بازار سیاه در کمین وام مسکن خانه اولی ها
به گزارش اقتصادنیوز ، مسیر منتهی به جذاب‌ترین وام خرید مسکن، تحت تاثیر دو محرک ثبت‌نام -که 7 ماه پیش در این راه فعال شد- هم‌اکنون با «ترافیک حجیم تقاضا» مواجه شده و خطر شکل‌گیری «بازار سیاه» مجاور کانال رسمی پرداخت تسهیلات به «خانه‌اولی»ها را به‌وجود آورده است.
حجم سرریز تقاضای قطعی برای تسهیلات تک‌نرخی خرید مسکن با سقف ریالی سه رقمی نشانگر «هشدار» در این صندوق را روشن کرده است و عدم رسیدگی به آن، می‌تواند در ماه‌های آتی، دستاوردهای این نهاد جدید تامین مالی مسکن را خنثی کند.
در این میان، طرحی که به‌تازگی برای «جذاب‌سازی مضاعف» تسهیلات یکم به تیم اقتصادی دولت پیشنهاد شده است، اگر با «منابع جبرانی» همراه نشود، می‌تواند تعادل اولیه منابع و مصارف صندوق را به هم بزند و در فرآیند پرداخت تسهیلات، اختلال به‌وجود بیاورد. صندوق پس‌انداز مسکن «یکم»، 18 خرداد سال گذشته با هدف «ارائه تسهیلات بانکی متفاوت به زوج‌های فاقد سابقه مالکیت، از محل اصلی منابع سپرده‌ای زوج‌ها و محل فرعی یارانه‌های دولتی» راه‌اندازی شد اما در یک سال اول کارکرد این صندوق، به رغم «تعیین ظرفیت ثبت‌نام سالانه حدود 125 هزار نفری» و «تعریف حد مجاز پرداخت حدود 84 هزار فقره‌ای وام در سال»، عملا حدود 40 درصد گنجایش صندوق، بلااستفاده ماند. سال گذشته تحت تاثیر سه عنصر «عمق رکود مسکن در سال 94، کم‌اطلاعی بازار مصرف از تسهیلات جدید و همچنین برداشت منفی از مبلغ اقساط وام یکم»، ورود به صندوق یکم مورد استقبال واقع نشد و حجم ضعیف افراد سپرده‌گذار، از 59 درصد «ظرفیت پرداخت»، فراتر نرفت.
ظرفیت خالی صندوق «یکم» در اواخر سال اول فعالیت، سبب شد مجموعه سیاست‌گذاران بخش مسکن، برای جذابیت‌بخشی به تسهیلات نیازمند سپرده‌گذاری، دو اقدام محرک انجام دهند به‌طوری که از یکسو، «سقف تسهیلات صندوق یکم، دوبله شد» و در تهران، شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک به ترتیب از 80، 60 و 40 میلیون به 160، 120 و 80 میلیون تومان افزایش یافت و از سوی دیگر «نرخ سود این تسهیلات، تک‌رقمی شد» و طی سه مرتبه زمانی، از 14 درصد به 8 درصد کاهش پیدا کرد. اگر چه در فاصله تابستان امسال تا دست کم، 17 آبان ماه، دو محرک جذب تقاضا در صندوق پس‌انداز مسکن «یکم»، توانست بیش از آنچه انتظار می‌رفت، نیروی جاذبه برای ورود سپرده‌گذار به صندوق، ایجاد کند اما از آنجا که در حال حاضر «منابع لازم» برای پرداخت وام مخصوص «خانه‌اولی»ها، به تناسب «مصارف قطعی» ناشی از ثبت‌نام افراد، تقویت نشده است، این احتمال وجود دارد که تشدید اسمنویسی متقاضیان مسکن در صندوق طی ماه‌های آتی تحت تاثیر تبدیل فاز معاملات ملک از پیش رونق به رونق، منجر به بی‌پاسخ گذاشتن تقاضای جدید و اختلال در فرآیند وام‌دهی شود.
طی ماه‌های اخیر، نرخ سود تک رقمی وام «یکم» چون که مبلغ اقساط ماهانه این تسهیلات را بین 15 تا 20 درصد کاهش داده، ورود به صندوق پس‌انداز مسکن یکم را به «انتخاب اول» متقاضیان واجدشرایط، تبدیل کرده است. خانه‌اولی‌ها به رغم مشاهده نوسانات قیمت مسکن، ترجیح می‌دهند به جای خرید نقدی و بدون تاخیر زمانی آپارتمان، با سپرده‌گذاری در صندوق یکم معادل نصف مبلغ تسهیلات، یک سال صبر کنند و با دست‌پر به لحاظ قدرت خرید کافی، وارد بازار ملک شوند. در این میان، اطلاع‌رسانی درباره مزایای وام یکم و همچنین جنب و جوش نسبی در بازار معاملات ملک ناشی از پیش رونق، بخشی از تقاضای بالقوه خرید مسکن را تحریک کرده و باعث هدایت آنها به صندوق «یکم» برای دسترسی مدت‌دار به «درشت‌ترین وام خرید مسکن»، شده است.
با توجه به اینکه، متوسط مبلغ سپرده توسط ثبت‌نام‌کننده‌ها در صندوق «یکم»، حدود 20میلیون تومان است که 10 میلیون از «حد لازم برای پس‌انداز در صندوق بابت پرداخت تسهیلات در پایان یک سال سپرده‌گذاری»، کمتر است می‌توان گفت: افرادی که تاکنون در این صندوق، اسمنویسی کرده‌اند، به جای 12 ماه، بعد از 18ماه، وام‌های مصوب را دریافت می‌کنند. بر این اساس، با احتساب جمعیت تقاضای وام «یکم» که مطابق آمار افراد سپرده‌گذار، طی ماه‌های اخیر به‌طور متوسط به 13 هزار و 280 نفر در ماه افزایش پیدا کرده است، «تعهد پرداخت» تسهیلات در هر ماه را به‌طور متوسط معادل 8 هزار و 800 نفر رسانده است. این در حالی است که مطابق «ظرفیت پرداخت» تعیین‌شده در صندوق، ماهانه حدود 7 هزار فقره تسهیلات «یکم» قابل پرداخت است که به این ترتیب، تقاضای قطعی‌شده برای این تسهیلات، فعلا 3/ 1برابر گنجایش پرداخت است. در حال حاضر میانگین ثبت‌نام روزانه در صندوق پس‌انداز مسکن یکم از 169 نفر در ایام سال 94 به 531 نفر افزایش یافته است.
