کارآفرین پروژه‌های انقلابی در زمین و فضا

به گزارش اقتصادنیوز، ایلان ماسک را که ثروتش از سوی مجله فوربس ۳/ ۲۲ میلیارد دلار ارزیابی شده، با ویژگی‌های شخصیتی متمایزی مثل پشتکار، تفکر نقادانه، خودشناسی دقیق و سختکوشی (۸۰ تا ۱۰۰ ساعت کار در هفته) می‌شناسند.

سال‌های نخست زندگی

ایلان ریو ماسک در ژوئن ۱۹۷۱ در پرتوریا آفریقای جنوبی متولد شد. او بزرگ‌ترین فرزند خانواده‌ای بود که پدر، ارول ماسک، مهندس بود و اصالت بریتانیایی داشت و مادر، مای ماسک، کارشناس تغذیه بود و اصالت کانادایی داشت. ماسک کودکی خود را در آفریقای جنوبی گذراند و در سن ۹ سالگی صاحب اولین کامپیوتر شخصی خود شد. ایلان به سرعت به برنامه‌نویسی علاقه‌مند شد و به‌صورت خودآموز آن را یادگرفت. در سن ۱۲ سالگی یک بازی کامپیوتری را که خودش طراحی کرده بود، ۵۰۰ دلار فروخت. او اولین تصمیم مهم زندگی خود را در سن ۱۷ سالگی گرفت. ماسک بعد از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان در پرتوریا، به فکر افتاد به تنهایی به آمریکا مهاجرت کند. اما پیش از آن، در سال ۱۹۸۹ به کانادا و نزد خویشاوندان مادری رفت. بعد از گرفتن شهروندی کانادا، به مونترال رفت و مشاغلی به دست آورد که بسیار کم‌درآمد بود و ظرف یک سال او را تا آستانه فقر پیش برد. او در سن ۱۹ سالگی وارد دانشگاه کویینز در اونتاریو شد. دو سال در آنجا درس خواند تا بالاخره رویایش تحقق یافت و در سال ۱۹۹۲ به دانشگاه پنسیلوانیا انتقالی گرفت. مدرک لیسانس را در رشته فیزیک دریافت کرد. یک سال در مدرسه وارتون درس خواند و یک لیسانس هم در رشته اقتصاد گرفت. وقتی آثار افسردگی در او شروع شد، سعی کرد سراغ آموزه‌های فلسفی و مذهبی برود. اما ارزشمندترین درس‌ها را از کتاب «راهنمای کهکشان برای اتواستاپ‌زن‌ها»ی داگلاس آدامز آموخت. ایلان ماسک یاد گرفت که سخت‌ترین کار توانایی مطرح کردن پرسش‌های درست است و بشر باید بتواند محدودیت‌های خودآگاهی را از بین ببرد تا یاد بگیرد سوال‌های درست بپرسد. او پرسش خودش را یافت: چه چیزهایی اثر قابل توجهی بر آینده سرنوشت بشر دارند؟ ایلان ماسک به این نتیجه رسید که آن چیزها عبارتند از: اینترنت، تحول به سوی منابع انرژی تجدیدپذیر و مهاجرت به فضا. او می‌خواست در هر سه حوزه حضور داشته باشد.

در تابستان ۱۹۹۵، ایلان ماسک دومین تصمیم مهم زندگی خود را گرفت. او به همراه برادرش کیمبال ماسک، شرکت IT به نام Zip۲ را تاسیس کرد. آنها از اول صبح تا آخر شب کار می‌کردند. او در همان انباری که به‌عنوان دفتر کار اجاره کرده بود، زندگی می‌کرد و حتی برای حمام کردن به رختکن یک استادیوم محلی می‌رفت. به این ترتیب، توانست صرفه‌جویی زیادی کند و شرکت را در دو سال نخست سخت فعالیتش سر پا نگه دارد.  در آن زمان، اینترنت دوره‌ای از رشد و توسعه سریع را تجربه می‌کرد. شرکت ماسک یکی از اولین‌هایی بود که توانست از این رشد بهره‌برداری کند و پلت‌فرمی ایجاد کرد که روزنامه‌ها – حتی روزنامه‌های بزرگی مثل نیویورک تایمز – می‌توانستند از طریق آن، سرویس‌های تجاری اضافه به مشتریان خود ارائه کنند. در سال ۱۹۹۹، آلتا ویستا که بزرگ‌ترین موتور جست‌وجو در آن زمان بود، Zip۲ را به ارزش ۳۰۷ میلیون دلار پول نقد و ۳۴ میلیون دلار اوراق، خریداری کرد. ایلان ماسک با این پول یک خودروی مک‌لارن و یک جت شخصی خرید. او در همین سال، کار روی سیستم‌های پرداخت الکترونیک را که در حال گسترش بود، شروع کرد و استارت‌آپ X.com کسب‌وکار جدید او شد. یک سال بعد، این استارت‌آپ ادغام شد و به توسعه نرم‌افزاری پرداخت که مقدمه ایجاد اولین کیف پول دیجیتال بود. در سال ۲۰۰۱، X.com ادغام شده به پی‌پال (PayPal) تغییر نام داد و ایلان ماسک مدیر عامل و رئیس هیات مدیره آن شد.  در سال ۲۰۰۲، شرکت eBay پی‌پال را به ارزش ۵/  ۱ میلیارد دلار خرید و ایلان ماسک بابت سهمی که در آن داشت، ۱۸۰ میلیون دلار دریافت کرد. حالا او پول کافی برای دنبال کردن آرزوهای دیگرش داشت: مهندسی فضا و منابع جایگزین انرژی. او سرمایه‌گذاری بیشتر در کسب‌وکار اینترنتی را متوقف کرد.

تسلا موتورز

در سال ۲۰۰۳ دو مهندس به نام‌های مارتین ابرهارد و مارک تارپنینگ، شرکت تسلا موتورز را تاسیس کردند. این شرکت از همان ابتدای کار موضعش تولید سریالی خودروهای برقی بود. ماسک که طرفدار ایده‌های این‌چنینی بود، در سال ۲۰۰۴ به این پروژه پیوست و ۷۰ میلیون دلار سرمایه شخصی خود را وارد کار کرد و رئیس هیات مدیره تسلا شد. در طراحی اولین خودرو برقی شرکت که تسلا رودستر نام گرفت، ایلان بر استفاده از مواد ترکیبی الیاف کربن تاکید داشت تا وزن خودرو به حداقل برسد. در سال ۲۰۰۶ شهرت پروژه به اوج خود رسید و ماسک یک جایزه محیط زیستی برای طراحی رودستر دریافت کرد. تسلا موتورز روز به روز رشد می‌کرد و سیل سرمایه‌گذاران از جمله بنیان‌گذاران گوگل، لری پیج و سرگئی برین به سمت آن سرازیر شد. مبلغ کل سرمایه‌گذاری‌ها به بیش از ۱۰۰ میلیون دلار رسید. اما درست وقتی که رودستر آماده ورود به عرصه تولید در سال ۲۰۰۷ بود، شرکت با یک بحران مواجه شد. یکسری اشتباهات مدیریتی مشخص کرد که قیمت فروش این خودروی برقی تقریبا دو برابر ارزیابی اولیه آن است. این محاسبات غلط استراتژیک، تولید خودرو را بیش از یک سال به تعویق انداخت.  واکنش ماسک اخراج همه کسانی بود که در به تاخیر افتادن این پروژه نقش داشتند. بعد از این پاکسازی، خودش هدایت شرکت را بر عهده گرفت و رودستر با افزایش قیمت در سال ۲۰۰۸ به دنیا معرفی شد. در سال ۲۰۱۰، سهام تسلا موتورز با اینکه ۱۰ سال غیرسودآور را پشت سر گذاشته بود، عرضه اولیه شد و بیش از ۲۲۵ میلیون دلار سرمایه جذب کرد. در سال‌های بعد، Model S و Model ۳ تسلا با افزایش ظرفیت باتری و فعال‌سازی سیستم خودران، وارد بازار شدند. ایلان ماسک برنامه‌ریزی کرد که شبکه ایستگاه‌های شارژ خودرو را در آمریکا، اروپا و آسیا پوشش دهد. در سال ۲۰۱۶ تعداد این ایستگاه‌ها به ۶۱۳ رسید.  ماسک در سال ۲۰۱۸ به دلیل کاهش ارزش سهام تسلا مجبور شد از ریاست هیات مدیره این شرکت استعفا دهد.

اسپیس ایکس

ایلان ماسک همزمان با تغییرات این قرن، به تاسیس یک شرکت تکنولوژی‌های اکتشاف فضا فکر می‌کرد. او ایده بلندپروازانه کاهش هزینه‌های سفر به فضا را در سر داشت و در سال ۲۰۰۲ شرکت اسپیس ایکس را تاسیس کرد. او در ابتدای کار متوجه لزوم کاهش هزینه‌ها در صنعت فضانوری شد. ماموریت اصلی اسپیس ایکس فرستادن فضانورد یا اشیا به فضا نبود، بلکه ماسک می‌خواست امکان کوچ انسان را به مریخ یا سیاره‌های دیگر فراهم کند.  بین سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۰۸ سه تلاش اول شرکت برای ارسال موشک با شکست مواجه شد. در سپتامبر ۲۰۰۸ چهارمین تلاش برای فرستادن راکت فالکن ۱ به فضا موفقیت‌آمیز بود؛ اقدامی که بقای اسپیس ایکس به آن بستگی داشت. این شرکت در حال حاضر بیش از ۲۰ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده و ۷هزار نیروی کار دارد. از دیگر نوآوری‌های متفاوت ایلان ماسک می‌توان به مفهوم نسل جدید حمل‌ونقل پرسرعت به نام هایپرلوپ اشاره کرد. هایپرلوپ که با انرژی خورشیدی کار می‌کند، مثل قطاری سریع‌السیر است که از درون یک لوله با کپسول‌هایی که داخل آنها خلأ است، با سرعت ۱۲۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کند.  ماسک در سال ۲۰۰۰ با همسر اولش، جاستین آشنا شد و آنها صاحب ۵ پسر شدند. اما زندگی آنها پس از هشت سال به پایان رسید و ماسک در سال ۲۰۱۰ برای بار دوم با یک بازیگر بریتانیایی ازدواج کرد که این ازدواج هم بعد از ۴ سال به طلاق منجر شد. 

مریم رضایی