کم‌واکنشی ناشی از سرخوردگی انتظارات

در حال حاضر سودآوری اغلب شرکت های شاخص ساز بازار به قیمت ارز و قیمت مواد خام در بازارهای جهانی وابسته است. با توجه به شرایط تغییر قدرت در امریکا و چشم‌انداز سخت‌گیری کمتر در زمینه تحریم ها و نیز انتظارات مربوط به تصمیمات جدی برای پیوستن به FATF ، بسیاری انتظار دارند که قیمت ارز به زیر ۲۰ هزار تومان کاهش یابد. کاهش ۱۲ درصدی قیمت ارز طی کمتر از یک هفته با وجود تشدید شرایط تنش مواجه نظامی در منطقه نیز از نشانه های انتظارات کاهش قیمت ارز تلقی می شود. قیمت مطلوب ارز برای بازار سهام، قیمت بالای ۲۲ هزار تومان است که با توجه به رشد نقدینگی و تورم ، دور از واقعیت نیست. در خصوص قیمت مواد خام در بازارهای جهانی نیز، اگرچه چشم‌انداز سرمایه‌گذاری دولت جدید امریکا در زیرساخت های عمرانی، محرک های جدید اقتصادی و برنامه های حمایتی آن برای تخفیف عوارض شیوع کرونا حکایت از کاهش قدرت دلار و به تبع آن ثبات قیمت های مواد خام و حتی رشد آن دارد اما فعالان بازار سهام در حال حاضر چندان توجهی به این گونه تحلیل‌ها ندارند. در عوض قیمت‌گذاری دستوری محصولات شرکت ها، افزایش احتمالی قیمت نهاده های انرژی، تنش های سیاسی ( و احتمالا نظامی ) در روزهای پایانی دولت ترامپ در نزد مشارکت‌کنندگان بازار برجسته و بزرگنمایی شده است. اما پیش بینی ها حکایت از بهبود وضعیت اقتصاد و ثبات نسبی بازارها برای سال پیش‌رو دارد که شرایط را برای رونق بنیادین بازارها فراهم می آورد. سود شرکت های بورسی و فرابورسی برای سال ۱۳۹۹ بین ۳۷۰ تا ۴۰۰ هزار میلیارد تومان و برای سال آینده با توجه به برآورد تورم ۳۰ درصد ( تجربه نشان داده که سیاست‌گذار اقتصادی از کنترل نقدینگی تقریبا ناتوان است) حدود ۵۵۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. با توجه به ارزش ۶۱۵۰ هزار میلیارد تومانی بازار سهام، متوسط P/E بازار به حدود ۱۰ می رسد که بسیار کمتر از اعداد و ارقام هیجانی چند ماه گذشته است اما همچنان بالاتر از متوسط بلندمدت آن ( حدود ۷ ) است. البته بالا بودن P/E بازار سهام ناشی از متورم بودن قیمت سهام شرکت های زیان‌ده و کم‌سود بازار است و با حذف ارزش بازار این شرکتها از محاسبات ، P/E آینده نگر بازار به حدود ۶ الی ۷ کاهش می یابد. بنابراین،  به رغم کاهش ۴۳ درصدی شاخص کل از روزهای اوج خود، همچنان خروج نقدینگی حقیقی ها صورت می گیرد و  انتظارات رکودی در بازار سهام غالب است و با وجود ارزنده بودن قیمت سهام بسیاری از شرکت های صادرات محور شاخص ساز، کاهش بیشتر قیمت سهام این دسته از شرکت ها دور از انتظار نیست.رکود تورمی مزمن اقتصاد طی دو سال اخیر و انتظار ونزوئلایی شدن اقتصاد در سال جاری، منابع مالی بی‌ثبات و سرگردان را روانه بورس کرد. سیاست‌گذار نیز به جای مدیریت انتظارات ، بر شعله انتظارات عجیب و غریب دمید ( رواج عقاید سفته بازانه ) و شرایط سرخوردگی شدید فعالان قدیمی بازار سرمایه و بورس اولی ها رقم خورد.کم‌واکنشی بازار سهام به شرایط بهبود وضعیت اقتصاد که در قالب کاهش انتظارات تورمی ، افزایش تولید شرکتها و خروج اقتصاد از رکود ( حتی اندک) خود را نمایان ساخته است و بیش‌واکنشی آن به ریسک های خرد و کلان و بزرگنمایی آنها، حکایت از سرخوردگی عمیق فعالان بازار سرمایه دارد که بهبود آن نیازمند صبوری است یا اینکه حوادث و اتفاقات مسیر کاهش قیمت ارز را برعکس کند.

*ولی نادی قمی/کارشناس بازارسرمایه