بازگشت مجادلات برجامی به واشنگتن
به گزارش اقتصادنیوز ؛ روزنامه نیویورکتایمز در مطلبی با عنوان «انتخاب بایدن برای نمایندگی امور ایران، مجادله تلخ بر سر توافق هستهای را احیاء میکند» به قلم مایکل کراولی، تحلیلگر سابق نشریه پالیتیکو نوشته است: رابرت مالی، پسر یک روزنامهنگار چپگرای یهودی مصریتبار، نقطه کانونی برای گشودن باب انتقاد از رویکرد بایدن درباره خاورمیانه و ارزش توافق جدید با ایران است.
رئیس جمهور بایدن تا هفته گذشته توانسته بود بدون مشکل قابل توجهی، تیم سیاست خارجی خود را ببندد. گزینههای او برای وزارت خارجه و دفاع و مناصب ارشد اطلاعاتی، با اندکی جنجال و تقریباً بدون هیچ مخالفتی از سوی جمهوریخواهان تأیید شدند.
اما وقتی که دولت بایدن انتخاب رابرت مالی به عنوان نماینده خود در امور ایران را اعلام کرد، یک آتش سیاسی شعلهور شد. انتخاب آقای مالی، یک دیپلمات کهنهکار و میانجیگر درگیریها، به سرعت مجادلات تند واشنگتن درباره توافق هستهای ۲۰۱۵ ایران را برانگیخت؛ توافقی که دونالد ترامپ، رئیسجمهوری پیشین آمریکا از آن خارج شد و حالا قرار است احیا شود. انتخاب مالی همچنین یک سیاست حساس اسرائیل را ملتهب کرد و به عنوان ابزاری خوب برای اندازهگیری تأثیر پیشرفتهای تیم جدید سیاست خارجی آقای بایدن عمل کرد.
همانطور که بنیامین رودز، معاون سابق مشاور امنیت ملی رئیسجمهوری باراک اوباما به طنز گفت: «راب یک نیروی نیابتی همه کاره است.»
اگرچه او در روزهای اخیر به داشتن دیدگاههای خطرناک درباره خاورمیانه متهم شده، اما بعید است منشأ این مجادلات خود آقای مالی ۵۷ ساله باشد. وی که دانشآموخته کالج Rhodes (زیر مجموعه دانشگاه آکسفورد) است و مدرک حقوق دانشگاه هاروارد را دارد، سالها به عنوان یک دستیار سختکوش در کاخ سفید کلینتون و اوباما در حالی خدمت کرد که به عنوان یک دانشجوی فرهیخته خاورمیانه بسیار مورد تحسین قرار میگرفت؛ کسی که درک فوقالعاده و روابط شخصی بینظیری با مهمترین بازیگران منطقه داشت.
از نظر منتقدانش، او بیش از حد در مورد قدرت آمریکا تردید دارد و بیش از حد با بازیگران خارجی از جمله ایران و فلسطینیها که با غرب اختلافات عمیقی دارند همدل است.
منتقدان از این میترسند که چهره برجسته دولت بایدن در امور ایران و مسئول مهار برنامه هستهای در حال گسترش این کشور، خواستار توافق جدیدی با تهران شود که به نام مصالحه، بیش از حد در برابر رهبران تهران منعطف و پذیرنده باشد. هنگامی که خبر انتصاب وی برای اولین بار در رسانههای خبری منتشر شد، تام کاتن، سناتور جمهوریخواه آرکانزاس، «رادیکالهایی مانند مالی» را به دلیل «سابقه دیرینه همدلی با ایران» و «خصومت نسبت به اسرائیل» محکوم کرد.
مخالفان دیگر مذاکره با ایران با زبان معتدلتری ابراز نگرانی کردند. مارک دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسیها (FDD) گفت: «انتصاب راب مالی ممکن است نشانه روشنی باشد که دولت بایدن، بازگشت به برجام را نسبت به سیاست بهرهگیری از قدرت آمریکا برای دستیابی به توافق محدودکنندهتر و پایدارتر در اولویت قرار داده است. مالی اعتقادی به قدرت آمریکا ندارد.»
مدافعان آقای مالی -که منصب او نیازی به تأیید سنا ندارد- میگویند که رابرت مالی به هدفی آسان برای گشودن آتش حملات جناح راستیهای آمریکا و اسرائیل تبدیل شده است. آنها قصد دارند به دولت بایدن درباره تلاش زیاد برای همکاری با تهران در راستای رسیدن به یک توافق هستهای دیگر هشدار دهند؛ توافقی که مانند توافق سال ۲۰۱۵ به یکی از تلخترین نبردهای سیاستخارجی سالهای ریاستجمهوری اوباما تبدیل شود.
آرون دیوید میلر ، مذاکره کننده صلح در خاورمیانه در دولتهای روسای جمهور مختلف آمریکا که با رابرت مالی کار کرده و روابط نزدیکی با او دارد، میگوید: «بیشتر قضاوتها درباره راب مربوط به افرادی است که او را نمیشناسند و انتخاب کردهاند که باور کنند او هیچ تصوری از منافع ملی آمریکا ندارد و اینکه همه اینها تلاشی برای یافتن راهی است برای اینکه به هر قیمتی با دشمنان آشتی کنیم.»
سوءظنی که در جناح راست عمدتاً ناگفته مانده، این گمان است که آقای مالی ممکن است احساسات سیاسی زیادی از پدرش، سیمون مالی -یک روزنامهنگار یهودی مصریتبار و یک ملیگرای عرب شدیداً سکولار و ضد صهیونیست، به ارث برده باشد.
سایمون مالى در طول زندگى مملو از جنگ صلیبی ضداستعماریاش ۶ مجله مختلف تأسیس کرد، ۳ نام متفاوت و ۹ تابعیت مختلف -از جمله تابعیت افتخاری فلسطینی- به دست آورد. رابرت مالی درمورد پدرش گفت: "مردی دگم و عقیدهمحور که هرگز در میان تفاوتهای جزئی یا در سایههای خاکستری احساس آرامش نمیکرد." (استعاره از رویکرد دوگانهانگاری، و دیدگاه سیاه و سفید یا خیر و شر )
دوستان آقای مالی میگویند که درست عکس این قضیه در مورد وی صادق است: این که او از پیچیدگی و ظرافت و جزئینگری لذت میبرد و در عین حال سعی دارد از نوعی جهانبینی ایدئولوژیک که به آن متهم است دوری می کند.
اما بسیاری از محافظهکاران و برخی دموکراتهای میانهرو از مدتها پیش که رابرت مالی به عنوان مذاکرهکننده صلح خاورمیانه در دولت کلینتون خدمت میکرد، بود نسبت به وی بیاعتماد شدند؛ زمانی که وی با نوشتن مقالهای در سال 2001 با اجماع واشنگتن مبنی بر اینکه یاسر عرفات رهبر فلسطین تنها مقصر شکست مذاکرات صلح بوده است، مخالفت کرد. (مذاکرات صلح میان فلسطین و اسرائیل که با میانجیگری دولت بیل کلینتون در کمپ دیوید برگزار میشد.)
در یک سخنرانی در سال ۲۰۰۸ آقای مالی با ابراز تاسف از اینکه ایالات متحده اغلب در خارج از کشور به روشهای "مخرب" عمل کرده است، گفت: [آمریکا] "رهبران منتخب را مسح میکند ، تحرکات محلی را سوءخوانش میکند، توازنهای قدرت محلی را اشتباه تفسیر میکند، از امکانات خود سوء استفاده می کند، آغوش سمّی خود را اشتباه ارزیابی میکند، تقابل را ترغیب میکند ، مدلهای سیاسی را صادر میکند و با هیولای فرقهگرایی بازی میکند." گرچه این دیدگاه به خصوص پس از جنگ در افغانستان و عراق و مداخلات مصیبتبار آمریکا در مناطقی مانند لیبی و سومالی، دیدگاهی بسیار رایج شده است، اما همچنان کینه و خشم را در واشنگتن برمیانگیزد..
در همان سال ۲۰۰۸ آقای مالی مشاور سیاست خارجی کمپین انتخابات ریاست جمهوری اوباما بود، اما پس از هیاهو بر سر گزارشهایی مبنی بر ملاقات وی با اعضای گروه فلسطینی حماس -که ایالات متحده و اسرائیل آن را یک سازمان تروریستی میدانند- از کمپین کنار گذاشت. آقای مالی، سپس در گروه بینالمللی بحران که یک اندیشکده با هدف میانجیگری در جنگهاست فعالیت میکرد . وی بخاطر اقدام خود هیچ نوع عذرخواهی نکرد و گفت که چنین دیدارهایی نه تنها مخفیانه نیست بلکه برای کار وی حیاتی هستند.
سرانجام آقای مالی به عنوان مقام عالی در امور خاورمیانه به دولت اوباما پیوست و در کنار جان کری وزیر امور خارجه به عنوان مذاکره کننده ارشد کاخ سفید انتخاب شد و برای توافق هستهای سال 2015 با تهران و چند کشور دیگر مذاکره کرد. اوباما بعداً مالی را مسئول هماهنگی کارزار ایالات متحده علیه دولت اسلامی (داعش) قرار داد.
پس از توییت های تام کاتن و ابراز نگرانی و انتقادات اغلب ناشناس در رسانههای خبری اسرائیل، بسیاری از دموکراتها با دیدن واکنشهای تند شاهینهای جمهوریخواه نسبت به یک تصمیم سیاست خارجی بایدن، خود را در یک آزمون مهم یافتند و به دفاع از آقای مالی برخاستند.
در بیانیهای در حمایت از انتصاب آقای مالی که توسط ده ها متخصص سیاست خارجی امضا شده، آمده است: "کسانی که مالی را به همدردی با جمهوری اسلامی متهم می کنند هیچ درکی از دیپلماسی واقعی ندارند -یا علاقهای به آن ندارند. این کار مستلزم درک درستی از انگیزه ها و دانش طرف مقابل است که فقط از طریق گفتگو قابل دستیابی است."
در دورهای که جناح مترقی حزب دموکرات خواستار سیاست خارجی فروتنانه آمریکا است، آنها در آقای ماللی یک متحد ارزشمند می بینند.
آقای مالی استدلال کرده است که ایالات متحده بیش از حد بر تأثیر کمکهای خارجی و تحریمها اتکیه میکند و نقش ایدئولوژی و ایمان مذهبی را در تصمیمگیریهای گروههای نظامی و رهبری انقلابی شیعه ایران دستکم می گیرد.
آرون دیوید میلر، مقام دولت اوباما گفت که نظرات آقای مالی هرچه باشد، او خود خط مشی تعیین نمیکند. منتقدان از وی برای تحت فشار قرار دادن غیر مستقیم آقای بایدن و وزیر خارجه او آنتونی بلینکن -دو دموکراتهای مرکزگرا (سنتریست) هستند که برای استقرار امنیت اسرائیل اهمیت بسیار قائلند- استفاده میکنند.
همچنین احتمالاً مالی با رئیس جدید خود در اهداف تقابلی نخواهد داشت: مالی و بلینکن در دوران نوجوانی با هم در پاریس در یک مدرسه تحصیل میکردند و دوست بودند. (رابرت مالی در نیویورک متولد شده ، مادر آمریکایی وی در سازمان ملل کار میکرد و وقتی راب ۶ساله بود با خانواده به پاریس رفتند).
بن رودز: انتصاب مالی یعنی هدف توافق است
بن رودز میگوید مخالفتها با انتصاب مالی اغلب از سوی منتقدان توافق هستهای دوره اوباما صورت میگیرد و این نشان میدهد که آنها بر این باورند که با انتصاب مالی مطمئناً این توافق دوباره برقرار خواهد شد.
آقای رودز، که بیانیه حمایت از رابرت مالی را امضا کرده، گفت: "مالی از آن دسته افرادی نیست که شما وی را منصوب کنید تا صرفاً نمایندهای داشته باشید که به مناطق مختلف سفر کند و تحریمهای بیشتری اعمال کند. انتصاب راب مالی حاکی از این است که شما واقعاً میخواهید توافقی حاصل کنید."
دموکرات های مترقی که آقای مالی را به نوعی متحد خود میدانند از اینکه آقای بایدن تحت فشارها عقب ننشست، ابراز خرسندی کردند. اما با توجه به انتخابهای بایدن برای تیم سیاست خارجی که اغلب از دموکراتهای مرکزگرا هستند، ترقیخواهان بیصبرانه در انتظار انتصابهای بیشتری از افراد طیف خود هستند.
آنها اکنون در حال مقدمات نبرد بالقوه سیاسی بر سر منصب مورد انتظار در وزارت امور خارجه برای متیو داس، مشاور سیاست خارجی برنی سندرز سناتور ورمانت هستند. آقای داس درباره اوضاع فلسطینیها مطالب دلسوزانهای نوشته و همین منجر شده برخی از فعالان و رسانههای محافظهکاربه وی برچسب "ضد اسرائیل" بزنند.
مالی در همان روزهای آغاز به کار در دولت بایدن، یک تور شنیداری برای دریافت نظرات و مشورت با اعضای کنگره، و همتایانش در دولتهای متحد اروپایی، اسرائیل و کشورهای عربی خلیج فارس مشورت کرد.
اگر مذاکرات مستقیم با تهران مجدداً آغاز شود، وی همچنین گفتگو با وزیر خارجه ایران، محمد جواد ظریف را از سر میگیرد، دو مذاکره کنندهای که یکدیگر را از مذاکرات دوران اوباما به خوبی می شناسند.
گزارشی در مورد توافق هستهای ایران که ماه گذشته -کمی پیش از عزیمت آقای مالى به دولت بایدن- توسط گروه بینالمللی بحران منتشر شد، توصیه کرده است که ایالات متحده و ایران به سرعت از طریق اقدامات متقابل، احیای توافق هستهای را کلید بزنند.
این گزارش با زبانی که بازتاب رویکرد دیرینه آقای مالی در زمینه حل تعارضهاست، پیشنهاد داده است که سپس هر دو کشور "به جای خصومت به دنبال فرصتهای همکاری در زمینههای مشترک باشند." (متن کامل گزارش گروه بحران را در لینکهای زیر بخوانید)