هدف پنهان دولت از ایجاد نظام ارزی چند نرخی چیست؟

به گزارش اقتصادنیوز، علی سرزعیم در خصوص دلایل رواج نظام دو نرخی ارز اظهار کرد: در ایران سیاستگذار به اشتباه تصور می کند که با ارزان کردن نهاده می تواند قیمت تمام شده را کاهش دهد و سپس می تواند و حق دارد که قیمت نهایی را کنترل کند یعنی یک بده بستان بین دولت و تولیدکننده شکل می گیرد. دولت یک امتیاز به بنگاه می دهد و آن نهاده ارزان است و یک امتیاز می گیرد که کنترل قیمت است.

او در ادامه افزود: بارها و بارها تجربه شده که این شیوه سه آسیب بزرگ دارد: اولا نمی تواند تورم را مهار کند، ثانیا رانت ایجاد می کند و ثالثا فعالیت سالم بنگاه ها را دچار اختلال می کند. نظام چند نرخ ابداع ایران نیستند و سابقا در کشورهای زیادی رواج داشت ولی همه فهمیدند که این راه غلط است. به همین دلیل بیست سال قبل بحث یکسان سازی نرخ ارز موضوع روز جهان بود ولی این موضوع در جهان تمام شده است اما متاسفانه ما هنوز گرفتار مسائل بیست سی سال قبل هستیم.

 استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه انگیزه دولت از ایجاد چنین نظام چندنرخ آن است که بتواند قیمت محصول را کنترل کند تا رفاه خانوار آسیب نبیند گفت: متاسفانه این شیوه غلطی به لحاظ سیاست رفاهی است زیرا در این روش غیر از معایبی که گفته شد این اشکال وجود دارد که بهره مندان اصلی اقشار مرفه خواهند بود یعنی خانوارهایی که مثلا مرغ بیشتری مصرف می کنند از چنین تدبیری بیشتر منتفع می شوند در حالیکه هدف اصلی حمایت از اقشار ضعیف بود. در چنین وضعیتی اقشار ضعیف خیلی قادر به خرید مرغ نیستند و عملا یارانه نصیب اقشار مرفه می شود.

سرزعیم با تاکید بر اینکه شیوه درست و اصولی به لحاظ نظام رفاهی، حمایت هدفمند و نقدی است، گفت: دولت اجازه دهد قیمت واقعی شود و در عوض پول خرید مرغ را به اقشار ضعیف پرداخت کند. معنای دقیق این حرف آنست که دولت ارز ارزان پرداخت نکند در عوض بگذارد هزینه تمام شده و به تبع آن قیمت نهایی بالا برود ولی اقشار مورد نظر را به طور خاص از طریق پرداخت نقدی یا کوپن الکترونیک برای خرید اقلام مورد نظر حمایت کند.

این تحلیلگر اقتصادی در خصوص مزیت نسبی مرغداری در کشور گفت: صرف اینکه یک صنعت در ایران گسترده است توجیهی برای تداوم آن نیست. توجیه اصلی فعالیت یک صنعت، مزیت نسبی است که در مقایسه بین قیمت تمام شده داخل و خارج مشخص می شود. اگر این شکاف قیمتی کم باشد، می توان تداوم صنعت مرغداری را به خاطر اشتغال ایجاد شده کماکان ادامه داد اما اگر این شکاف زیاد باشد، آن وقت حفظ این صنعت به هزینه رفاه خانوار امکان پذیر است که شاید دیگر مصلحت نباشد. از اینرو مرغداران باید با خود بیاندیشند که چه عواملی موجب می شود که قیمت تمام شده آنها در مقایسه با رقبای خارجی بالاتر باشد. احتمالا اندازه کوچک مرغداریها موجب می شود تعداد آنها زیاد شود و نتوانند از اقتصاد مقیاس به اندازه کافی استفاده کنند.. شاید ادغام آنها با هم زمینه بهره برداری از خصوصیت اقتصاد مقیاس را فراهم کند.