ترس سهامداران از زیان بیشتر/ دو سناریو روی میز سهامداران بورس
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای‌اقتصاد ، معاملات بازار سهام هفته گذشته در حالی به پایان رسید که در طول این هفته روند منفی قیمت‌ها در بورس و فرابورس وضعیت ناامیدکننده‌ای در میان خریداران و فروشندگان سهام به‌وجود آورد. سمت و سوی منفی که بازار سهام به خود گرفته از هفته‌های قبل آغاز و حالا همراستا با اخبار مرتبط با سیاست خارجی کشور رنگ و بوی جدی‌تری نیز به خود گرفته است. کاهش ارزش روزانه معاملات بورسی و افت آن از یک‌سو و از سویی دیگر تحرکات منفی در بازارهای بین‌المللی سبب قوت‌گرفتن گمانه‌زنی‌ها نسبت به غلبه عرضه بر تقاضا شده است.
گرچه این وضعیت از برخی احتمالات نسبت به ریزش شاخص بورس از سطح روانی یک‌‌‌‌‌‌‌میلیون و ۵۰۰هزار واحد حکایت می‌کند اما نمی‌توان در مورد سناریوی مزبور با قطعیت اظهارنظر کرد. بازار سهام در هفته گذشته با افت نماگرهای اصلی در سومین هفته خرداد با عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی ۴/ ۱درصدی شاخصکل و کاهش ارتفاع ۹/ ۱درصدی نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نشان داد که این بازار تا چه میزان ریسک‌پذیر است. روز گذشته نیز شاخصکل این بازار یک گام به سمت عقب برداشت. تحلیلگران بورسی بر این باورند که نوسان قیمت دلار به‌عنوان محرک قوی در نوسانات به‌وجود آمده بورس عمل کرده است. شدت گرفتن خروج پول حقیقی در هفته‌های اخیر نیز به درستی بر این موضوع تاکید می‌کند، با این حال از آخرین روزهای هفته گذشته تحولات جدیدی در فضای سیاسی کشور همه بازارهای دارایی را تحت‌تاثیر قرار داده است. برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند سهامداران حقیقی نقش پر‌رنگی درمدیریت بحران به‌وجود آمده ایفا می‌کنند؛ این در حالی است که افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی در کشور تا حدودی از خوش‌بینی‌های سرمایه‌گذاری‌های مولد کاسته است.
افزایش ریسک‌های سیاسی و خروج پول حقیقی
بررسی وضعیت بازار سهام نشان می‌دهد بورس تهران مجددا در مسیر نزولی قرار گرفته است. تضعیف بنیه حقیقی‌ها و خروج بخشی از سرمایه آنها از این بازارحاکی از آن است که بازار سهام توان چندانی برای صعود ندارد. اینطور که بهنظر می‌رسد افزایش ریسک‌های سیاسی در کنار هیجانات منفی سهامداران در داد و ستدهای روزانه کار را به‌جایی رسانده که شاهد خروج هرچه بیشتر پول حقیقی از بازار سرمایه به‌سوی بازارهای موازی هستیم؛ این در حالی است که بورس‌بازان اولین‌‌‌‌‌‌‌ماه از قرن جدید را در میان سایر بازارهای دارایی به‌نام خود ثبت کردند و پرونده بازارهای سرمایه‌گذاری با صدرنشینی بورس بسته شد، اما برخی عوامل منجر به عدم‌پایداری در روند به‌وجود آمده شد. در همین رابطه مهدی افنانی، کارشناس بازارسرمایه می‌گوید: وضعیت خروج پول حقیقی به صندوق‌های درآمد ثابت نیز رسیده است. بررسی میزان ورود و خروج پول به بازار سهام نشان می‌دهد این روند وارد فاز جدیدی از تغییرات منفی شده است. این مهم به منزله ریزش سنگین قیمت‌ها در بازار سهام در روزهای آینده نیست. در سنوات گذشته معمولا خروج پول از بازار سهام به سمت صندوق‌های با درآمد ثابت اتفاق می‌‌‌‌‌‌‌افتاد اما در این مرحله شاهد یک تغییر بزرگ هستیم.
خروج پول با شدت بیشتری از سوی صندوق‌های با درآمد ثابت به سمت بازارهای دیگر در حال انجام است. وضعیت بازار ارز در روزهای اخیر نشان داده سرمایه‌گذاران رغبت بیشتری به سمت این بازار پیدا کرده‌اند. بازارهای دیگر از جمله مسکن و خودرو نیز تاکنون نتوانسته‌اند جذابیت بیشتری برای سرمایه‌داران ایجاد کنند. بر همین اساس به‌رغم افزایش قیمت در این بازارها شاهد کمترین آثار جذب پول در دو بازار مزبور هستیم. وی ضمن بیان اینکه افزایش ریسک در بازار سرمایه همسو با تحولات سیاسی کشور در مقطع کنونی که منجر به‌شدت گرفتن خروج پول حقیقی از بازار شده، بیان می‌کند: در دو سال‌گذشته بعد از سقوط قیمت سهام در مرداد۹۹ از ابتدای فروردین مشاهده کردیم چندین عامل مهم بازارسهام را به سمت خیز مجدد سوق داد. اتفاقات مثبتی که درمیان صنایع پالایشی رخ داد، در کنار افزایش قیمت کامودیتی‌ها زیر سایه جنگ روسیه و اوکراین، قیمت سهام را به سمت ارزندگی هدایت کرد. این امر به‌عنوان موتور محرک منجر به افزایش حجم معاملات روزانه تا مرز ۸هزارمیلیارد تومان نیز شد.
به گفته وی، سرمایه‌گذاران در دو سال‌گذشته بارها بر اساس انتشار اخبار مرتبط با احیای برجام و سرانجام مذاکرات هسته‌ای ایران تصمیمات جدیدی برای سرمایه خود گرفتند. او در همین زمینه تصریح می‌کند: حالا با شرایط جدیدی که کشور در آن قرار دارد وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها متفاوت خواهد بود. بازار سرمایه در دو سال‌گذشته با فراز و فرود بسیاری همراه بوده است. پشت‌پرده این تغییرات نوسان قیمت ارز است. واقعیت امر آن است که تغییرات قیمتی در بازار ارز سمت و سوی جدیدی به بازارسهام خواهد داد، به‌طوری‌که ممکن است سهامداران نسبت به نوسانات اسکناس آمریکایی وارد فاز هیجانی قوی شوند.
دو سناریو روی میز سهامداران
افنانی با تاکید بر پرهیز از رفتار هیجانی سهامداران در مواجهه با تغییر و تحولات قیمت دلار خاطرنشان می‌کند: قیمت برخی سهام به گونه‌ای است که سهامداران نباید در وضعیت کنونی دست به فروش آن بزنند. وی دو سناریو پیش‌روی بازار سهام ترسیم می‌کند و معتقد است با محتمل‌شدن هرکدام از این دو گزینه بازار واکنش متفاوتی از خود نشان می‌دهد. در صورت توافق ایران با طرفین مذاکرات و ثبات قیمت دلار وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها در بازارهای مختلف قابل پیش‌بینی‌تر خواهد بود. در چنین شرایطی سهامداران بورسی نیز می‌توانند با چشم‌انداز مثبتی به خرید و فروش بپردازند. فرضیه دوم نیز از عدم‌توافق و افزایش قیمت ارز خبر می‌دهد. در این صورت با توجه به این موضوع که دولت دلار ۴۲۰۰تومانی در اختیار ندارد، افزایش قیمت‌ها همگام با انتظارات تورمی وضعیت نسبتا مساعدی بر سر راه بازار سرمایه قرار می‌دهد. این شبهات نهایتا تا دو هفته آینده روشن خواهد شد و بازار بر مبنای این دو سناریو وارد مسیر جدیدی می‌شود.
وی به اثرگذاری رخدادهای سیاسی بر خروج پول حقیقی از بازار سهام اشاره می‌کند و می‌گوید: بهنظر می‌رسد روند منفی که بازارسرمایه درآن قرار گرفته مقطعی باشد و تا یکی دو هفته دیگر وضعیت با‌ثبات‌تری را در این بازار شاهد باشیم. در ماه گذشته نیز شاخصکل بازار سهام شانه به شانه بازارهای رقیب پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفت. عوامل خارجی نیز نشان می‌دهد محرک جدی برای کاهش قیمت‌های جهانی وجود ندارد و تصمیمات فدرال‌رزرو نیز تاکنون برخلاف روند صعودی قیمت‌ها نبوده است. این عوامل در ادامه می‌تواند وضعیت مطلوب‌تری را در بورس تهران ایجاد کند. بهنظر می‌رسد بازار در همین محدوده‌ها به‌زودی متعادل شود.
وی در ادامه تصریح می‌کند: درحالی‌که سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی در انتظار احیای برجام به‌سر میبرند، انتشار برخی اخبار در این رابطه ابهاماتی را در آینده بازارهای دارایی به‌وجود آورده اما این موضوع نمی‌تواند دلیل محکمی برای خروج پول‌های حقیقی از بازار باشد. معمولا سهامداران در این شرایط با درنظر گرفتن هیجانات حاکم بر اخبار بین‌المللی نسبت به صنایع پُرریسک با تعقل بیشتری اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند. با توجه به این مهم که وضعیت نامطلوب فعلی نمی‌تواند تداوم چندانی داشته باشد سهامداران در معاملات آتی نیز می‌توانند دادوستدهای خود را مدیریت کنند، ضمن اینکه در ماه‌های گذشته صنایع مرتبط همگام با جهش قیمت طلای‌سیاه نتوانستند بر مدار صعودی قرار گیرند؛ این در حالی است که با توجه به عوامل اثرگذار داخلی و خارجی بر بازار، سهام مرتبط احتمالا در مسیر صعودی قرار خواهندگرفت.
ترس سهامداران از زیان بیشتر
برخی کارشناسان نیز بر این باورند که معامله‌گران بورسی با توجه به اتفاقات تلخ مرداد۹۹ دیگر حاضر نیستند به هر قیمتی در این بازار بمانند. این ذهنیت منفی بارها سرمایه‌گذاران را به سمت درهای خروج هدایت کرده است. حسن رضایی‌پور کارشناس بازار سهام نیز عامل مزبور را یکی از دلایل خروج هیجانی سهامداران در هفته‌های گذشته می‌داند. او در همین رابطه می‌گوید: بررسی واکنش سهامداران نسبت به وقایع گوناگون در کشور نشان می‌دهد هرگاه بازار تحت‌تاثیر عوامل بیرونی با چالش مواجه می‌شود، مسیریابی دادوستدهای بورسی سرمایه‌های حقیقی نیز با تغییرات منفی روبه‌رو می‌شود.
فرار از تنگناهای معاملاتی
به گفته وی مهم‌ترین دلیل سنگینی کفه عرضه نسبت به تقاضا در روزهای گذشته ورود مستقیم سهامداران به بورس است، در واقع آن دسته از سرمایه‌گذارانی که تجربه کافی از سرمایه‌گذاری بورسی ندارند نسبت به رخدادهای مختلف و اخبار منفی واکنش سریع‌تری از خود نشان می‌دهند. معمولا سهامداران حقیقی برای فرار از تنگنای سیر نزولی قیمت دارایی‌شان در معاملات خود با نشان‌دادن رفتارهای ناگهانی و بدون پشتوانه تصمیم به فروش می‌گیرند. گرچه نمی‌توان این رفتار را صرفا از سر ناآگاهی سهامداران حقیقی و سهامداران خرد در انجام معاملات دانست. وی با اشاره به وضعیت غیرقابل پیش‌بینی اقتصادی کشور اذعان می‌کند که شرایط به‌وجود آمده در بازار ارز که از بیانیه ضد‌ایرانی شورای‌حکام نشات می‌گیرد، در ایجاد این شرایط نقش کلیدی ایفا می‌کند. همه بازارهای دارایی در بلاتکلیفی به‌سر میبرند و سهامداران برای گریز از سیر نزولی دارایی‌های ریالی خود آماده‌باش هستند.
بر همین اساس نمی‌توان خروج پول از بازار سرمایه را صرفا به دلیل سرمایه‌گذاری مستقیم مردم دانست، اما نباید از کنار این موضوع به‌راحتی عبور کرد که واکنش‌های گروهی و ناگهانی، بازار را در مسیر نزولی قرار می‌دهد. این کارشناس بازارسرمایه به وضعیت قیمت دلار اشاره و بیان می‌کند تا زمانی‌که نرخ دلار در مدار نوسانی حرکت کند بازارسهام نیز در باتلاق نوسان دست و پا می‌زند. برخی گمانه‌زنی‌ها از حرکت رو به جلوی قیمت دلار حکایت می‌کند. وضعیتی که می‌تواند تمام بازارهای سرمایه‌گذاری را تحت‌تاثیر قرار دهد. وی با اشاره به اثر‌پذیری بازار سهام از تحولات بین‌المللی ایران اظهارمی‌کند: بورس تهران در دو سال‌گذشته تحت‌تاثیر این متغیر مهم بارها تغییر رویه داده است، به‌طوری‌که نمی‌توان از نقش وضعیت سیاسی کشور و اخبار مرتبط با برجام در ایجاد بدبینی‌های اخیر گذشت.
این عامل به کرات نشان داده تا چه میزان جو مثبت می‌تواند به معاملات بورسی سمت و سوی دیگری ببخشد. قرارگرفتن در موج هیجانات منفی، بدون‌شک وضعیت نامطلوبی را در تالارهای شیشه‌ای به‌وجود می‌‌‌‌‌‌‌آورد. این درحالی است که خوش‌بینی‌های جدی درمیان بورس‌بازان نسبت به روند صعودی قیمت سهام ایجاد شده بود. در همین راستا نیز سهامداران با دوری از جریانات منفی و عدم‌ورود به وادی عرضه‌های هیجانی تا حدودی می‌توانند از تداوم این روند منفی در روزهای آینده بکاهند.
