آخرین مانع احیای برجام /سپاه از «لیست سیاه» حذف می شود؟

سیگنال های امیدوارکننده به مذاکرات وین

بنا به گزارش اکوایران، چند روز پس از آنکه به نظر می‌رسید درخواست‌های روسیه مذاکرات در وین بر سر بازگرداندن این پیمان را به خطر می‌اندازد، طی روزهای اخیر سیگنال‌های متعددی را مشاهده شد که ممکن است توافق در دسترس باشد.

از جمله این سیگنال‌ها آزادی دو شهروند ایرانی-انگلیسی و پرداخت بدهی ۴۰۰ میلیون دلاری انگلیس به ایران بود که چهارشنبه پس از سال‌ها بازداشت در ایران، به بریتانیا بازگشتند.

نشانه دیگر، گزارش‌هایی بود مبنی بر اینکه مسائل باقی‌مانده  به تنها ۲ مورد کاهش یافته است.

حل یکی از ۲ موضوع باقیمانده؟

ایران اخیرا اعلام کرد دو نقطه اختلاف در وین وجود دارد، از جمله یک "ضمانت اقتصادی" در صورتی که دولت آینده آمریکا نقض عهد ترامپ را تکرار کند. یکی دیگر از منابع نزدیک به مذاکرات گفت: موضوع دیگر وضعیت سپاه و حذف نام آن از لیست سیاه آمریکا است.

به نوشته آکسیوس، مقامات اسرائیلی گفتند که دولت بایدن به اسرائیل اطلاع داده است که احتمال خروج سپاه از فهرست در حال بررسی است. با این حال، به گفته منابع، مقامات ارشد دولت بایدن به همتایان اسرائیلی خود گفته‌اند که رئیس جمهور هنوز تصمیم نهایی در مورد این موضوع نگرفته است.

مقامات اسرائیلی همچنین گفتند که از این اقدام آمریکا بسیار نگران هستند و به ویژه این که طبق گزارش‌ها آمریکا از ایران فقط تعهد کلی برای آرام کردن سیاست منطقه‌ای‌اش را می‌خواهد و آن را نسبت به اقدام خاصی ملزم یا منع نمی‌کند.

آخرین مانع؛ حذف سپاه از لیست سیاه

در همین حال روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گزارش داده است که اکنون، «آخرین مانع توافق هسته ای ایران، خروج سپاه پاسداران ایران از لیست FTO است».

لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال گزارش داد: دیپلمات‌ها گفتند که تلاش برای احیای توافق هسته‌ای 2015 اکنون به حساس‌ترین موضوع از لحاظ سیاسی در مذاکرات بستگی دارد: حذف نام سپاه پاسداران ایران از فهرست [ادعایی] تروریسم آمریکا.

مقامات ارشد ایالات متحده می گویند که عدم دستیابی به سازش سریع با ایران در مورد این موضوع می تواند باعث شکست مذاکراتی شود که تقریباً در طول یک سال تقریباً همه اختلافات دیگر را حل کرده است.

به ادعای وال‌استریت‌ژورنال، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با بر عهده گرفتن مسئولیت حمله موشکی به یک مرکز متعلق به موساد که در نزدیکی کنسولگری جدید در حال احداث ایالات متحده بود، مذاکرات را پیچیده کرده است.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مدت‌هاست که به دلیل برنامه‌های موشکی بالستیک و موارد ادعایی نقض حقوق بشر با تحریم‌های آمریکا مواجه بوده و در سال ۲۰۱۷ در فهرست تحریم‌های ضدتروریسم قرار گرفته است. 

درج نام سپاه پاسداران در این فهرست بخشی از مجموعه اقدامات دولت ترامپ برای درج لیست افراد و نهادهای ایرانی تحت تحریم های تروریستی بود. این اولین بار بود که واشنگتن یک نهاد نظامی رسمی از یک کشور خارجی را به عنوان موجودیت تروریستی معرفی می کرد.

استدلال موافقان سازش

آنهایی که از سازش حمایت می کنند استدلال می کنند که درج نام سپاه در این لیست، به تنهایی همچنان شرکت های خارجی را از معامله با شرکت‌های ایرانی مرتبط با سپاه پاسداران دور نگه می دارد و از مزایای اقتصادی هر توافق هسته ای برای ایران می کاهد. مخالفان استدلال می‌کنند که فهرست سازمان های تروریستی خارجی یک عامل بازدارنده ضروری و تنبیهی است.

حامیان توافق هسته ای استدلال می کنند که تحریم های تروریسم به تنهایی اثر اقتصادی کمی دارد و هیچ کاری برای کاهش تنش منطقه‌ای میان متحدین آمریکا و سپاه پاسداران انجام نداده است.

علی واعظ، رئیس پروژه ایران در گروه بین المللی بحران، گفت: «اصرار بر حفظ تحریم‌های زائد که نتوانسته هیچ تفاوتی در رفتار سپاه ایجاد کند، به همان اندازه پوچ است که اصرار ایران بر برداشتن نامی که هیچ کمکی به کاهش دافعه سپاه برای همکاری با شرکت‌های چند ملیتی نمی‌کند».

مقامات آمریکایی در استدلال برای لغو تحریم‌های تروریسم گفته‌اند که اگر ایران به آستانه هسته‌ای برسد، تهدید [ادعایی] سپاه پاسداران و متحدانش در این فهرست بسیار بدتر خواهد بود.

حذف مشروط

به گفته افراد درگیر در این مذاکرات، اگر ایران متعهد به مهار سیاست منطقه‌ای خود شود و از هدف قرار دادن آمریکایی‌ها خودداری کند، آمریکا سپاه را از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی آمریکا حذف می‌کند. اگر ایران به توافق پایبند نباشد، این نامگذاری ممکن است دوباره اعمال شود.

این موضوع در مذاکرات از بهار گذشته مطرح بوده است. به گفته افراد نزدیک به مذاکرات، تیم آمریکایی در بهار گذشته با تایید برخی در واشنگتن، احتمال لغو نام سپاه از لیست سیاه را مطرح کرد. در آن زمان، ضمیمه‌هایی نیز به آن پیشنهاد متصل بود. با این حال، تیم ایالات متحده این پیشنهاد را به دلیل نگرانی‌های مقامات ارشد دولت پس گرفت.

مقامات آمریکایی می گویند اکنون، در صورت تحقق شرایط از سوی ایران، واشنگتن آماده لغو نامگذاری تروریستی سپاه است و اذعان دارد که بدون این گام، تهران ممکن است از توافق خارج شود. اما آنها همچنین می گویند که فضای کمی برای مذاکره در مورد شرایطی که ایران باید در قبال این پیشنهاد بپذیرد وجود دارد.

تصمیم سخت بایدن، تحت فشار دشمنان برجام 

اختلاف بر سر نامگذاری تروریستی سپاه پاسداران در لحظه ای حساس در بحث درباره اقدامات واشنگتن و تهران برای پایبندی مجدد به برجام، رخ می‌دهد و نشان‌دهنده اختلاف جریان‌های متقاطع پیش روی تلاش های‌دولت بایدن برای احیای توافق است.

ایران از دولت بایدن خواسته است که تحریم‌هایی که مرتبط با [بهانه‌های ادعایی] تروریسم، حقوق بشر و سایر تحریم‌های غیرمرتبط با برنامه هسته‌ای‌اش هستند را لغو کند. متحدان آمریکا در منطقه که از قبل از توافقی که کار هسته‌ای ایران را برای همیشه محدود نمی‌کند نگران بودند، از این بیم دارند که اگر واشنگتن تحریم‌ها علیه سپاه پاسداران را لغو کند، [به ادعای آن‌ها] نیروهای متحد ایران مانند حزب‌الله لبنان و حوثی ها در یمن را جسور خواهد کرد.

نفتالی بنت، نخست وزیر رژیم اسرائیل روز یکشنبه ضمن تکرار لفاظی‌های خود علیه ایران ادعا کرد: «ما از قصد ایالات متحده برای تسلیم شدن مقابل تقاضای ایران و حذف سپاه از فهرست سازمان های تروریستی بسیار نگران هستیم». وی افزود که به نظر می‌رسد «واشنگتن "تقریبا به هر قیمتی" مایل به توافق با ایران است».

آمریکا آماده اتخاذ "تصمیمات سخت" برای احیای برجام است

در همین حال، یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا روز شنبه به تایمز اسرائیل گفت که ایالات متحده آماده است «تصمیمات سختی» بگیرد تا در بحبوحه فشار اسرائیل در مورد احتمال گزارش شده واشنگتن بتواند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران) را از لیست سیاه تروریسم خارج کند. 

به نوشته تایمز اسرائیل، این اظهارات در بحبوحه نگرانی عمیق رهبران اسرائیل در مورد گزارش‌هایی مطرح می‌شود که واشنگتن می‌خواهد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از فهرست گروه‌های تروریستی بر اساس توافق بالقوه حذف کند.

این مقام وزارت امور خارجه گفت: «ما در انظار عمومی مذاکره نمی‌کنیم و قرار نیست به ادعاهای خاصی در مورد اینکه چه تحریم‌هایی را به عنوان بخشی از بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام، می‌خواهیم لغو کنیم پاسخ دهیم».

اما او گفت: «ما آماده ایم تصمیمات سختی برای بازگرداندن برنامه هسته ای ایران به محدودیت های برجام بگیریم».

وی افزود: «برنامه هسته‌ای ایران بدون محدودیت منجر به تشدید بحران هسته‌ای و افزایش شدید تنش و تهدیدات علیه شهروندان، منافع و شرکای آمریکا در منطقه شده است».

اظهارات وی پس از آن بیان شد که نخست وزیر نفتالی بنت و وزیر امور خارجه یایر لاپید در بیانیه ای غیرمعمول با جزئیات و لفاظانه از آمریکا خواستند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را از فهرست سازمان های تروریستی حذف نکند.

 بنت و لاپید در بیانیه مشترک خود ادعا کردند که «ما به سختی باور داریم که ایالات متحده قصد دارد سپاه را از تعریف سازمان تروریستی حذف کند. ما معتقدیم که ایالات متحده نزدیکترین متحدان خود را در ازای وعده های توخالی تهران رها نخواهد کرد».

پیش از این، آکسیوس روز چهارشنبه گزارش داد که دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در حال بررسی این اقدام است و در مقابل، تهران متعهد به کاهش تنش در منطقه خواهد شد.

این مقام آمریکایی روز شنبه گفت که «اسرائیل و آمریکا منفعت مشترکی دارند که مراقب باشند که ایران هرگز به آستانه هسته ای نرسد. ما به صراحت گفته‌ایم که بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام بهترین مسیر دیپلماتیک رو به جلو و بهترین راه برای دستیابی به این هدف است».