آقای مکرون! ایران زیر بار نمی رود و ارتباطی هم به ریاض ندارد

در ادامه مشروح گفتگوی، عبدالرضا فرجی راد، کارشناس مسائل بین الملل را می خوانید. 

پیش از خروج ترامپ از کاخ سفید اروپایی ها تلاش می کردند تا هر چه سریع تر بتوانند تکلیف برجام را روشن کنند. اما با آمدن بایدن به کاخ سفید به نظر می آید که فرانسه هم سیاست جدیدی را در پیش گرفته است. چرا مکرون ناگهان در نقش سخنگوی ریاض ظاهر شده؟

حرف آقای مکرون مقداری غیر منتظره بود. اما یکی از مسائلی که باید به آن توجه کنیم این است که در دوره ترامپ، او با نزدیکی به سعودی ها و فشاری که به ریاض می آورد، درآمدهای نفتی عربستان را به دست می آورد و معاملات بسیار کلان و میلیارد دلاری بین سعودی ها و ایالات متحده انجام می گرفت.

فرصت هایی که در اختیار اروپا و به ویژه فرانسه در دوره ترامپ بوده در این دوره کاهش یافته. الان مکرون این تصور را دارد که با مطرح شده مسائلی در رابطه با عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس، مثل اینکه فعلا ارسال سلاح متوقف شده تا بررسی ها انجام شود و مسائل مربوط به حقوق بشر، یمن، خاشقچی و گروه انصارالله که از سوی دولت بایدن تروریسی اعلام نشد و... به نوعی می شود گفت سیاست دولت بایدن در رابطه با این کشورها، چشم انداز امیدوار کننده ای به آنها نمی دهد. تصور این کشورها این است که آمریکا در دوره بایدن نمی تواند یک دوست صمیمی برای کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باشد.

به همین دلیل اقای مکرون از این فرصت استفاده می کند که تا قبل از اینکه اینها مسائل را حل کنند، خودش را به عنوان یار و دوست عربستان و حتی یک جایگزین به جای ایالات متحده مطرح کند. چرا که شکل گیری یک دوستی عمیق بین امریکا و عربستان زمان بر خواهد بود. لذا با توجه به اینکه در داخل فرانسه و اروپا، کرونا تبدیل به یک بحران جدی شده و اقتصاد آنها را کوچک کرده و فرانسه هم به انتخابات نزدیک می شود، مکرون فکر می کند با نزدیک شدن به ریاض و برخی دیگر از کشورهای خلیج فارس، می تواند فرصت های اقتصادی را به وجود بیاورد که کشورش از آن بهره مند شود و بخشی از اقتصادش را نجات دهد.

این اتفاق چه تاثیری می تواند روی برجام بگذارد؟ این تنها مکرون نیست که صحبت از حضور ریاض می کند. صداهایی در تیم بایدن هم خواهان این مساله هستند. این حرف ها منجر به چه اتفاقاتی می شود؟

من این را یک فرصت طلبی می بینم تا اینکه یک کمک جدی به عربستان باشد تا عضوی از مذاکرات برجام به حساب بیاید.  ایران و نه چین و روسیه چنین موضوعی را نمی پذیرند. قبلا هم روس ها اعلام کرده اند که نیازی نیست به اعضای برجام کشور دیگری را اضافه کنیم.

موضوع دیگری که نباید فراموش کنیم این است که حتی بین کشورهای اروپایی هم اختلاف نظر وجود دارد و اینطور نیست که هر حرفی که مکرون زد، المان هم به آن تن دهد. بنابراین ممکن است که فرانسوی ها همانطور که فابیوس در زمان گفتگوهای برجامی وقفه ایجاد کرده و بهانه هایی گرفت و خواسته هایی داشت که اقتصادی بودند و می خواست که قول هایی از سوی ایران بگیرد تا فرصت های اقتصادی ایجاد شود، اینجا هم می خواهند همان استفاده را بکنند. این ممکن است تاخیراتی به وجود بیاورد اما نمی تواند تاثیرات جدی را بگذارد.

ما یادمان است که در زمان فابیوس یک خلل واقعی ایجاد شد که دیگر کشورها توانستند آن را کنترل کنند و بالاخره مذاکرات به سرانجام رسید. یک چنین اتفاقی ممکن است در مذاکرات روبه رو مجددا تکرار شود و اصلا وقتی چنین شرط و شروطی از جانب یکی از کشورها گذاشته می شود، این مذاکرات اگر در بگیرد چه شکلی خواهد داشت؟

من تصور نمی کنم که مساله عربستان یا درخواست برای حضور آنها بتواند وقفه بزرگی ایجاد کند و طبیعتا ایران عکس العمل نشان می دهد. بازگشت امریکا به برجام و لغو تحریم ها اصلا ربطی به سعودی ها ندارد و در قالب 5+1 است. خود امریکایی ها گفته اند که این بازگشت ما به برجام یک بیس برای گفتگوهای دیگر است. من تحلیلم این است که برجام را نمی خواهند شرطی کنند. بلکه به آن برمی گردند و در مذاکرات با 5+1 ممکن است بحث هایی در رابطه با حضور عربستان شود که ایران در آنا جواب خواهد داد.

 ایران می گوید مشکلی با گفتگو با عربستان ندارد و در قالب صلح هرمز هم طرح خود را ارائه داده است.ولی لازم نیست کشورهای خارج از منطقه در این بحث ها شرکت کنند. مذاکرات منطقه ای در مورد صلح و ثبات اگر دو طرف موافق باشند انجام می شود. اما اینکه کشورهای غیر منطقه ای جایی در آن داشته باشند بعید است .

سیاستی که ایران در مقابل اظهارات مکرون و رویکردهای مشابه اتخاذ کرده را چطور می بینید؟ و بهتر است که چه پاسخی داده شود.

پاسخی که ایران از قبل هم داده، پاسخ درست و خوبی است. اینکه مذاکرات با عربستان وجود خواهد داشت و باید یک کانون از کشورهای منطقه برای مذاکره شکل بگیرد. حالا ممکن است برخی از کشورها هم بخواهند واسطه باشند. چه در داخل و چه خارج از منطقه و اشکالی هم ندارد. اما دررابطه با برجام اگر عربستان بخواهد ناخنک بزند، ایران زیر بار نمی رود. ارتباطی هم با ریاض ندارد. امریکا از توافق هسته ای خارج شده و باید به آن برگردد تا ایران هم غنی سازی را به حدی بیاورد که در توافق به آن اشاره شده.

الان بیشتر تمرکز ها در رابطه با بازگشت به برجام، با موضوع ایران و امریکاست. ایا اروپایی ها قادرند نقشی در این میان بازی کنند یا حتی باعث ایجاد خللی شوند؟

می توانند. اما به ضرر خودشان است. الان وزیرخارجه آلمان می گوید ما تلاش می کنیم زمان بازگشت امریکایی ها به برجام را کوتاه کنیم. خود همین فرانسوی ها چه مکرون و چه لودریان مصاحبه کرده اند و می گویند برای رفع نگرانی های اروپا در مورد غنی سازی با بازگشت واشنگتن به برجام قابل حل است. من تصور می کنم که اگر فرانسه بخواهد چنین راهی را برود در بین خود اروپایی ها به مشکل می خورد. این را یادمان نرود که دیگر انگلیس عضوی از اتحادیه اروپا نیست و سیاست هایش را بیشتر با ایالات متحده هماهنگ می کند. بایدن اولین تلفن خود را به جانسون زد و نشان داد که متحد اول ما بریتانیاست و این موضوع در زمانی که این کشور بخواهد به برجام برگردد هم اهمیت زیادی دارد.