ما این کار را با کمک پزشکان دانشگاه تهران و سازمان انرژی اتمی انجام داده‌ایم. امیدواریم تصویربرداری شفاف را در یک سال آینده کاربردی کنیم. به جای استفاده از گاما و ایکس ری از این طریق استفاده می‌شود که آسیبی به فرد وارد نمی‌کند و شفاف نیز هست.

وی افزود: در زمین شناسی و شناسایی معادن می‌توان از این فناوری کوانتومی استفاده کرد.

معاون رئیس جمهور خاطرنشان کرد: الان هند یک میلیارد تا دو میلیارد دلار در این فناوری سرمایه گذاری کرده است. نمی‌توانیم بگوییم ما صبر کنیم و دیگران این فناوری را جلو ببرند و ما خریداری می‌کنیم. باید زمینه‌ها را فراهم کنیم که اگر خواستیم چیزی بخریم بدانیم چه می‌خریم.

رئیس سازمان انرژی اتمی درباره تبادل علمی با دیگر کشورها خاطرنشان کرد: تبادلات علمی ما مینیمم (حداقل) است. ما از مقالات علمی دیگران و کتاب‌های علمی استفاده کردیم و خودمان که کشف نکردیم و اگر دانشمندان ما رفت و آمد داشته و بیشتر در تماس باشند سرعت ما یقینا بیشتر خواهد بود.