بایدن در «تلهِ نفتی» آرامکو /پیامد یک حمله نافرجام

به گزارش اقتصادنیوز، حملات پهپادی و موشکی روز گذشته به تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان سعودی باعث تلاطم در بازار نفت شده و قیمت آن را به بالاترین سطح در طول یک سال گذشته رسانده است. این حملات بر بستر زمزمه‌هایی مبنی بر آغاز دور جدید مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای و افزایش دامنه تنش‌ها در خلیج فارس، علاوه بر پیچیده‌تر کردن بحران حال حاضر در منطقه، پیامدهای اقتصادی قابل توجهی را هم در پی داشته است.

به همین بهانه پایگاه تحلیلی هیل با انتشار یادداشتی با عنوان «حمله به تأسیسات نفتی عربستان به معنای دردسر جدید برای بایدن است» به بررسی این حادثه پرداخته است.

دردسرهای یک حمله نافرجام

چرا حمله نافرجام به تاسیسات نفتی سعودی دردسرساز است؟ چون درست زمانی اتفاق افتاده که دولت جدید در واشنگتن قصد دارد از خاورمیانه فاصله بگیرد و از اتکا به نفت بکاهد؛ به طور مختصرتر، وقتی که در اصطلاح بازار کساد است.

زمانی که در سال 2019، موشک‌ها و هواپیماهای بدون سرنشین [منتسب به] ایران به تاسیسات فرآوری محصولات نفتی عربستان در بقیق اصابت کردند، صادرات نفت عربستان به طور موقت به نصف کاهش یافت. این حملات تکان‌دهنده و حاکی از دقت بالای آن داشت. اما حمله روز گذشته به زیرساخت‌های نفتی در اطراف شهر ساحلی دمام ظاهرا تنها به یک مخزن ذخیره نفتی اصابت کرده است. با این حال پایانه صادرات نفتی در مجاورت آن، که 15 درصد از منابع جهانی را تأمین می‌کند، از خطر مصون ماند.

مانند دفعه پیش، اثر انگشت واضحی از مسئولیت ایران در این ماجرا باقی نمانده است. مبارزان حوثی که بخش قابل توجهی از یمن را در تصرف دارند، ادعا کرده‌اند که مسئولیت این ماجرا را بر عهده دارند. اگر چه هنوز چیزی ثابت نشده است.

زخمی دردناک و واقعی

واکنش طبیعی بازار نفت در چنین شرایطی این است که دست‌کم در ابتدا قیمت‌ها افزایش می‌یابد. بدین ترتیب بلافاصله قیمت نفت به بالای 70 دلار رسیده است. اگر چه در سال 2019 قیمت‌ها پس از تجربه صعودی ناگهانی، به سرعت هم سقوط کردند، اما این بار به نظر می‌رسد وضعیت دلخواه مصرف‌کنندگان (پایین آمدن قیمت) خیلی کندتر اتفاق خواهد افتاد. این بار نفت شیل آمریکا هم در دسترس نیست که باعث تسکین احساسات سریع بازار شود. سعودی‌ها هم همین هفته گذشته بود که اعلام کردند برای بالا نگه داشتن قیمت‌ها و افزایش درآمدشان، کاهش تولید یک میلیون بشکه در روز را در پیش خواهند گرفت.

برای کاخ‌سفیدی که جو بایدن به تازگی در آن مستقر شده، حمله روز گذشته یادآور زخمی دردناک و واقعی است. این حمله درست در زمانی رخ داد که یک جفت دیگر از بمب افکن‌های استراتژیک بی-52 در حال انجام پرواز بر فراز خلیج فارس بودند، امری که عموما در تقابل با تحرکات ایران در منطقه تلقی می‌شود. این در حالی‌ست که ادعا می شود به دلیل تمایل دولت برای آغاز گفت‌وگوها بر سر توافق هسته‌ای، تلاش می‌شود که از شدت تنش‌ها با ایران کاسته شود. قیمت بالاتر نفت، به معنای درآمد بیش‌تر از صادرات کاهش‌یافته اما قابل‌توجه برای تهران است. به تازگی هم گزارش شده که منابع نفتی زیادی در حال ارسال به چین است.

تداخل پیش آمدها

مقامات در این وضعیت احتمالا به یاد پاسخ مک‌میلان، نخست وزیر انگلیس طی سال‌های 1957 تا 1963، در پاسخ به سوالی در مورد این‌که آزار دهنده‌ترین مشکل او چیست، بیافتند: پیش‌آمدها، پسرم، پیش‌آمدها!

البته در حال حاضر پیش‌آمدها با هم تداخل دارند، همان طور که حمله هوایی هفته گذشته به رزمندگان شیعه در سوریه، به شکل مشهودی پاسخی به حملات به نیروهای آمریکایی در خاک عراق محسوب می‌شود. همانطور که پنتاگون به خوبی می‌داند:  «هیچ نقشه‌ای برای تماس با دشمن باقی نمی‌ماند» -  جمله‌ای منسوب به یک فرمانده ارتش پروس در سده نوزدهم.

این که خاورمیانه هم‌چنان مایه دردسر واشنگتن باشد، یک مسئله است. اما وقتی قیمت سوخت در پمپ‌بنزین‌ها افزایش می‌یابد ، مسئله‌ای دیگر است. سرانجام تولید نفت، از جمله شیل آمریکا، افزایش می‌یابد و شرایط را آسان می کند. اما این امر منوط به بهبود وضعیت اقتصادی پس از کنترل تاثیر پیامدهای پاندمی بر اقتصاد جهان است که خود این هم تأثیر معکوس خواهد داشت.

تا آن زمان دولت بایدن چه کاری باید انجام دهد؟ پاسخ واضح این است که از سعودی ها بخواهد به کاهش تولید خود پایان دهند. اما شخصی که کاخ سفید باید با او در این باره صحبت کند ، حاکم حقیقی این کشور، ولی‌عهد محمدبن‌سلمان، معروف به MBS  است. بله، او شخصی است که رئیس جمهور بایدن به دلیل طیف وسیعی از مسائل، از جمله قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار مخالف ، علاقه‌ای به برقراری تماس با او ندارد. جو بایدن در بددردسری افتاده است!