آغاز رقابت پیچیده قالیباف با رئیسی/ چرا جهانگیری وارد میدان شد؟

سرویس سیاسی «انتخاب» - محسن پور حسین: حالا که موعد ثبت نام برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری به پایان رسیده می توان راحت تر در مورد معادلات مهمترین رقابت سیاسی سال حرف زد و شرایط را تحلیل کرد. اگر چه که چهره های زیادی در این 5 روزی که گذشت به ستاد انتخابات رفتند و داوطلب نامزدی در انتخابات شدند اما تقریبا مشخص است که کدام چهره ها به رقابت اصلی شکل خواهند داد . در سطح نخست تحلیل، شکل ماجرا به این صورت است که حسن روحانی برای ماندن تلاش خواهد کرد و رقبای او که از جناح اصولگرا آمده اند برای اجرای پروژه «اولین رییس جمهور تک دوره ای» فعالیت خواهند کرد. این وسط اما نامزدی اسحاق جهانگیری معادلات را تحت تاثیر خود قرار داده است. حالا اگر بنا باشد آنچه پیش خواهد آمد را دقیق تر تحلیل کنیم باید با کنار هم گذاشتن و آنالیز مولفه های به جا مانده از روزهای ثبت نام ، تصویر روشن تری پدید آوریم.

یک حسرت چند ساله

حتما تحلیل نادرستی خواهد بود اگر همه اصولگرایان را در یک دسته بندی با یک عنوان به شمار آوریم. آنها به چند بخش مجزا تبدیل شده اند و هر کدام مسیری متفاوت را برای سیاست ورزی خود برگزیده اند. این پدیده اما به تازگی رخ نمایی نکرده ؛ آرایشی است که از پس بیش فعالی و بیش خواهی طیفی از این جناح و البته با مهجور کردن راستگرایان سنتی شکل گرفته است . هر چه هست حالا اوضاع اینگونه شده که برخلاف سنتی ها که یا مدافع دولتند و یا سر به گریبان برده و سکوت پیشه کرده اند ، آن دیگران، پیشرو تر شده اند و خود را و البته جناح را منتقد وضع موجود کرده اند ؛ مخالفانی تمام عیار برای دولت حسن روحانی . آنها با همین حس به رقابت به رییس جمهور مستقر می پردازند . از مدت ها پیش ائتلافی را سامان دادند و نامش را جبهه مردمی نیروهای انقلاب گذاشته اند ؛ سامانه ای که از سوی رقیب به اختصار «جمنا» خوانده می شود. مدت ها نشستند ، جلسه گذاشتند ؛ با مشقت و چالش های بسیار به 5 نامزد نهایی رسیدند .

روز ثبت نام که فرا رسید اما فقط برگزیدگان این ائتلاف نبودند که از اصولگرایان راهی وزارت کشور شده باشند . همان اولین روز ثبت نام میرسلیم از موتلفه آمد . بعد از او هم کسانی مانند زاهدی و زریبافان خودشان را به ستاد ثبت نام رساندند . hما این روزهای ثبت نام برای آنها پدیده هایی را هم به همراه داشت . مهمتر از همه این سعید جلیلی بود که از ثبت نام منصرف شد. او از همان فردای انتخابات 92 تلاش فراوانی کرده بود تا رقیب اصلی حسن روحانی در چنین روزهایی باشد .

انصراف ناگهانی او اما نه فقط حامیان او که مقابل وزارت کشور منتظرش بودند را متعجب کرد بلکه در محافل سیاسی حرف و حدیث هایی هم به همراه داشته است . برخی می گویند فشارهای زیادی به او وارد شده تا به نفع نامزدهای جمنا کناره گیری کند برخی دیگر هم می گویند او وقتی دیده حتی نزدیکترین رفقای چندین ساله اش همچون علی باقری ستاد انتخاباتی او را ترک کرده اند دلخور از شرایط دوران ، نیامدن را به حضور ترجیح داده است . حالا البته این پدیده را در ادامه باید اینگونه آنالیز کرد که با نیامدن این چهره اصولگرا یک جانشینی مهم هم رخ داده است . 

اکنون در تحلیل ها باید بگوییم سید ابراهیم رییسی دقیقا همان جایی خواهد ایستاد که او ایستاده بود با همان تیم حامی سابق او و البته با بدنه ای که به تمامی و هنوز به سمت ابراهیم رییسی نرفته اند . بخشی از این بدنه در سایه ای از ابهام و شاید ناباوری است و این جانشینی فعلا برای آنها قابل هضم نیست. از همین جا می توان تحلیل در مورد ابراهیم رییسی را آغاز کرد . او با امید هایی زیادی از مشهد به تهران آمده است. دوبار در جمنا نفر اول شده ؛ کسان قابل شماری هم در جناح هستند که می خواهند او تنها نامزد جناح باشد . این البته فقط به دلیل علاقه و یا اعتقادشان به ابراهیم رییسی حاصل نشده بلکه دلیل بسیاری از آنها کاستن از رای محمد باقر قالبیاف و جدا کردن او از صحنه رقابت ها است.

مصداق این افراد همان اعضای جبهه پایداری و شاگردان آیت الله مصباح یزدی هستند . کسانی که از چند ماه پیش دستور تشکیلاتی حمایت از ابراهیم رییسی را از رییس موسسه امام خمینی در قم دریافت کرده اند . کسانی که با رصد تحولات به تحلیل و پیش بینی معادلات پیش رو می پردازند باورشان این است که همین مساله اتفاقا پاشنه آشیل ابراهیم رییسی در انتخابات اردیبهشت ماه خواهد شد. او با این مهاجرت بی سابقه و سنگین شاگردان مصباح یزدی به ستادش ، حتما نماینده مصباح یزدی در انتخابات شناخته خواهد شد. این حتما یکی از مهمترین مولفه های تاثیر گذار در روز 29 اردیبهشت خواهد بود . 

درباره ابراهیم رییسی باید این را هم گفت که اکنون طیف مهمی از اصولگرایان نظرشان در مورد او تغییر کرده است و شاید فرد دیگری را به او ترجیح می دهند . یک دلیلش همین حضور گسترده پایداری ها پیرامون اوست و دلیل دیگرش ضعفی است که در نوع و شیوه رقابت او دیده اند . می گویند او برای رقابت با حسن روحانی آنچه باید داشته باشد را ندارد. کسانی که این عقیده را دارند از دیروز که محمد باقر قالیباف آنگونه تند و صریح علیه روحانی سخن گفته بر باورشان اعتقاد راسخ تری پیدا کرده اند .

حالا باید در مورد محمد باقر قالیباف هم حرف زد. او برای بار سوم به صحنه رقابت ریاست جمهوری آمده و خیلی هم امیدوار است . این را می شود از چهره او دید . جدا از اینکه در کشور اکنون چه میزان سرمایه اجتماعی دارد و در چه فاصله ای با حسن روحانی قرار دارد حداقلش این است که او فعلا پر رای ترین نامزد اصولگراست که در صحنه باقی مانده است . نکته جدیدی هم نیست. در سه انتخابات قبل هم همینطور بود . او اما انتخابات را همیشه باخته است. این دقیقا همان چیزی است که او را در وضعیت تعیین کننده ای قرار داده است . 

قالیباف به نظر آخرین ریسک سیاسی اش را در این سطح انجام می دهد . او یک کار مهم در چند روز پیش رو دارد . می خواهد نشان دهد از ابراهیم ریسی بهتر است، شاید که اصولگرایان بیشتری متمایل به او شوند و موج مهاجرت به ستاد ریبیسی متوقف و یا با کاهش مواجه شود . می خواهد خود را قطب انتخابات کند . کاری کند که صحنه رقابت نوعی مواجهه او با حسن روحانی باشد . این یعنی اینکه قبل از رقابت با حسن روحانی او باید ابراهیم رییسی را به فرد نه چندان مهم انتخابات تبدیل کند . 

قالیباف برای این هدف ، از ابراز حمله تمام عیار به روحانی استفاده کرده است، آنهم درست در شرایطی که ابراهیم رییسی خیلی لطیف و آرام با رییسی جمهور مستقر مواجه شده است . اینجا در میان ثبت نام کنندگان یک چهره دیگر هم هست که برخی معتقدند زیاد نباید تحلیل ها را روی او متمرکز کرد . علیرضا زاکانی که در جمنا نفر دوم بوده است در شرایطی به فاصله اندکی قبل از حسن روحانی در انتخابات ثبت نام کرده که بر اساس نظرسنجی هایی که تا امروز در محافل سیاسی دست به دست می شود شانس زیادی ندارد . یکی از رسانه های اصولگرایان هم خبری رامنتشر کرده که گویا به یکی از نامزدهای اصولگرا پیشنهاد شده به دلیل وضعیتش در نظرسنجی ها انصراف داده و رییس ستاد ابراهیم رییسی شود. معلوم نیست ، شاید منظورش همین علیرضا زاکانی بوده است.

روحانی - جهانگیری دو ضلع تعیین کننده

رقبا دلخوش اند به اینکه جهانگیری برای رقابت با حسن روحانی به میدان آمده است . او که در نهایت ناباوری در دقایق آخرین ثبت نام به وزارت کشور آمد به تمام خبرهایی که از ماه ها پیش از نامزدی او حکایت داشت مهر تایید زد . می گویند نامزدی او در انتخابات آخرین خواسته و تاکتیک سیاسی آیت الله هاشمی رفسنجانی بوده است.

درخواستی که در جلسات محرمانه جماران سینه به سینه منتقل می شد و در ابتدا با مخالفت حسن روحانی مواجه شده بود . جلسات تعیین کننده اما کار خودش را کرد . رییس جمهور برای مواجهه با شرایط دوران موافق این حضور شد . او می آید برای پیش برد مبارزات انتخاباتی حسن روحانی . بنای ماندن ندارد ؛ این شرطشان است با هم. 

آمدن اسحاق جهانگیری قبل از هر چیز دیگری نوید مناظرات و مباحثات داغ سیاسی را می دهد . یک رقابت تمام عیار که حاصل اش می تواند پدیده نیمه دوم دهه نود باشد از حالا به بعد اصلاح طلبان تمام عیار برای نگه داشتن وضع موجود به میدان خواهند آمد . آنها لابد کاری سخت خواهند داشت برای مواجهه با منتقدان وضع موجود . رقبا فعلا چند دسته اند شاید اما در روزهای آخر صحنه تغییر کند .

آنها باید برای چنین سامانی از رقابت سیاسی خود را مهیا کنند . جلسات مهم در جماران و پاستور این روزها فشرده تر از همیشه برگزار می شود . به نظر می رسد در همین چند روز پیش رو از ایده مرکزی حسن روحانی و موتلفان برای آغاز رقابت با اصولگرایان رونمایی خواهد شد. بحث و تحلیل در مورد حسن روحانی و وضع سیاسی او مجالی دیگر می طلبد.