آمریکایی‌ها در مذاکره جدی نیستند/تصور اشتباهی در بین برخی وجود دارد که سهم ایران در دریای خزر ۵۰ درصد بوده یا هست/در کنوانسیون های قبلی، ما حتی حق حضور کشتی های غیر نظامی هم در خزر نداشتیم

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از فارس وی در پاسخ به سؤالی درباره اینکه گفته می‌شود ما در شرایط فشار و تحریم هستیم و در این شرایط مذاکرات را برگزار و کنوانسیون را امضا کردیم، چرا در این مقطع این کنوانسیون امضا شد، گفت: این کنوانسیون 21 سال است مذاکره می‌شود و بیش از یک سال است تقریبا همه موارد آن به نتیجه رسیده است و یک سال گذشته بیشتر کاری که همکارانم دنبال می‌کردند، مربوط بود به مطابقت دادن ترجمه‌ها. 

ظریف توضیح داد: کنوانسیون به دو زبان فارسی و روسی مذاکره شده بود، اما نیاز بود هم این دو ترجمه با هم مطابقت داده شود و هم ترجمه انگلیسی برای شرایطی که بین روسی و فارسی اختلاف پیدا می‌شود، به عنوان ترجمه مرجع استفاده شود.

وزیر خارجه افزود: گرچه معتقدم امروز هم جمهوری اسلامی ایران به لطف خدا در شرایط قدرت است و در شرایط ضعف نیست و فشارهایی که آمریکا به ایران وارد کرده، آمریکا را در شرایط انزوا قرار داده است و در حوزه دیپلماتیک تقریبا همه کشورها به استثنای یکی دو کشور کوچک با آمریکا در شرایط خوبی نیستند و همه از موضع ایران حمایت می‌کنند؛ اما مذاکرات این کنوانسیون در بهترین شرایط ایران، که هم تحریم‌ها برداشته شده بود و هم وضعیت افکار عمومی بین‌المللی راجع به ایران خوب بود، مذاکره شد.

وی گفت: برخلاف برخی اظهارنظرهایی که به هر حالت صورت می‌گرفت، بعضی وقت‌ها دوستان من می‌گفتند صبر کن چون هر زمان که این کنوانسیون به هر شکلی به نتیجه برسد برخی سوالات را مطرح می‌کنند، ولی در این کنوانسیون بیشترین منفعت را برای منافع ملی، امنیت ملی و تمامیت ارضی جمهوری اسلامی می‌دیدیم که در شرایط بسیار خوبی هم مذاکره شد.

به گزارش فارس، ظریف ادامه داد: اگر سیاست خارجی یک هدف داشته باشد، حتما آن هدف حراست از تمامیت ارضی، امنیت ملی و استقلال سیاسی و همین طور کمک به وضعیت معیشتی مردم است.

وزیر خارجه کشورمان با بیان اینکه یک هدفی که دولت به صورت ویژه دنبال می‌کرده است تعامل سازنده بوده به خصوص با همسایگان شمالی، اظهار داشت: ما با همسایگان شمالی در بهترین شرایط هستیم و روابط بسیار خوبی داریم و دوست داشتیم این روابط درازمدت، نهادینه و پایدار باشد. این کنوانسیون نه تنها تمامیت ارضی ما را حفظ می‌کند، بلکه باعث می‌شود روابط دوستانه‌ و صمیمانه با همسایگانمان در این قسمت مهم حوزه همسایگی برقرار شود و تداوم یابد که برای ایران حائز اهمیت است مخصوصا در شرایط تشدید فشارهای بین‌المللی، همسایگان مهم‌ترین محل ارتباط کشورها هستند.

رئیس دستگاه دیپلماسی با اشاره به روابط ایران با همسایگان عنوان کرد: بحمدالله شرایطی که با همسایگان شمالی، ترکیه و عراق داریم، روابط بسیار خوبی است و با همسایگان شرقی پاکستان و افغانستان روابط خوبی داریم و لازم بود این روابط گسترش یابد و حتما گسترش خواهد یافت.

وی گفت: کنوانسیون بسیار پیچیده و دربرگیرنده موضوعات زیادی است و حاصل 21 سال مذاکره است، البته مذاکره در سه چهار سال گذشته خیلی فشرده‌تر بود و آخرین جلسه کارشناسی پنجاه و چهارمین جلسه کارشناسی بود جلسات متعدد وزرا برگزار شده و علتی که در این تاریخ به خصوص امضا شد چون 12 اوت روز بین‌المللی دریای خزر است و از پارسال تصمیم گرفته بودیم که این کنوانسیون را در این روز امضا کنیم و منتظر بودیم به روز بین‌المللی خزر برسیم.

رئیس دستگاه دیپلماسی درباره سهم بندی در خزر نیز گفت: تصور اشتباهی در بین برخی وجود دارد که سهم ایران از دریای خزر 50 درصد است یا اینگونه بوده است.

وی ادامه داد: در پایان دهه 90 میلادی روسیه با قزاقستان منابع بستر دریا را بین خودشان در حوزه‌ای که نزدیک به مرزهایشان بود، تقسیم کردند اگر به نقشه خزر نگاه کنید مقدار زیادی از سواحل خزر متعلق به قزاقستان است و در حوزه خودشان منابع زیربستر را تقسیم کردند که شاید به نزدیک 20 سال قبل برگردد و در آن تقسیم بندی به روسیه بین 17 تا 18.5 درصد خزر و به قزاقستان بالای 30 درصد رسید.

رئیس دستگاه دیپلماسی خاطرنشان کرد: روسیه خط مرزی خودش با آذربایجان را نیز تعیین کرد و این مرز دولتی نیست حاکمیت هم نیست فقط مربوط به منابع زیربستراست که عمدتا نفت و گاز است. قزاقستان و روسیه توانستند محل منابع خود را تعیین کنند، آذربایجان نیز قسمت شمالی خود را تعیین حدود کرد، ولی بین ایران، ترکمنستان و آذربایجان هیچ تقسیم منابع زیربستر و یا تقسیم حوزه‌هایی که هر یک از کشورها می‌توانند به صورت انحصاری از منابع زیربستر استفاده کنند، صورت نگرفته است و در این کنوانسیون چنین تقسیم بندی شکل نگرفته است.

*کسانی که راجع به سهم ایران از خزر صحبت می‌کنند، راجع به سهم زیربستر نمی‌توانند صحبت کنند

وی گفت: کسانی که راجع به سهم ایران از خزر صحبت می‌کنند، حتما راجع به سهم زیربستر نمی‌توانند صحبت کنند، چون در این کنوانسیون چنین چیزی اتفاق نیفتاده و احتمال دارد در آینده نزدیک هم به چنین توافقی در موردزیربستر نرسیم. الان ما تفاهم‌های خیلی خوبی با آذربایجان داریم و با ترکمنستان مشغول مذاکره هستیم که به صورت مشترک از بعضی از این منابع زیربسترمخصوصا منابع عمده زیربستر استفاده کنیم و اینها هست که آینده روابط دوستانه در خزر را شکل می‌دهد.

* در مورد سطح دریا نیز هیچ تقسیم بندی صورت نگرفته است

ظریف همچنین یادآور شد که در مورد سطح دریا نیز هیچ تقسیم بندی صورت نگرفته است. 

رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه دو اصل تعیین شده است، گفت: یکی منطقه دریای سرزمینی کشورها تعیین شده که 25 مایل از خط مبداشان است و بعد از آن نیز 10 مایل هم منطقه انحصاری ماهیگیری است.

وزیر خارجه گفت: در قراردادهای 1921 و 1940 ده مایل حاشیه ماهیگیری داشتیم و اگر نقشه‌ها را ملاحظه کرده باشید، از پایان مرز ایران یعنی از نقطه آستارا در غرب و حسینقلی در شرق به بالا دولت اتحاد جماهیر شوروی یک حوزه انحصاری ماهیگیری 10 مایلی داشت و حوزه انحصاری ماهیگیری ایران محدود به کنار سواحل بود.

* درباره خط مبدا نیز توافقی نکردیم

وی تصریح کرد: ما درباره خط مبدا نیز توافقی نکردیم، اگر کسی راجع به تعیین سهم صحبت می‌کند ایران هیچ چیز درباره تعیین سطح فعلا برایش شکل نگرفته است و برای همسایگان ما، فقط برای زیربستر بین روسیه و قزاقستان توافقی شده که مربوط به 20 سال قبل است.

ظریف گفت: شما پنج کشور ساحلی دارید و نمی‌توانید اجازه دهید کشورهای دیگر بین خودشان تصمیم گیری کنند، همانطور که در گذشته چنین تصمیم گیری صورت گرفته است. اولا نمی‌توانید تصمیمات بقیه را وتو کنید مگر اینکه در توافق آمده باشد. الان در توافق آمده است که خط مبدا باید با توافق پنج کشور شکل بگیرد، یعنی بر خلاف گذشته که برخی از کشورها خودشان بستر را تقسیم کردند، الان نمی‌تواند این کار صورت بگیرد و اگر کنوانسیون امضا نشده بود، می‌توانستند این کار را انجام دهند. در دوره شوروی سابق خط مبداها مشخص بوده و این کشورها بین خودشان اختلاف جدی درباره خط مبدا نداشتند.

ظریف با بیان اینکه سواحل ایران مضرس نیست و خیلی صاف است در صورتی که سواحل دیگر کشورها مضرس و دندانه‌دار است، گفت: آنها در گذشته از خط مبدا مستقیم و نرمال استفاده می‌کردند. خط مبدا نرمال حد جزر زمین و خط مبدا مستقیم یعنی تضریس‌ها را به هم وصل می‌کنند، ایران چنین وضعیتی را نداشت و براساس روش‌های معمول ایران در وضع مناسبی نبود به همین خاطر ما توانستیم نکته مهمی را در کنوانسیون بگنجانیم.

وی با بیان اینکه برخی دوستان ایراد می‌گیرند چرا کنوانسیون تعریف خط مبدا نرمال و مستقیم را دارد، اظهار داشت: آن تعریف‌ها را هر کتاب حقوقی را باز کنید در آن هست، من به کنوانسیون حقوق دریاها اشاره نمی‌کنم، چون تصمیم گرفتیم دریاچه خزر براساس آن کنوانسیون نباشد و موضع ایران را جا انداختیم و اینکه ما محدوده دریای سرزمینی را 15 مایل گرفتیم چون براساس کنوانسیون حقوق دریاها محدوده دریای سرزمینی 12 مایل است.

وزیر خارجه گفت: تعریف خط مبدا نرمال و خط مبدا مستقیم کاملا مشخص است و این تعریف در کنوانسیون تکرار شده و یک نکته دیگر هم تکرار شده چون سواحل ایران را به راحتی نمی‌توان خط مبدا مستقیم کشید و معمولا خط مبدا نرمال می‌شود در حالت عادی ما از وضعیت نامناسبی رنج می‌بریم و ما این را اضافه کردیم، شاید چندین جلسه وزرا طول کشید و در آخرین جلسه وزرا توانستیم یک بند در تعریف بگیریم و آن این است که کشورهایی که سواحلشان به شکلی است که خط مبداشان نامناسب است بتوانند وضعیت ویژه‌ای داشته باشند. این در هیچ کنوانسیون و تعریف حقوقی نیست و ایران توانست این را به دست بیاورد.

*از سه چهار ماه دیگر مذاکرات درباره تعیین خط مبدا شروع می‌شود

ظریف با بیان اینکه قرار است از سه چهار ماه دیگر مذاکرات درباره تعیین خط مبدا شروع شود، یادآور شد: دولت این تصمیم (کنوانسیون) را به تنهایی نگرفته و نخواهد گرفت، از دهه 70 شمسی و بعد از فروپاشی شوروی این موضوع در دستورکار شورای عالی امنیت ملی بوده است. هر حرکتی که وزارت خارجه و سایر دستگاه‌هایی که در مذاکرات حضور داشتند اساتید دانشگاهی که در این زمینه به ما مشورت حقوقی می‌دادند همه مرحله به مرحله به شورای امنیت ملی رفته و تصویب شده و نیازهای جدید در شورا دیده شده و در نهایت بر همان اساس پیش‌بینی شده است.

*مجلس فرصت دارد کنوانسیون را بررسی کند

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: اکنون که معتقدیم این کنوانسیون خیلی خوب است و منافع ایران را حفظ می‌کند، نه تنها در حوزه تصمیم‌گیری‌های آینده درباره تعیین بستر و سطح ها بلکه درباره مسائلی چون امنیت، کشتیرانی و ماهیگیری، مجلس این فرصت را دارد این کنوانسیون را بررسی کند چون تا مراحل قانونی را طی نکند لازم الاجرا نیست. این هم در متن کنوانسیون دیده شده و هم رئیس جمهور در سخنرانی‌اش در آکتائو به آن تأکید کرد.

وی با بیان اینکه شرایط ما بسیار خوب است و کنوانسیون منافع ما را تضمین می‌کند هم منافع ارضی ما را، اظهار داشت: هم مقام معظم رهبری به تمامیت ارضی کشور بسیار حساس هستند هم ریاست جمهوری و هم وزارت خارجه به عنوان وظیفه ذاتی به تمامیت ارضی کشور حساس است.

*هیچ اقدامی که ضرری برای تمامیت ارضی ما داشته باشد حتما در این کنوانسیون نیست

ظریف تصریح کرد: هیچ اقدامی که ضرری برای تمامیت ارضی ما داشته باشد حتما در این کنوانسیون نیست. در حوزه‌ منافع امنیتی، اقتصادی و همچنین در حوزه تمامیت ارضی کنوانسیون منافعی را برای ما دارد،‌البته باید مذاکرات دیگری شکل بگیرد که در کنوانسیون دیده شده و در پروتکلی که به عنوان پروتکل برای برنامه‌ریزی آینده بین وزرا در جلسه آکتائو تصمیم گیری شد قرار شد اولین موضوعی که مورد بحث قرار می‌دهیم، خط مبدا باشد که تا خط مبدا کشیده نشود نمی‌توانید تقسیم بندی سطح اعم از آب‌های داخلی، سرزمینی و منطقه انحصاری ماهیگیری را تعیین کنید و فراتر از منطقه انحصاری ماهیگیری منطقه مشترک است که منطقه مشترک بین پنج کشور است.

وی توضیح داد: یعنی دیگر این منطقه بین‌المللی نیست، این منطقه مشترک بین پنج کشور است که از سطح آب هم برای ماهیگیری و هم کشتیرانی استفاده می‌کنند و ملاحظات امنیتی آنها حفظ خواهد شد.

به گزارش فارس، وزیر خارجه در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا سهم بندی روسیه، قزاقستان و آذربایجان از نظر ایران پذیرفته شده؟ گفت: گروهی در جمهوری اسلامی در یک مقطعی مدعی بودند که دریای خزر دریای مشاع است، این مبتنی بر تصوری بود که مبنایی در قراردادهای 1921 و 1940 ندارد. البته یک جا هست که اسم دریای ایران و شوروی به کار رفته و یک جا هم حق بالسویه به کار رفته فقط در حوزه کشتیرانی.

* این تصور که مثلا 50 درصد دریا برای ما بوده و یا دریا مشاع بوده، تصور درستی نبود

وزیر خارجه اضافه کرد: این تصور که مثلا 50 درصد دریا برای ما بوده و یا دریا مشاع بوده، تصور درستی نبود، البته آن زمان که ما به آن تأکید می‌کردیم آنها تقسیم بندی خود را انجام دادند که ما در آن زمان نسبت به آن تقسیم بندی موافق نبودیم و هنوز معتقدیم که دریا باید براساس توافق همه کشورها تقسیم شود.

وی گفت: الان تمرکز بر این است که ایران با آذربایجان و ترکمنستان بتوانند مناطق خودشان را در زیربستر تعیین کنند، ولی مناطق در سطح دریا براساس کنوانسیون، اصول کلی آن تعیین شده و وقتی خط مبدا تعیین شود، بقیه مسائل نیز حل و فصل خواهد شد.

به گزارش فارس، رئیس دستگاه دیپلماسی کشور همچنین گفت: در این کنوانسیون آنچه ذکر شده خط مبدا و کنوانسیون تاثیری بر بستر و زیربستر ندارد و باید بین کشورهای مجاور و مقابل تقسیم و تصمیم گیری شود که توافقات دوجانبه و سه جانبه خواهد بود و آن توافقات هنوز صورت نگرفته است.

*احتمال اینکه در آینده نزدیک بتوانیم درباره بستر وزیربستر به توافق برسیم را خیلی محتمل نمی‌دانم

وی یادآور شد: من احتمال اینکه در آینده نزدیک بتوانیم درباره بستر و زیربستر به توافق برسیم را خیلی محتمل نمی‌دانم، ولی اینکه بتوانیم درباره بستر و زیربسترهمکاری کنیم، این کار الان دارد شکل می‌گیرد، با آذربایجان شروع شده و با ترکمنستان هم انشاءالله در آینده خواهد شد و صحبت‌های مقدماتی با ترکمنستان شکل گرفته برای اینکه بتوانیم به صورت مشترک از منابع مهم دریای خزر استفاده کنیم.

رئیس دستگاه دیپلماسی در پاسخ به این پرسش که این تقسیم بندی آنها بدون جلب نظر ایران داشتند چه تاثیری بر منافع ایران داشت؟ گفت: واقعیت صحنه بین‌المللی این است که این یک رابطه دوجانبه نیست، بلکه رابطه‌ای است که پنج جانب مختلف دارد و شما باید تضمین کنید که در این رابطه پنج جانبه شما هیچ وقت بیرون معامله و مذاکره قرار نمی‌گیرید.

*کنوانسیون مانع از این می‌شود که دیگران بتوانند بدون ما تصمیم گیری کنند

وی گفت: یکی از دلایل مهمی که کنوانسیون خزر برای ایران بسیار مفید است، این است که مانع از این می‌شود که دیگران بتوانند بدون ما تصمیم گیری کنند. همان کاری که در 20 سال گذشته صورت گرفت و این تصمیم بسیار مهم و شجاعانه بود که ایران مانع شود، چون ما می‌دانستیم برخی دوستان ما یا به دلیل اینکه اسناد را خیلی خوب مطالعه نکردند یا به دلیل احساساتی که دارند یا به هر دلیل دیگری ایراد خواهند گرفت.

*معاهدات 1921 و 1940 مرجع رسیدگی قضایی ندارند

ظریف افزود: ولی مهم بود مانع از این شویم که یک بار دیگر بدون حضور ایران درباره خزر تصمیم‌گیری شود تصمیم‌گیری که محل اعتراضی هم ندارد،‌ چون معاهدات 1921 و 1940 هیچ مرجع قضایی رسیدگی به این کنوانسیون را تعیین نکرده است. این معاهدات هیچ کدام معاهده مرزی هم نیستند، اگر عناوین آن را نگاه کنید معاهده 1921 معاهده مودت است و معاهده 1940 معاهده روابط بازرگانی و کشتیرانی است. معاهده مرزی هم نیستند و مرجع رسیدگی قضایی هم ندارند.

وی گفت: مثلا ما که براساس قرارداد مودت 1955 با آمریکا به دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت کردیم هم درباره بازگرداندن تحریم‌ها که آمریکایی‌ها به جای اینکه مذاکره کنند، مستقیما تحریم‌ها را اعمال کردند، حالا سوای برجام براساس 1955 این تحریم‌ها غیرقانونی بوده است و قبلا هم با ضبط دارایی‌های بانک مرکزی این قرارداد را نقض کردند و الان دو دعوا در دیوان بین‌المللی دادگستری داریم.

*ما مشکلی با رفتن به دیوان بین‌المللی دادگستری نداریم

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: ما مشکلی با رفتن به دیوان نداریم و همیشه به عنوان یک کشور قانونمند استقبال کردیم. سکوهای نفتی، موضوع ایرباس را داشتیم و همه این موضوعات را ما به دیوان بین‌المللی دادگستری بردیم. چرا توانستیم چنین کنیم چون قرارداد 1955 مودت مبنای صلاحیتی برای دیوان ایجاد می‌کند.

وی توضیح داد: یعنی دیوان نمی‌تواند به هر قضیه‌ای رسیدگی کند یا کشورها باید صلاحیت اجباری دیوان را پذیرفته باشند که ایران هیچ وقت نپذیرفته و آمریکا بعد از نیکاراگوئه صلاحیت اجباری دیوان را پس گرفت و یا باید در توافقنامه‌ای یا موافقتنامه‌ دوجانبه یا کنوانسیون بین‌المللی، مرجعیت دیوان بین‌المللی دادگستری را برای رسیدگی به اختلافاتشان پذیرفته باشند وگرنه دیوان احراز صلاحیت نمی‌کند.

ظریف اضافه کرد: یکی از مراحل عمده‌ای که دیوان برای رسیدگی به یک موضوع دارد، اول این است که احراز صلاحیت کند، از طرفی که خواسته دعوا را به دیوان ببرد سوال می‌کند که شما مبنای صلاحیت‌تان چیست؟ معاهدات 1921 و 1940 اشاره‌ای ندارد، لذا دوستانی که می‌گفتند آن زمان یا الان به دیوان مراجعه می‌کردیم، اولا دلیلی نداشت به دیوان مراجعه کنیم چون منافع ما الان دارد حفظ می‌شود.

وی گفت: ولی اگر دوستانی معتقد بودند زمانی که قزاقستان و روسیه تصمیم به تقسیم منابع بستر در کنار مرزهای خود و در منطقه شمالی ما گرفتند، باید به دیوان مراجعه می‌کردیم، اولا دیوان مبنای صلاحیتی در هیچ یک از این کنوانسیون‌ها نداشت و ثانیا هیچ جای این دو معاهده مطلبی نبود که صراحتا آنها را از این کار منع کند لذا تصوری که برخی دوستان دارند که دریا مشاع است در این کنوانسیون‌ها وجود نداشت.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: دیوان اصلا به پرونده نگاه نمی‌کند، وگرنه هر کشوری با کشور دیگر مشکل پیدا می‌کرد به دیوان مراجعه می‌کرد.

* در رژیم گذشته یک لحظه دولت شوروی اجازه نداد از خط موهوم حسینقلی - آستارا یک متر بالاتر بروند

به گزارش فارس، وزیر خارجه درباره سهم و درصد ایران در دریای خزر نیز گفت:دریای خزر را تصور کنید و سعی کنید ایران در این دریا 50 درصد داشته باشد، یا می‌آید تا بالای ترکمنستان و آذربایجان یعنی این دو کشور هیچ سهمی از آب ندارند یا باید یک کله قندی در خزر بکشیم تا داخل آب‌های داخلی روسیه.

وی در پاسخ به مجری مبنی بر اینکه می‌توانستید به شرکت ترامپ بدهید که دیوار بکشد، گفت: بله، شرکتترامپ هم می‌توانست بیاید دیوار بکشد یا آسفالت کند. 

ظریف افزود: الان همه معتقدند 50 درصد وجود نداشته است. متاسفانه در زمان رژیم گذشته به دلیل وابستگی شدیدی که این رژیم داشت، حتی یک لحظه دولت شوروی اجازه نداد که اینها از خط موهوم حسینقلی - آستارا یک متر هم بالاتر بروند، در باکوی آذربایجان 70 سال است که نفت تولید کردند، در آن زمان حتی یک بار هم یک قطره از آن نفت به ایران نرسید، آنهایی که ادعای مشاع می‌کنند چنین اتفاقی در آن زمان نیفتاد.

*اجازه ندادیم در حوزه‌ای که حالا 20 درصد یا نزدیک 20 درصد است، هیچ اقدامی بدون حضور ما صورت بگیرد

وی گفت: آنچه بعد از جمهوری اسلامی انجام دادیم این بود که اجازه ندادیم در حوزه‌ای که حالا 20 درصد یا نزدیک 20 درصد است، هیچ اقدامی بدون حضور ما صورت بگیرد. این اتفاقات فقط بعد از انقلاب افتاده است. اولین کشتی که وارد دریای خزر در زمان شاه شد، از ولگادون آمد با این تعهد رژیم پهلوی که این کشتی فقط برای آموزش و تفریح استفاده می‌شود و اسمش هم اگر اشتباه نکنم شهسوار بود.

وی گفت: اولین کشتی جدی که وارد خزر شد، در سال 1368 بود، اولین ناو جنگی که ما وارد خزر کردیم، در اواخر دهه 70 یا اوایل دهه 80 شمسی بود که این اتفاقات همه به یمن استقلال و عزتمندی جمهوری اسلامی رخ داده است.

* آن خط موهومی که 11 درصد است، امروز هیچ اعتباری ندارد

رئیس دستگاه دیپلماسی تصریح کرد: آن خط موهومی که 11 درصد است، امروز هیچ اعتباری ندارد. البته تلاشی کردند با  توجه به یک رویه موهوم تاریخی که با قلدری عملیاتی شده بود و با وابستگی رژیم سابق که اجازه نداده بودند از آن عبور کنند، می‌گفتند نه این خط است و برای همین است اگر در کنوانسیون نگاه کنید اصلا کلمه رویه وجود ندارد، چون معتقد بودیم آن رویه براساس زور تحمیل شده است و هیچ وقت جمهوری اسلامی این رویه را نپذیرفته و وزارت خارجه زمان شاه هم به آن اعتراض می‌کرده، ولی آنها این وضعیت را تحمیل می‌کردند. 

*هیچ گاه خط حسینقلی خان- آستارا را نپذیرفته و نمی‌پذیریم

وی گفت: این عدد 11 درصدی که بعضی جاها می‌شنویم همان است، این خط موهومی است که آستارا را در غرب به حسینقلی در شرق وصل می‌کند این خط هیچ اعتباری ندارد و جمهوری اسلامی هیچ گاه این خط را نپذیرفته و نخواهد پذیرفت.

ظریف درباره سطح نیز گفت: تقریبا مشخص است، وقتی ما خط مبدا خودمان را بکشیم که باید برای ایران همان میزان آب‌هایی داخلی فراهم کند که برای کشورهای مشابه ما ایجاد کرده است، حالا آنها سواحلشان مضرس است یا غیر از آن، باید وضعیت ویژه ما در نظر گرفته شود.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: فراتر از خط مبدا که بعدا تصمیم گیری می‌شود، حدود 25 مایل می‌شود منطقه انحصاری بقیه دریا سطحش می‌شود سطح مشترک که همه می‌توانند استفاده ماهیگیری و کشتیرانی و کارهای علمی کنند و نه اکتشاف. قرار است این دریا به روی همه کشورهای دیگر از نظر نظامی بسته شود این توافق بسیار مهمی است که در کنوانسیون شده و قرار است هیچ کشوری با پرچم خودش به جز این پنج کشور نتوانند در این دریا کشتیرانی کنند.

*برخی در فضای مجازی ادعا کردند که این امتیازات فقط برای روسیه است،‌اصلا این گونه نیست

وی گفت: یک اتفاق مهم دیگری که در کنوانسیون است این است که از سرزمین هیچ یک از کشورهای ساحلی نمی‌توانند علیه کشور دیگر استفاده کنند اینجا فقط دریا نیست بلکه قلمرو است و این برای ایران یک منفعت عمده است. برخی در فضای مجازی ادعا کردند که این امتیازات فقط برای روسیه است،‌اصلا این گونه نیست، اینکه برخی کشورها و یا رژیم صهیونیستی تلاش می‌کنند در سرزمین کشورهای همسایه حضور پیدا کند علیه روسیه نمی‌خواهد کاری کند، علیه ایران می‌خواهد این کار را بکند و این کنوانسیون مانع از این می‌شود که هر کشور ساحلی اجازه دهد از سرزمینش علیه دیگران استفاده شود.

ظریف با بیان اینکه مزایای این کنوانسیون چه در حوزه سرزمینی و چه در حوزه امنیتی و اقتصادی برای ایران ایجاد می‌کند، بسیار زیاد است، گفت: تعجب می‌کنم از برخی دوستان که در همه حوزه‌ها تلاش می‌کنند این افتخار ملی را بی ارزش جلوه دهند، یک زمان برجام بود که ترامپمی‌گفت سر ما کلاه رفته بعضی‌ها خلاف آن را می‌گفتندترامپ خارج شد برخی می‌گفتند آمریکا هیچ وقت از برجام خارج نمی‌شود. 

وی اضافه کرد: این کنوانسیون هم برای ایران افتخار است، این افتخار را به یأس و سرخوردگی تبدیل نکنیم. مردم ایران سزاوار افتخار هستند. این روزهای سالگرد بازگشت آزادگان سرافراز کشور است، این مردم کسانی هستند که هشت سال اسارت را تجربه کردند ولی حاضر نشدند یک وجب از خاک خود را از دست بدهند، این مردم هنوز همان مردم هستند،‌افتخار، عزت و سربلندی این مردم برای همه ما باید مقدس باشد.

به گزارش فارس، رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری درباره بحث 20 درصد در خزر و اینکه آیا تا زمانی که کنوانسیون اجرایی نشده باشد ما همچنان بر 20 درصد پافشاری می‌کنیم؟ پاسخ داد: این کنوانسیون روی 20 درصد تاثیری ندارد، آن موضوع باید به صورت جداگانه حل و فصل شود. معتقد بودیم این منطقه‌ای که ایران باید در بستر و زیربستر، برای منابعش استفاده کند، باید 20 درصد باشد.

وی افزود: وقتی به بحث زیربستر می‌رسیم، اولا بحث سرزمین نیست و آنجا راجع به قلمرو صحبت نمی‌کنیم، راجع به منطقه ای صحبت می‌کنیم که می‌خواهیم از منابعش استفاده کنیم، مهم این است که این منابع کجا هستند و چقدر می‌توانیم از منابع زیربستر استفاده کنیم، اگر بتوانیم ترتیباتی را فراهم کنیم که از مهمترین حوزه‌های زیربستر یا به صورت مشترک یا به صورت دیگری استفاده کنیم آنجاست که اهداف جمهوری اسلامی از نظر زیربستر عملی می‌شود.

ظریف گفت: آن چه قلمرو و مرز دریایی را تشکیل می‌دهد آب‌های سرزمینی است که 15 مایل است. درباره اینها تصمیم گیری نشده چون خط مبدا تصمیم گیری نشده است.

رئیس دستگاه دیپلماسی درباره اینکه وقتی این کنوانسیون اجرایی می‌شود دو معاهده 1921 و 1940 فسخ می‌شوند؟ عنوان کرد: 1921و 1940 نکات مثبتی و منفی داشتند، در مقدمه 1921 بیشتر تعارف است. در گلستان و ترکمانچای برای 108 سال از هرگونه کشتیرانی در خزر محروم بودیم، اینکه برخی دوستان 1921 را تکرار می‌کردند به خاطر این است که از گلستان و بعد در ترکمانچای هرگونه حضور در خزر برایمان ممنوع بود نه نظامی بلکه حضور غیرنظامی. در فصل 11 معاهده 1921 ایران را محق می‌داند بالسویه از آزادی کشتیرانی استفاده کند. 

ظریف افزود:  این دو معاهده سر جایشان هست، ولی مقررات مثبتی داشته که همه آنها در کنوانسیون رژیم حقوقی خزر آمده است. تمام موارد مثبت آمده و برخی موارد منفی بوده که به نفع ایران اصلاح شده است مثل اینکه از قلمرو هیچ یک از کشورها نمی‌توان علیه کشور دیگری اطراف ثالث استفاده کنند. این معاهدات کنوانسیون رژیم حقوقی خزر نبوده و مربوط به موضوعات دیگر بوده است، برخی موضوعات منتفی شده و برخی نشده است.

وی بیان کرد: این کنوانسیون هیچ تاثیری بر اینکه آن معاهدات را لغو کند،‌ ندارد، این موضوعی است بین ایران و روسیه به عنوان جانشین دولت شوروی سابق.

رئیس دستگاه دیپلماسی ادامه داد: در اعلامیه تفسیری چند نکته را اشاره کردیم، اول اینکه این دو معاهده (1921 و 1940) را خاطرنشان کردیم و علاوه بر آن تأکید کردیم بند سه که گفته برای کشورهایی که ساحلشان نامناسب است وضعیت ویژه‌ای خواهد بود مربوط به ایران است، تـأکید کردیم خط مبدا باید در یک توافق جداگانه با موافقت پنج کشور تعیین شود و همچنین تأکید کردیم این کنوانسیون تاثیری بر بستر و زیربستر ندارد. ما برای تاکید و توضیح بیشتر اینها را اضافه کردیم.

وی در پاسخ به این سؤال که براساس این کنوانسیون نباید فعالیتی علیه دیگر کشورها از خاک کشورهای ساحلی رخ دهد، آیا به معنای جلوگیری از فعالیت‌های جاسوسی نیز هست؟ افزود: هر فعالیت خصمانه توسط کشورهای غیرساحلی از قلمرو کشورهای ساحلی علیه دیگر کشورها ممنوع خواهد بود. 

ظریف درباره اینکه بار اثبات آن بر عهده کیست؟‌ اظهار داشت: باید ادعای خود را اثبات کنیم و آن کشور امتناع کند.

*خیلی امید نداریم در آینده نزدیک به توافق برسیم 

رئیس دستگاه دیپلماسی درباره بهره‌برداری از بستر و زیربستر گفت: خیلی امید نداریم در آینده نزدیک به توافق برسیم برای همین بود که سال‌ها پیش و قبل از این دولت تصمیم گرفتند که کنوانسیون رژیم حقوقی را از موضوع بستر و زیربستر جدا کنند، ما باید درباره مسائلی به توافق می‌رسیدیم مثل حفاظت از محیط زیست، حضور ناوهای جنگی کشورهای ساحلی و ...

وزیر خارجه ادامه داد: این کنوانسیون پروتکل‌های ضمیمه‌ای دارد که بیشتر از شش تا دارد، 20 روز قبل پروتکل برای حفظ محیط زیست خزر امضا شد که عبور خط لوله را موکول می‌کرد به اینکه همه کشورهای ساحلی قانع شوند این خط مشکلی برای محیط زیست ایجاد نمی‌کند و این شرط ما برای امضای کنوانسیون بود.

ظریف افزود: این کنوانسیون در دو حوزه باید راه زیادی را برویم، یکی منابع زیربستر است که باید به تفاهم برسیم هنوز غیر از همکاری‌های مشترک به تفاهمی رسیده نشده، نکته دیگر که مذاکرات خیلی دشواری خواهد بود بحث خط مبدا است، چون موضوع حساسی است برای ما که در ایران نوع ساحلمان ما را در وضعیت نامناسبی قرار داده، حتما نیاز به مذاکرات جدی داریم.

رئیس دستگاه دیپلماسی یادآور شد: البته اگر چهار کشور دیگر با حسن نیت وارد شوند و با آمادگی برای رسیدن به نتیجه، ما آمادگی داریم با حفظ تمامیت ارضی خود به نتیجه برسیم، چون معتقدیم روابطمان باید مبتنی بر همکاری و حسن اعتماد باشد. 

وی گفت: تا خط مبدا کشیده نشود قسمت عمده‌ای از بقیه نکاتی که روی آن به توافق رسیدیم، اجرایی نمی‌شود.

رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین ادامه داد: ما نمی‌توانیم ادعا کنیم قزاقستان که ساحلش سه برابر ماست، مقدار آب‌های داخلی ما اندازه قزاقستان باشد،‌ولی می‌توانیم برای کشورهایی که سواحلشان نزدیک ماست ولی مضرس است، آب‌های داخلی ما نباید کمتر از آب‌های داخلی آنها باشد.

*در دریای خزر کیلومترها خط لوله از زمان شوروی بوده و نفت استخراج می‌شده و با ما هم مشورت نمی‌شده

وی درباره کشیدن خط لوله نیز گفت: در دریای خزر کیلومترها خط لوله از زمان شوروی بوده و نفت استخراج می‌شده، با ما هم کسی مشورت نمی‌کرده و البته این حقی را برای آنها ایجاد نمی‌کند. خط لوله بوده است، الان با کنوانسیون رژیم حقوقی اتفاقی که می‌افتد این است که عبور لوله از خزر باید حتما ملاحظات زیست محیطی همه کشورهای خزر را در نظر بگیرد. ملاحظات فنی هم برای عبور خط لوله از شرق خزر به غرب این دریا نیز هست.

رئیس دستگاه دیپلماسی گفت: پروتکل الحاقی به کنوانسیون محیط زیست شرایطی را ایجاد کرده و بیشتر ما و روسیه بودیم که درباره عبور خط لوله ملاحظه داشتیم و معتقدیم با تصویب کنوانسیون مشکلات محیط زیستی تا حد زیادی حل می‌شود. 

وی درباره مراجعه به دیوان بین‌المللی دادگستری درباره خزر نیز گفت: دو حالت دارد که یک کشور می‌تواند مراجعه کند یکی اینکه در آن معاهده مبنای صلاحیتی باشد یکی اینکه کنوانسیون بین‌المللی باشد که مبنای صلاحیتی داشته باشد که این دو نبود، تنها راهی که وجود داشت توافق همه طرف‌ها برای مراجعه به دیوان بوده که این توافق شکل نگرفته و هیچگاه شکل نمی‌گیرد.

*نه 50 درصد مبنایی دارد و نه 11 درصد

رئیس دستگاه دیپلماسی کشور بار دیگر تأکید کرد: نه 50 درصد مبنایی دارد و نه 11 درصد که براساس تصور موهوم است که شوروی سابق می‌خواست به ایران تحمیل کند و هیچ وقت شکل نگرفته و نخواهد گرفت.

وی اظهار داشت: در این کنوانسیون هیچ تعیین مرز و سرزمینی صورت نگرفته، است. در این کنوانسیون تمامیت ارضی ایران حفظ شده و برای مذاکرات آینده یک آماده سازی شده است که انشاءلله خط مبدا با منافع ملی کشور حفظ و ترسیم شود.

ظریف مرجع حل اختلاف در کنوانسیون را مذاکره و روش‌های بین‌المللی خواند و افزود: صلاحیت اجباری برای دیوان بین‌المللی دادگستری دیده نشده است.

وزیر خارجه همچنین گفت که متن کنوانسیون در دسترس عموم هست و وقتی که دولت تصمیم بگیرد لایحه را به مجلس ارائه دهد که باید تصمیم بگیریم قبل از تعیین خط مبدا یا بعد از تعیین خط مبدا لایحه را به مجلس ارائه می‌کنیم، این تصمیم هنوز گرفته نشده ولی تا کنوانسیون به مجلس نرود و به صورت کامل در مجلس بررسی نشود لازم الاجرا نمی‌شود.

*اروپایی‌ها می‌گویند برجام برای ما یک دستاورد امنیتی است/ باید برای امنیت خود هزینه کنند

وزیر خارجه درباره رایزنی‌ها با اروپا درباره برجام نیز خاطرنشان کرد: ما هیچ وقت تعطیلی و تفریحات و وقت استراحت نداریم، الان ماه اوت و فصل تعطیلات اروپایی‌هاست. مذاکرات را ادامه دادیم، اروپا در زمینه اعلام پایبندی به برجام و اعلام تعهد به اینکه آمادگی دارند اقدامات لازم را انجام دهند، خوب عمل کردند.

وی گفت: اروپا در برابر متحد خود در بحث برجام ایستاده است و این یک دستاورد بزرگی است، مردم ما باید به این افتخار کنند.

وی گفت: آمریکایی‌ها که با یک دروغ توانسته بودند همه دنیا را علیه ایران بسیج کند، الان حتی نزدیک‌ترین متحد آمریکا از جمله کانادا و اروپا همراه آمریکا نیستند. امروز انزوای آمریکا در دنیا در هیچ حوزه‌ای به اندازه برجام متبلور نشده است. مقدار زیادی از آن به خاطر موضع گیری‌های خوب اروپا بود.

ظریف با اشاره به پیشنهاد ترامپ و موضع موگرینی و اتحادیه اروپا در این زمینه که آن را حرکت تبلیغاتی خواندند، گفت: این اتفاق مهمی است، اما معتقدیم اروپایی‌ها باید خیلی فراتر از این عمل کنند یعنی از حرف فراتر بروند. اروپایی‌ها می‌گویند برجام برای ما یک دستاورد امنیتی است و شما باید برای امنیت خود هزینه کنید، امنیت بدون هزینه برای کسی فراهم نمی‌شود و اروپا باید بپذیرد اگر می‌خواهد از منافع برجام استفاده کند، باید برای حفظ برجام هزینه کند.

وی گفت: الان اروپایی‌ها دارند ادعا می‌کنند که زمینه‌ها را دارند فراهم می‌کنند، در عرصه عمل مجوز بانک سرمایه‌گذاری عملی شد،‌ اروپایی‌ها به کشورهای مختلف مراجعه کردند که خرید نفت را از ایران ادامه دهند. یک اجماع جهانی دارد ایجاد می‌شود که نباید اجازه داد این تحریم‌ها عملیاتی شود، اما هنوز در مرحله عمل معتقدیم اروپایی‌ها حاضر نشدند آن میزانی که باید هزینه بدهند یعنی از شرکت‌هایشان حمایت کرده و در برابر آمریکا ایستادگی عملیاتی کنند، هنوز ندیدیم، البته یکی دو ماه فرصت دارند تا زمانی که تحریم‌های نفتی و بانکی است.

*روند مثبت است اما مسیر کامل هنوز توسط اروپا طی نشده

ظریف بیان کرد: روند مثبت است اما مسیر کامل هنوز توسط اروپا طی نشده است. احساسم این است که اروپایی‌ها فقط به خاطر ایران نیست، دنیا به این نتیجه رسیده که نمی‌تواند اجازه دهد یک فرد براساس منافع شخصی خودش برای بقیه دنیا تصمیم بگیرد. این را در رفتار اروپا،‌ ترکیه متحد ناتوی آمریکا، چین و ... می‌بینیم. این یک اجماع جهانی است و اگر اجازه دهیم اجماع متبلور شود شاید یک دستاورد راهبردی نه برای ایران بلکه برای دنیا باشد.

وی گفت: الان دنیا دارد کم‌کم از اینکه دلار را به عنوان مبنای معاملاتی استفاده کند‌،‌ فاصله می‌گیرد. کشورها به این نتیجه رسیدند که ضرورتی ندارد آنها از یک طرف کسری بودجه آمریکا را با مبنا قرار دادن دلار تامین کنند و از طرف دیگر همین دلار وسیله‌ای شود برای آمریکایی‌ها که به آنها تحمیل کنند. این حرکت‌های بسیار مفیدی است که شکل می‌گیرد. به لطف خدا ایران در موقعیت خوبی در این حرکت‌ها قرار گرفته و آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند فضای روانی ایجاد کنند.

*آمریکایی‌ها در مذاکره جدی نیستند

ظریف درباره پیشنهاد آمریکایی‌ها برای مذاکره با ایران گفت: آمریکایی‌ها در مذاکره جدی نیستند. اگر دنبال مذاکره بودند دو سال بیشترین مذاکره با آنها شکل گرفت، چرا از آن مذاکره عبور کردند، اگر مذاکره می‌خواستند پل را حفظ می‌کردند. آمریکا بیشتر دنبال ایجاد فضای روانی است و مردم هوشیارتر از آن هستند که اجازه دهند این فضای روانی تاثیرگذاری کند.

وی گفت: یک شوک وارد شده و این شوک تاثیراتی بر فضای روانی گذاشته، ولی کم‌کم که دنیا نشان می‌دهد که آمادگی همراهی با آمریکا را ندارد و کم‌کم که این اجماع بین‌المللی علیه حرکت آمریکا شکل می‌گیرد، هر چه آمریکا بیشتر فشار بیاورد مقاومت بیشتر می‌شود انشاءالله این فضای روانی شکسته می‌شود. 

رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه من با فشارهای اقتصادی این روزها ناآشنا نیستیم، اظهار داشت: ولی معتقدم این فشارها موقتی است برنامه‌های دولت برای عبور از این فشارها برنامه‌های خوبی است و امیدواریم مردم هم همکاری کنند، الان بیش از هر زمان دیگری نیاز به انسجام بین مردم و دولت و درون دولت داریم و همه باید با هم همکاری و از این مرحله عبور کنیم و انشاءالله وقتی از این مرحله عبور کردیم، هم ما قدرتمندتر خواهیم شد هم شکست سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا روشن‌تر خواهد شد.

وی گفت: دنیا نمی‌خواهد سیاست یکجانبه‌گرایی آمریکا جا بیفتد.