کلنگ های میلیاردی احمدی نژاد

امیر کلهر: هر دولتی که بر سر کار می آید، یکی از گله و شکایت‌هایش پروژه‌های نیمه‌تمامی است که از دولت‌های قبل برایش به ارث مانده است اما در خصوص دولت‌های نهم و دهم و ارثیه دولت یازدهم در رابطه با پروژه‌های نیمه‌تمام قضیه کمی متفاوت‌تر است. چرا که به گفته سخنگوی دولت یازدهم تعداد این پروژه‌ها به سه هزار مورد می‌رسد که سال‌ها زمان می‌برد تا همه آنها تکمیل شوند.

در این مورد پیش از این موسی الرضا ثروتی نماینده مردم بجنورد در مجلس نهم، در مورد پروژه‌های نیمه‌تمام این سوال را مطرح کرده  بود که به راستی برای بهره‌برداری کامل این همه پروژه چه میزان منابع مالی و چه اندازه زمان مورد نیاز است؟

 در جواب سوال موسی‌الرضا ثروتی باید اشاره کرد در سال 1386، مبلغی که برای اتمام طرح‌های نیمه‌تمام در سال‌های آتی محاسبه شده بود، در حدود 55 هزار میلیارد تومان بود. محاسبات انجام‌شده در سال 1388 حاکی از این بود که دولت به حدود 95 هزار میلیارد تومان اعتبار برای اتمام طرح‌های نیمه‌تمام قبلی نیاز دارد. این مساله همچنان با این روند ادامه یافت تا اینکه در سال 1391، شدت بیشتری به خود گرفت. آن طور که برخی خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند، بررسی‌های انجام‌شده در نهادهای کارشناسی کشور بیانگر این است که در صورتی که دولت بخواهد وجوه مورد نیاز برای اتمام طرح‌های نیمه‌تمام فعلی را تامین کند، فقط برای طرح‌های نیمه‌تمام به بیش از 208 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

دولت احمدی‌نژاد در همه حوزه‌های اقتصادی یادگارهایی از خود به جا گذاشت، به طوری که تا مدت‌ها باید این یادگاری ها مورد بررسی و نگاه کارشناسی قرار بگیرد تا بلکه بتوان بخشی از این یادگاری‌ها را از تن زخمی اقتصاد ایران پاک کرد اما یکی از صدها یادگاری دولت‌های نهم و دهم که به نظر می‌رسد تا چندین سال آینده پاک نشود  طرح‌های نیمه‌تمام عمرانی است. 
 

با بررسی پروژه‌های عمرانی که در طول هشت سال گذشته کلنگ زده شده، این سوال مطرح می‌شود که چرا درصد قابل توجهی از این پروژه‌ها در همان مرحله اولیه کلنگ‌زنی برای مدت طولانی بلاتکلیف مانده‌اند؟ از سوی دیگر دولت احمدی‌نژاد در طول هشت سال گذشته بودجه عمرانی بالایی را درخواست می‌کرد اما در هیچ سالی بودجه‌های مصوب عمرانی مجلس شورای اسلامی را دقیقا به همان میزان عمل نکرد و همیشه کمتر از بودجه مصوب، برای کارهای عمرانی هزینه می‌کرد.  بر اساس گزارش بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، از سال‌های ١٣٨۴ تا پایان ١٣٩٠  بیش از ١٢۵ هزار میلیارد تومان صرف هزینه‌های عمرانی شده اما بیش از ٩٠درصد طرح‌های عمرانی که با صرف این هزینه‌ها باید پایان می‌یافتند، تمام نشده‌اند. این در حالی‌ است که تمام بودجه آن‌ها هزینه شده است.

گویا دولت احمدی‌نژاد علاقه شدیدی به کلنگ‌زنی و نیمه‌کاره رها کردن طرح‌های عمرانی داشت. در لایحه بودجه سال ١٣٨۵ محمود احمدی‌نژاد از مجلس خواست بودجه ١٨هزار میلیارد تومانی عمرانی را تصویب کند تا دولت بیش از ٩ هزار طرح نیمه‌تمام ملی و استانی را ظرف یک یا دو سال به پایان برساند. نمایندگان مجلس شورای اسلامی هم بودجه عمرانی مصوب دولت را تصویب کردند اما در عمل دولت نه‌تنها طرح‌های عمرانی نیمه‌کاره را تمام نکرد بلکه آن‌ها را مدام در بودجه‌های سالانه بعدی تکرار می‌کرد و مدام طرح‌های جدید کلنگ زد و طرح‌های نیمه‌تمام روی‌هم انباشه شد.

غلامرضا تاجگردون، نماینده گچساران در مجلس نهم در رابطه با پروژه‌های نیمه‌تمام در کشور در نطقی که در صحن علنی داشته است، می‌گوید: استان کهگیلویه و بویراحمد که یک درصد مساحت کشور را به خود اختصاص داده با حجم زیادی از این دست طرح‌ها روبه‌رو است. حالا شما کل کشور را تعمیم دهید تا متوجه شوید با چه پدیده‌ای روبه‌رو هستید.

او که رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس است از چند طرح نیمه‌تمام عمرانی نام می‌برد و می‌گوید: باند دوم جاده یاسوج- ‌بابامیران- ‌اصفهان نیز با اینکه دو سال است اجرای آن شروع شده و جزو طرح‌های مهر ماندگار بود با کندی به پیش می‌رود. علاوه بر این، عملیات اجرایی بیمارستان یاسوج و بیمارستان‌های 96 و 64 تختخوابی گچساران با حدود 60 درصد پیشرفت فیزیکی متوقف شده است.

تاجگردون اما امیدوار است و می‌گوید دولت یازدهم با عزم جدی و توان مدیریتی بالایی که دارد می‌تواند از پس این ارثیه ناخواسته بر آید. او می‌افزاید: با احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی‌کشور شاید بتوان امیدوار بود که این طرح‌ها به مدار برنامه‌ریزی بازگردند و راه‌های تامین مالی آنها مشخص شود.

۴۸۰هزار میلیاردتومان طرح عمرانی نیمه‌تمام
در همین رابطه منصور آرامی، عضو کمیسیون عمران مجلس نهم در گفت‌و‌گو با اقتصاد نیوز، در رابطه با تفاوت عملکرد دولت‌های نهم و دهم با دولت یازدهم در رابطه با پروژه‌های عمرانی می‌گوید: دولت نهم و دهم حجم کار پروژه‌های عمرانی را بی‌جهت بالا برد و بدون داشتن دورنمایه مشخصی شروع به کار کرد و با وجود تحریم‌هایی که پیش آمد و مدیریت ناصحیح نتوانست کارها را آن طور که باید پیش ببرد اما دولت یازدهم، دولتی حسابگر  است و بر اساس بودجه‌ای که در اختیار دارد کارها و پروژه‌ها را پیش می‌برد و به طور کلی عقلانی‌تر از دولت گذشته عمل می‌کند.

او می‌افزاید: پرهیز از شتاب‌زدگی و هماهنگی با سایر نهادها به ویژه مجلس شورای اسلامی یکی دیگر از ویژگی‌های دولت یازدهم است. 

 نماینده مردم بندر عباس، قشم، ابوموسی، حاجی‌آباد و خمیر در استان هرمزگان در ادامه گفت‌وگو با بیان اینکه  دولت یازدهم می‌تواند پروژه‌های نیمه‌تمام دولت‌های گذشته را به پایان برساند، عنوان می‌کند: دولت یازدهم به خوبی برنامه‌ریزی کرده است و اگر از ظرفیت بودجه درست استفاده شود می‌تواند حجم بالایی از پروژه‌های نیمه‌تمام را به پایان برساند.

او می‌افزاید: دولت همچنین می‌تواند از بخش خصوصی استفاده مناسبی کند و با وارد کردن این بخش به پروژه‌های عمرانی از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در بخش خصوصی استفاده مناسبی کند تا این پروژه‌ها به بهترین شکل ممکن و در سریعترین زمان به اتمام برسد. 

پیش تر محمد علی نجفی، مشاور رئیس جمهور نیز در رابطه با پروژه‌های نیمه تمام به مهر گفته بود: به قیمت سال ۱۳۹۲ حدود ۴۸۰هزار میلیاردتومان طرح عمرانی نیمه‌تمام در سفرهای استانی از دولت گذشته باقی مانده و با توجه به تخصیص ۲۳هزار میلیاردتومانی بودجه عمرانی سال قبل و با احتمال اینکه قیمت‌ها ثابت بماند بازهم ۲۲سال زمان نیاز داریم تا طرح‌های نیمه‌تمام دولت نهم و دهم را به پایان برسانیم.

دولت پروژه‌های نیمه‌تمام را واگذار کند

اختلاف در دو سال است اما گویا همه باور دارند که حجم کار  به حدی بالا است که چنین زمان بالایی برای به پایان رساندن پروژه‌ها احتیاج است. 

مهرداد لاهوتی در گفت‌وگویی که با اقتصاد نیوز داشت،‌با بیان اینکه امیدوار است دولت یازدهم در انتخاب پروژه‌ها عقلانی و با نگاه کارشناسی وارد شود، می‌گوید: خوشبختانه دولت یازدهم مانند دولت‌های نهم و دهم به دنبال حرف و شعار نیست و نمی‌خواهد با وعده به مردم پروژه‌های جدیدی راه‌اندازی کند. 

لاهوتی با بیان اینکه دولت یازدهم می‌تواند از بخش خصوصی دعوت کند تا به پروژه‌ها وارد شوند عنوان می‌کند: دولت می‌تواند بعضی از پروژه‌هایی که توجیه اقتصادی برایش ندارد را به فروش برساند  یا واگذار کند. نماینده مجلس نهم معتقد است که نگاه دولت نباید محدود به منابع دولتی باشد بلکه باید از ظرفیت‌های بخش خصوصی هم در اتمام این پروژه‌ها استفاده شود و در طول سالیان گذشته همین نگاه محدود باعث شده است تا در رابطه با پروژه‌های نیمه‌تمام به کشور ضرر وارد شود. 

پروژه‌هایی که با بودجه فعلی هم تکمیل نمی‌شوند
محمدحسین حسین‌زاده بحرینی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس  هم در رابطه با کمبود بودجه‌های عمرانی و تعدد طرح‌های نیمه‌تمام و اینکه دولت یازدهم چه مسیری را باید برای خروج از طرح‌های نیمه‌تمام عمرانی در پی بگیرد، به اقتصادنیوز می‌گوید: دولت در لایحه بودجه ۹۳ مسیر خوبی را انتخاب کرد و با موافقت مجلس، قرار بر این شد که به جای توزیع منابع محدود بین هزاران پروژه نیمه‌تمام، بودجه عمرانی کشور عمدتاً صرف تکمیل پروژه‌های در شرف اتمام بشود. 

 

بحرینی خاطر نشان می‌کند: آقای نوبخت قول داده حدود 300 پروژه نیمه‌تمام بالای 80 درصد را در سال ۹۳ به اتمام برساند. روشن است با این وضعیت، به هزاران پروژه دیگر حتی برای حفظ وضع موجود و جلوگیری از تخریب آنها نمی‌توانیم پولی بدهیم. ضمن اینکه همه پروژه‌های 80 درصد به بالا هم با بودجه مصوب قابل اتمام نیست.
 
حسین‌زاده بحرینی همچنین تاکید می‌کند: تا زمانی که دولت، خود را به نگاه بلندمدت مجهز نکند، نمی‌توانیم درباره پدیده‌های آزاردهنده و مزمنی از قبیل پروژه‌های نیمه‌تمام با خوشبینی صحبت کنیم.

با این سخنان به نظر می‌رسد دولت یازدهم برای تکمیل پروژه‌های 480 هزار میلیارد تومانی که کلنگ آنها توسط دولت نهم و دهم زده شده است کار مشکل و زمان‌بری نیاز دارد و تا پایان دوره فعالیت خود هم با آنها درگیر است.