درآمد و هزینه خانوار در سال 1400 زیر ذره بین /فقر کاهش یافته است؟

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از  اکوایران؛  بنا به آخرین گزارش منتشر شده مرکز آمار از درآمد و هزینه خانوار در سال 1400، ضریب جینی در سال گذشته نسبت به سال 99 کاهش داشته، به بیان ساده‌تر در سال 1400 نابرابری جامعه نسبت سال گذشته‌اش کمی کمتر شده است. این بهبود نسبی در شاخص نابرابری درآمدی از منظر اقتصاد کلان لزوما به معنی بهبود فقر نیست بلکه صرفا وضعیت نابرابری بین فقیر و غنی کمی کاهش یافته است. حتی به عقیده برخی از کارشناسان نمی‌توان با این کاهش بیان کرد نابرابری کم شده بلکه صرفا می توان اظهار داشت که وضعیت توزیع درآمد در سال گذشته نسبت به سال 99 بدتر نشده است.

بررسی روندها نشان می‌دهد ضریب جینی در سال گذشته نسبت به نیمه نخست دهه 90 بالاتر بوده و حدودا در محدوده رقم سال 96 قرار دارد. این در حالیست که حجم حقیقی اقتصاد ایران در سال 1400 نسبت سال 96 بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان کاهش داشته است. به عبارتی با وجود اینکه توزیع درآمد به طور نسبی در دو سال مذکور وضعیت مشابه دارد، اما این کاهش نابرابری درآمدی بیشتر در برابری فقرتر شدن بوده است.

 کاهش ضریب جینی در سال گذشته بیشتر متأثر از کاهش این شاخص در مناطق شهری بوده و نه تنها در مناطق روستایی ضریب جینی کاهش نداشته بلکه نسبت به سال 99 وضعیت نابربری درآمدی در این مناطق بدتر شده است. می توان یکی از علل این رخداد را کاهش حجم حقیقی بخش کشاورزی و رشد منفی این بخش در سال 1400 دانست که باعث برهم خوردن توزیع درآمد شده است.

همچنین گزارش مرکز آمار عنوان شده است هزینه متوسط یک خانواده شهری در سال گذشته بالغ 92 میلیون تومان بوده است که نسبت به سال 99 نزدیک به 49 درصد افزایش داشته، این در حالیست که درآمد خانوار شهری در سال 1400 حدود 112 میلیون تومان برآورد شده که نسبت به سال گذشته اش 50.5 درصد افزایش داشته است. بر این اساس می توان عنوان کرد که رشد درآمد خالص در سال گذشته بیش از رشد هزینه خالص بوده است. آنچه از آمار ها بر می آید، درآمد حقیقی خانوار شهری کشور در سال گذشته هنوز به شکل قابل توجهی پایین تر از سال 96 است.

ضریب جینی؛ شاخص نابرابری درآمد

در اقتصاد شاخص های مختلفی برای اندازه گیری میزان نابرابری درآمدی وجود دارد که یکی از معروف ترین و رایج ترین آن ها ضریب جینی است. این ضریب عددی بین صفر و یک است، هرچه این عدد به صفر نزدیک تر باشد به معنی نابرابری کمتر و هرچه به یک نزدیک تر باشد به معنی نابرابری بیشتر است. نکته ای مهم در مورد ضریب این است که برخی گمان می کنند کاهش این ضریب و نزدیک تر شدن آن به صفر به معنی بهبود فقر در جامعه است، اما چنین نیست بلکه ضریب جینی تنها گویای میزان اختلاف طبقات جامعه از نظر درآمدی بوده و کاهش آن لزوما به معنی کاهش فقر نیست. به بیان ساده تر ممکن است همراه با فقیر تر شدن جامعه ضریب جینی کاهش یابد و اصطلاحا مردم در فقر با هم برابر تر شوند.

همچنین ممکن است نحوه توزیع درآمد بین دهک ها و اقشار مختلف جامعه تغییر کند، اما ضریب جینی تغییر نکند. از آن جایی که ضریب جینی ار طریق یک محاسبه هندسی به دست می آید، این امکان وجود دارد که موقعیت دهک ها و خانوار به طوری جا به جا شود که تغییری در عدد ضریب دیده نشود.

کاهش ضریب جینی در سال 1400

ضریب جینی در سال 99 حدود 0.4006 به ثبت رسیده بود، بر اساس اخرین آمار منتشر شده این ضریب در سال گذشته با کاهشی جزئی به 0.3938 رسیده است. همانگونه که گفته شد این کاهش لزوما به معنی بهبود فقر در جامعه نبوده و بیانگر کاهش نسبی نابرابری درآمدی در سال 1400 نسبت به سال گذشته اش است. بررسی ها نشان می دهد با وجود کاهش ضریب جینی در سال گذشته هنوز این ضریب نسبت به تمامی سال های ابتدایی دهه تا سال 95 بالاتر است.

به نوعی میزان نابرابری در این در حدود سال 96 تخمین زده شده است، با این تفاوت که نسبت به سال 96 حجم اقتصاد ایران به شکل قابل توجهی نسبت به سال 96 کاسته شده، آمار ها نشان می دهد تولید ناخالص داخلی این ایران در سال گذشته نسبت سال 96 بالغ بر 30 هزار میلیارد تومان کاهش داشته است. به عبارتی می توان گفت که درست است که شاخص نابرابری سال گذشته و سال مذکر تقریبا برابر است اما درآمد سرانه در ایران به شکل قابل توجهی کاسته شده و اگر برابری مردم بیشتر در کم درآمدی است.

ضریب جینی در مناطق شهری و روستایی

ضریب جینی در مناطق شهری کشور در سال گذشته 0.3757 برآورد شده، این در حالیست که همین شاخص در سال 99 حدود 0.3835 به ثبت رسیده بود. ضریب جینی در مناطق روستایی نیز از 0.3590 در سال 99 به 0.3594 در سال گذشته افزایش یافته است. بر این اساس می توان عنوان کرد که علت اصلی کاهش ضریب جینی در کل کشور در سال 1400 نسبت سال گذشته اش از ناحیه کاهش نسبی نابرابیر درآمدی در مناطق شهری کشور بوده، حتی این شاخص نا تنها در مناطق روستایی کشور کاهش نیافته بلکه افزایش جزئی نیز در این مناطق در نابرابری دیده شده است. به عقده برخی از کارشناسان رشد منفی بخش کشاورزی در سال گذشته و به طبع کاهش برخی زا اقشار روستایی، علت این رخداد بوده است.