رادارهای هواپایه بومی ارتش/ جهش بلند در توان رزمی اشباح ایرانی +تصاویر

آنتن و اجزاء دیگر رادار APQ-120 جنگنده اف-4ئی فانتوم

تصویر منتشر شده در سال 1394 از مراحل بهسازی رادار APQ-120 در ایران

آنچه از تصویر مربوطه قابل برداشت است، ابتدا جایگزینی ماژول‌های ساخت داخل به جای نمونه های اصلی و سپس جایگزینی آنتن جدید آرایه ای مسطح به جای آنتن مقعر اولیه است. بر اساس تصویر مذکور، بخش ها یا ماژول های ایرانی در مجموع بسیار کوچکتر از نمونه خارجی هستند. آنتن ساخت داخل نیز به طور محسوسی مساحت بیشتری نسبت به نمونه قبلی دارد که نوید برد کشف و ردگیری بالاتری را دارد.

این آنتن قابلیت چرخش حول دو محور برای ایجاد امکان پویش (اسکن) مکانیکی در صفحه افقی و عمودی را دارد که امکان پوشش حجم بیشتری از فضای جلو و اطراف هواپیما فراهم شود.

تصویر رادار بینات و اجزاء آن که در سال 1396 منتشر شد

در تصاویر منتشر شده از رادار بینات روی فانتوم در سال 96، به وضوح نصب ماژول های متفاوت از نمونه اولیه قابل مشاهده است بنابراین می توان گفت پروژه مذکور در اواسط سال 96 یا قبل از آن به پایان رسیده و وارد مراحل آزمایش شده بود.

نمایشگر مربوط به رادار بینات

نمایشگر و پنل کنترل آزمایشی رادار بینات

در کنار تصاویر رادار روی جنگنده، تصاویری هم از نمایشگر و صفحه کلید تنظیم رادار منتشر شده است که می توان برخی حالات کاری و قابلیت های رادار از جمله حالت هوا به هوا، هوا به سطح، هوا به دریا، فعالیت در شرایط جمینگ، تثبیت آنتن به موازات افق در شرایط مختلف یا تثبیت آنتن به موازات محور طولی هواپیما را در آن مشاهده نمود. نمایشگر اطلاعات رادار از نوع دیجیتال بوده و تمام کلیدهایی که در هواپیماهای قبلی روی یک پنل بزرگ گسترده شده بودند در چهار وجه این صفحه نمایش قرار داده شدند.

تصویر منتشر شده از رادار بینات روی جنگنده اف-4ئی در سال 96

یکی از حالت های کاری مهم موجود در رادار بینات، حالت TWS یا ردگیری در حین جستجو است. در این حالت رادار ضمن حفظ حالت جستجو به ردگیری اهداف نیز می پردازد در نتیجه ضمن اطلاع از تغییر شرایط کلی اهداف در منطقه تحت پوشش به واسطه فعال بودن حالت جستجو امکان ردگیری به منظور ورود به شرایط درگیر شدن با اهداف نیز وجود دارد.

با توجه به وجود حالات کاری مذکور در رادار بینات، می توان گفت هواپیمای جنگنده بمب افکن اف-4ئی با یک جهش در توانایی های رزمی خود رو به رو خواهد شد.

رادار بینات که آنتن آرایه ای مسطح آن از نوع شکاف دار است می تواند امکان ردگیری اهداف متعدد ثابت و متحرک زمینی را در اختیار خلبان قرار دهد، قابلیتی که قبلاً با رادار قدیمی APQ-120 به علت ناتوانی در حذف کلاتر یا امواج بازگشتی از سطح، عملاً ممکن نبود.

با افزوده شدن توانایی ردیابی اهداف زمینی، جنگنده های اف-4ئی می توانند از مسافت های دور در تمام شرایط آب و هوایی، اهداف خود را روی زمین ردیابی کرده و برای درگیری با آنها با سلاح مناسب اقدام کنند.

همچنین در شرایط هوا به دریا نیز با توجه به برد این رادار که بیش از 100 کیلومتر قابل تخمین است، اهداف متعدد دریایی در گسترده قابل پوشش با این آنتن قابل کشف و ردیابی اهداف در تمام شرایط آب و هوایی و انتخاب برای درگیر شدن با موشک های ضد کشتی ساخت داخل از موشک نصر با برد 35 تا موشک قادر با برد 220 کیلومتر است.

بازدید فرمانده کل ارتش از رادار بینات در سال 1398

قابلیت کاری هوا به هوا نیز هر چند در رادار قبلی جنگنده اف-4ئی وجود داشت اما با محدودیت های بسیاری در زمینه تشخیص دقیق اهداف در برخی حالات، عدم امکان درگیری با اهداف در ارتفاع پائین تر از هواپیما و نزدیک به سطح زمین، عدم امکان تفکیک اهداف در حال پرواز در فاصله بسیار نزدیک هم و ... رو به رو بود. اما رادار جدید با توجه به قابلیت های آنتن های آرایه ای مسطح از یک سو و پردازش دیجیتال قابلیت های بسیار بهتری را در برد بسیار بهتر در برابر اهداف با سطح مقطع رادار کمتر ایجاد می نماید.

با توجه به اینکه رادار بینات از آنتن آرایه ای مسطح شکاف دار (روزنه دار) استفاده می کند، بر اساس نمونه های مشابه خارجی مانند رادار APG-68 احتمالاً توانایی تصویربرداری راداری بر اساس روش تصویربرداری روزنه مصنوعی نیز در بینات ایجاد شده است.

این توانایی که همان قابلیت مشهور SAR است امکان ایجاد یک تصویر بر اساس اطلاعات دریافتی از امواج رادار از محیط تحت تابش این امواج را ایجاد می‌کند.

امکان درگیری بهتر اهداف زمینی و دریایی و تشخیص بسیار بهتر عوارض زمینی و نیز اهداف پروازی در ارتفاع پائین با استفاده از این قابلیت ایجاد می شود.

لازم به ذکر است قبلاً رادار SAR هواپایه برای استفاده در پهپادها در ایران ساخته شده و در شرایط عملیاتی مورد آزمایش قرار گرفته است.

رادار SAR ایرانی با نام ابصار

آنچه در زمینه رادار بینات مهمتر از رادار مربوط به جنگنده های اف-14 و کوثر به نظر می رسد، امکان به کارگیری بینات یا یک نمونه توسعه یافته از آن برای جنگنده های میراژ اف-1 و میگ-29 نیروی هوایی ارتش است که از نظر فضای دماغه امکان به کارگیری راداری بر پایه بینات را دارند.

ساخت ماژولار رادار بینات نیز به این امر کمک می کند تا در صورت نیاز به کاهش حجم خصوصاً برای میراژ اف-1، در برخی بخش ها یا ماژول ها باز طراحی صورت بگیرد تا تناسب با هواپیمای مدنظر ایجاد شود.

تصویر دو نسل از رادارهای سیرانو که روی انواع میراژ اف-1 به کار رفته است

اخیراً خبری از سوی جانشین فرماندهی نیروی هوایی ارتش منتشر شد مبنی بر اینکه جنگنده های میراژ این نیرو، به رادار و تسلیحات بومی مجهز خواهند شد. در مورد رادار نمونه ای از بینات یا نمونه ای بزرگتر و کاملتر از رادار جنگنده کوثر، قابل گمانه زنی است.

در هر صورت با نصب یک رادار ساخت داخل، امکان استفاده از تمام انواع تسلیحات ساخت داخل که نیاز به هماهنگی با رادار هواپیما دارند در جنگنده های میراژ نیروی هوایی فراهم می شود.

در مورد تسلیحات در هواپیمای میراژ هر چند تاکنون تصویری از به کارگیری سلاح در میراژهای ایرانی مشاهده نشده اما در سال 1393 این جنگنده مجهز به موشک هوا به هوای برد کوتاه چینی PL-7 که در ایران بهسازی شده است مشاهده شد. همچنین در پائیز همان سال یکی از معاونین وزارت دفاع خبر از نصب موشک کروز با برد 300 کیلومتر روی میراژ داد. به احتمال زیاد این موشک از نوع ضد کشتی است زیرا در آن زمان موشک کروز دیگری با برد 300 کیلومتر در ایران معرفی نشده بود. موشک های کروز زمینی ساخت ایران هم برد بسیار بیشتری نسبت به عدد اعلامی معاون وزیر دفاع داشتند.

موشک PL-7 نصب شده روی نوک بال جنگنده میراژ

گونه هواپایه موشک قادر با برد 220 کیلومتر زیر بال جنگنده اف-4ئی

به علاوه موشک ضد کشتی نصر هواپایه و موشک های هدایت لیزری بینا-1 و 2 نیز از جمله محصولات صنعت دفاعی کشور هستند که قابلیت به کارگیری روی جنگنده میراژ اف-1 را دارند.

بمب هدایت شونده نقطه زن و دورایستای یاسین که بر روی هواپیمای اف-7 به کارگیری شده، از دیگر تسلیحات ارزشمندی است که با توجه به امکان حمل 6300 کیلوگرم تسلیحات توسط میراژ اف-1 می تواند به تعداد بالا روی این هواپیما نصب شود.

بدیهی است گام بعدی برای توسعه توان رادارهای هواپایه در جنگنده های کشور، ساخت رادارهای آرایه فازی خصوصاً نوع فعال آن است که قابلیت های کم نظیری در تراز جنگنده های نسل 4++ و نسل 5 از نظر راداری را فراهم می آورد.

همانطور که اشاره شد این رادارها در انواع زمین پایه قبلاً در کشور ساخته و عملیاتی نیز شده است. رادار 1700 المانی سامانه سوم خرداد که موفق به شکار پهپاد پیشرفته آمریکایی گلوبال هاوک در خرداد سال 1398 شد نمونه ای از این محصولات ایرانی است. بنابراین بخشی از مسیر رسیدن به نمونه هواپایه طی شده است.

تکمیل کننده توانمندی رادارها و تسلیحات جدید قابل استفاده روی جنگنده های کشورمان، نمایشگرهای پیشرفته و چند منظوره دیجتیال، نمایشگر نقشه متحرک، سامانه های هشدار دهنده فعالیت رادارهای دشمن، سامانه های جنگ الکترونیک و سامانه جستجو و هدفیابی اپتیکی است که همگی در سبد محصولات دفاعی کشور در سال های اخیر ساخته شده و مراحل آزمایش را پشت سر گذاشته و عملیاتی شده اند.

با سرمایه گذاری روی توسعه توان هوایی که در یک دهه اخیر در کشور و خصوصاً تهدیدهای نوظهور در اطراف کشور، بهبود یافته است یکی از مؤلفه های مهم قدرت دفاعی و تهاجمی ایران عزیزمان به تراز مطلوب معیارهای انقلاب اسلامی نزدیکتر خواهد شد، امری که حلقه های تکمیل کننده آن تولید انبوه رادارهای هواپایه، موشک های هوا به هوای پیشرفته برد کوتاه و متوسط و در نهایت خرید یا ساخت جنگنده های مورد نیاز کشور است.