برندگان و بازندگان اقتصادی پیروزی طالبان

به گزارش اقتصادنیوز، در حالی که کابل در آستانه سقوط به دست نیروهای طالبان است، مارک جونز، تحلیل‌گر رویترز با انتشار یادداشتی با عنوان «پیش‌روی دستاوردهای طالبان نگرانی بازی‌گران و سرمایه‌گذاران فراتر از افغانستان را برانگیخته است» تلاش کرده پیامدهای این ماجرا را بر کشورهای همسایه و بازارهای سرمایه بررسی کند.

مایه نگرانی همسایگان

پیشروی حیرت‌انگیز طالبان به سمت کابل نه تنها باعث نگرانی در مورد آینده افغانستان می شود بلکه نگرانی‌هایی را از بابت تأثیر آن بر سایر کشورهای منطقه و منافع اقتصادی آن‌ها را نیز نگرانی برانگیخته است.

ایران و بعد از آن عراق در غرب افغانستان جای دارند و تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در شمال آن قرار گرفته‌اند. اما تمرکز اصلی بازارهای مالی و سرمایه‌گذاران بر پاکستان در سمت شرقی  است.

پاکستان کشوری با بدهی عمومی بالا، بازار سهام قابل توجه و وابسته به برنامه 6 میلیارد دلاری صندوق بین‌المللی پول است. مسلما چشم‌انداز سال‌ها درگیری، خشونت و گسیل موج پناهندگان به برنامه‌های اصلاح مالی آن را تحت فشار قرار خواهد داد.

عقب‌افتادن ده‌ها ساله منطقه

به گفته شمیلاخان، رئیس بخش تسهیلات بازارهای نوظهور در موسسه آلیانس‌برنشتاین: «این وضعیت بسیار نگران‌کننده است و متأسفانه باعث عقب ماندن منطقه برای سال‌ها می‌شود. به عقیده من کشورهای همسایه ناگزیر خواهند بود که با مسئله هجوم پناهندگان در ماه‌ها/سال‌های آینده دست‌وپنجه نرم کنند».

آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد برآورد کرده که در سال جاری نزدیک به 400 هزار نفر افغان مجبور به ترک خانه خود شده‌اند. تاکنون تنها چند صد نفر از این افراد آواره موفق به فرار از افغانستان شده‌اند، اما کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد تخمین می زند که 2.6 میلیون پناهنده افغان در سراسر جهان وجود دارد که 1.4 میلیون نفر در پاکستان و یک میلیون نفر در ایران حضور دارند.

در حال حاضر، طی سال جاری قیمت اوراق قرضه در پاکستان نزدیک به 8 درصد کاهش یافته است. هر چند بسیاری از تحلیل‌گران امور مالی تصور می‌کنند این مسئله بیش از این‌که تحت تاثیر مسائل امنیتی باشد، بیش‌تر ناشی از تاخیر در دریافت آخرین بخش وام صندوق بین المللی پول است.

توقف برنامه‌های اصلاحی

بر اساس آمارهای اعلام شده، نزدیک به 10 هزار غیرنظامی پاکستانی بین سال‌های 2010 تا 2015 در حملات تروریستی جنوب آسیا جان خود را از دست داده‌اند. اگر چه از آن زمان به بعد از این تعداد کاسته شده، اما اکنون نگرانی‌هایی به وجود آمده که بار دیگر شدت یابد.

به گفته حسنین مالک، تحلیلگر شرکت تحقیقاتی تلیمر: «هجوم دوباره پناه‌جویان و سرازیر شدن گروه‌های خشونت‌طلب با هدف ایجاد بی‌ثباتی در مناطق شهری و زیرساختها، به ویژه در بخش های غربی پاکستان می‌تواند ماجرای بهبود و اصلاحات پاکستان را به عقب برگرداند». با این حال او معتقدست چنان‌چه طالبان به عنوان بخشی از دولت در افغانستان پذیرفته شود امکان دارد که این خطر کاهش یابد.

برنامه صندوق بین‌المللی پول در پاکستان، سیزدهمین برنامه اجرا شده طی سی‌ساله گذشته است و در راستای کمک به دولت برای مقابله با بدهی عمومی که به حدود 90 درصد تولید ناخالص داخلی رسیده، طراحی شده است.

عملیات طالبان در خاک پاکستان می‌تواند نگرانی‌های امنیتی را افزایش داده و کار اسلام‌آباد را در راه رسیدن به اهداف تعیین‌شده توسط صندوق بین‌المللی پول سخت‌تر کند. در عین حال، برخی سرمایه‌گذاران معتقدند این مسئله باعث می‌شود که اهمیت استراتژیک پاکستان برای غرب افزایش پیدا کند.

اهمیت استراتژیک پاکستان

سخنگوی صندوق بین المللی پول روز جمعه گفته صندوق بین المللی پول با دقت وضعیت ناگهانی در افغانستان را زیر نظر دارد و گمانه‌زنی در مورد تأثیر وضعیت امنیتی بر پاکستان هنوز زود است.

به عقیده کوین دالی، مدیر موسسه آبردن: «اگر طالبان کنترل افغانستان را به دست بگیرد، پاکستان از نظر استراتژیک برای ایالات متحده اهمیت بیشتری پیدا می‌کند». به باور این مسئله می‌تواند به جریان اعتبارات صندوق بین‌المللی پول کمک کند.

ابعاد گسترده‌تر بحران

به گفته کوین پترسن، استراتژیست کلان جهانی در موسسه ساکسو کپیتال مارکتز در سنگاپور تأثیر بحران در افغانستان در نهایت می‌تواند بسیار گسترده‌تر شود. او معتقدست بسیاری از مهاجران افغان اروپا را به عنوان پناه‌گاه خود برگزینند، درست همانند هجوم قبلی مهاجران که در پی وقوع جنگ و خشونت در سوریه، افغانستان و دیگر کشورهای خاورمیانه به سوی مرزهای اروپا روانه شدند.

به عقیده او اگر پناهجویان قصد داشته باشند که از طریق ترکیه راهی اروپا شوند، این مسئله می‌تواند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه را برای طرح خواسته‌های سیاسی یا مالی از اتحادیه اروپا یاری کنند. به گفته او:« این اساسا یک اهرم فشار برای اردوغان محسوب می‌شود که اتحادیه اروپا را مجبور می‌کند تا با او کنار بیاید. کما این‌که او درخواست پول برای مراقبت از این پناهندگان می‌کند و در غیر این صورت تهدید به اجازه عبور آن‌ها می‌کند. این مسئله مستقیما می‌تواند بر یورو تأثیر بگذارد و ارزش لیر ترکیه را افزایش دهد».

تیم آش ناظر بازارهای نوظهور در موسسه BlueBay Asset Management هم معتقدست پیش‌روی طالبان همراه با خروج نیروهای ناتو به اعتبار ایالات متحده آسیب رسانده و این باعث افزایش رقابت فزاینده بین واشنگتن و چین شده است. در حال حاضر به وفور این مسئله با ماجرای ویتنام قیاس می‌شود. درست همانند زمانی که در سال 1975 و سقوط سایگون آمریکایی ها با هلیکوپتر مجبور به ترک ویتنام جنوبی شدند.