3 پیش‌بینی شورای آتلانتیک برای فرجام حمله روسیه به اوکراین
به گزارش اقتصادنیوز پیش از این متیو باروز و رابرت منینگ در ماه آوریل پیش بینی خود را از مسیر این مناقشه منتشر کرده بودند. اکنون آنها با انتشار یاداشتی با عنوان «سه آینده احتمالی برای «درگیری منجمد» در اوکراین» این دیدگاه را به روز کرده‌اند.
بحران اقتصادی و سرنوشت «درگیری منجمد»
اکوایران در در این باره نوشت: با گذشت سه ماه از حمله پوتین به اوکراین، چشم انداز یک پیروزی قاطع برای کرملین از بین رفته است. با این حال، حتی با وجود شکست روسیه در میدان جنگ، مقاومت قهرمانانه اوکراین و کمک‌های نظامی فراوان غرب، جهت درگیری به طور کامل تغییر نکرده است.
در ماه آوریل، ما چهار سناریو در مورد این‌که چگونه نتیجه جنگ می‌تواند جهان را تغییر دهد، ارائه کردیم. در آن زمان، لزوماً مشخص نبود که سناریوی «درگیری منجمد»، که در آن هر دو طرف برای دستیابی به پیشرفت‌های سریع یا قاطع تلاش می‌کنند، به احتمال زیاد تحقق یابد. اما درگیری‌ها طی هفته‌های اخیر به چنین نقطه‌ای کشیده شده است.
ضمن آن‌که در آن زمان برخی مسائل کم‌تر مشهود بود: میزان شوک جنگ بر اقتصاد جهانی و آغاز بحران‌های بزرگ غذایی و انرژی. بسته به مدت زمان درگیری، این اثرات می تواند پیامدهایی حتی بدتر از بحران مالی 2008 برای کشورهای در حال توسعه داشته باشد.
رکود اقتصادی جهانی احتمالاً به عنوان یک عامل تأثیرگذار فزاینده در تصمیم‌گیری ایالات متحده/ناتو ظاهر می‌شود – و به طور بالقوه شکافی را بین اروپا که احتمالا خواستار پایان سریع‌تر جنگ و ایالات متحده که می‌خواهد شاهد شکست کامل مسکو باشد، ایجاد می‌کند. بنابراین چگونه یک «درگیری منجمد» در سراسر جهان طی دو سال آینده رخ خواهد داد؟ در زیر سه تغییر در مورد این سناریو وجود دارد:
سناریو 1: اوکراین به آرامی سرکوب می‌شود
روسیه پل زمینی خود را به شبه جزیره کریمه تثبیت و بدون کنترل کامل بقیه سواحل دریای سیاه اوکراین، شهر بندری اودسا را تخریب یا مسدود می‌کند و این کشور را عملا محصور در خشکی می‌گذارد. پوتین به بمباران زیرساخت‌های دیگر در سراسر اوکراین ادامه و بخش‌هایی از جنوب و شرق را ضمیمه خاک خود کرده و این کشور را بی‌ثبات می‌کند. و در حالی که با موفقیت مخالفان را در خانه سرکوب می‌کند، «پیروزی» خود را اعلام می کند.
این سناریو می‌تواند به این صورت ظاهر شود:
پوتین خواستار آتش‌بس در اوایل سال 2023 است، اما برای توافق صلح آماده نیست. او هم‌چنان امیدوار است که در آینده به دست‌آوردهای زمینی بیشتر (شاید اتصال به مولداوی) و نیز امتیازاتی از ناتو (مانند به رسمیت شناختن حاکمیت بر کریمه) دست یابد. تحریم‌های غرب علیه روسیه هم‌چنان پابرجاست و شرایط اقتصادی‌اش بدتر می‌شود. اما ایالات متحده و اروپا نیز وارد رکود اقتصادی می‌شوند که نارضایتی سیاسی فزاینده‌ای ناشی از تورم و کمبود کالا را دامن می‌زند.
یک بحران غذایی جهانی منجر به شورش‌ها و ناآرامی‌های پیچیده از سریلانکا تا مصر (جایی که از همین الان هم احساس شده) می‌شود، و این در حالی است که الگوهای تجارت پس از اعمال محدودیت بر صادرات مواد غذایی توسط کشورهای صادرکننده بزرگ مانند هند، اندونزی و مالزی به شدت بدتر می شود. واکنش کند کشورهای گروه هفت و صندوق بین‌المللی پول، بحران بدهی پیش روی کشورهای در حال توسعه را تشدید می‌کند. بی‌ثباتی در آفریقا و آسیا افزایش می‌یابد و برآمدن سیاستمداران چپ در آمریکای لاتین افزایش می‌یابند.
در سال 2023، متحدان ناتو هم‌چنان به ارسال کمک های نظامی پیشرفته بیش‌تری ادامه می دهند، زیرا اوکراین -که آتش بس پیشنهادی پوتین را رد کرده- سعی می‌کند سرزمین‌های اشغالی را پس بگیرد. کیفیت و کمیت این کمک‌ها، مسکو را وسوسه می‌کند تا به اختلال در جریان عرضه کمک‌ها به اوکراین ادامه دهد و خطر حملات به قلمرو ناتو را افزایش دهد و در عین حال درگیری بین اتحاد و روسیه را گسترش دهد.
در این شرایط، در اواخر سال 2023، اجماع غرب در حال از بین رفتن است. آلمان و فرانسه که نگران هزینه‌های اقتصادی، رنج اوکراین، بار پناهجویان و ترس از تشدید تنش (از جمله خطر حمله هسته‌ای توسط روسیه) هستند، تلاش‌های بین‌المللی را برای تحت فشار قرار دادن کی‌یف برای بررسی یک توافق صلح با مسکو رهبری می‌کنند.
سناریو 2: هیچ دستاورد جدیدی برای روسیه
به لطف تاکتیک‌های توانمندتر اوکراینی‌ها -تداوم تاکتیک‌هایی که در دفاع از کی‌یف و یک ضدحمله موفقیت‌آمیز در شرق منطقه دونباس به نمایش گذاشته شد- روسیه تا اوایل سال 2023 به مناطق تحت کنترل قبل از 24 فوریه بازگردانده شد. اما تصور دستاوردهای بیشتر برای اوکراین به دلیل دفاع مستحکم روسیه و جدایی طلبان دشوار است و با وجود ارسال تسلیحات پیشرفته‌تر از سوی غرب، نیروهای اوکراینی کم‌ترین پیشرفت را خواهند داشت.
این سناریو می‌تواند به این صورت ظاهر شود:
پوتین در مواجهه با نارضایتی فزاینده در داخل کشور به واسطه اقتصاد در حال فروپاشی و ارتش خسته و خشمگین از شکست‌های مکرر عملیاتی، تحت فشار شدیدی قرار می‌گیرد تا قبل از این‌که وضع بدتر شود، با اوکراین توافق کند. از اوایل سال 2023، ترکیه، قطر و هند -که از سال 2020 به دنبال معرفی خود به عنوان حافظان صلح جهانی هستند- برای آتش‌بس فشار می‌آورند، زیرا بحران اقتصادی جهانی احساس فوریت را برمی‌انگیزد. اما اوکراین که به واسطه موفقیت خود در میدان نبرد جسور شده، مقاومت می کند و پوتین هم‌چنان امیدوار به پیروزی نظامی است.
در همین حال، برخی از رهبران اروپایی نیز بی‌سروصدا شروع به فشار آوردن برای یک چارچوب رسمی دیپلماتیک می‌کنند: امانوئل مکرون، با همکاری هم‌تای چینی خود، شی جین پینگ، خواستار گفت‌وگو میان اوکراین و پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد (شامل روسیه) به علاوه آلمان (بر اساس الگوی مذاکرات 2+4 درباره اتحاد مجدد آلمان) در ژنو برای یافتن راه‌حل می شوند. شی و مکرون به طور خصوصی سعی می کنند پوتین و رئیس زلنسکی را متقاعد کنند –به همراه وعده پرداخت غرامت از سوی روسیه به عنوان بخشی از توافق. پکن نمی‌خواهد به پشت پوتین را خالی کند، اما اقتصاد نابسامان چین چاره‌ای برای شی باقی نمی‌گذارد.
تعداد فزاینده‌ای از قانون‌گذاران جمهوری‌خواه که با پیروزی قاطع در انتخابات میان دوره‌ای نوامبر 2022 در ایالات متحده جسور شده‌اند، برای پایان دادن به کمک نظامی ایالات متحده به اوکراین و تمرکز مجدد توجه واشنگتن به پکن به عنوان یک تهدید امنیتی اصلی، فشار می‌آورند.
سناریوی 3: اوکراین تقریباً همه چیز را پس می‌گیرد
در نتیجه افزایش قابل توجه ارسال تسلیحات غربی به اوکراین، فروپاشی روحیه روسیه در هر دو سطح تاکتیکی و استراتژیک، و ناتوانی مسکو در جایگزینی سخت‌افزار نظامی در سطوح مورد نیاز (به واسطه تحریم‌های غرب)، روسیه به طور کامل از اوکراین - به جز کریمه- رانده شد.
این سناریو می‌تواند به این صورت ظاهر شود:
خطر فزاینده تلافی‌جویی اتمی روسیه برای توقف کمک‌های نظامی غرب وجود دارد که با از دست دادن شرق اوکراین -که قبلاً تحت اشغال جدایی‌طلبان بوده- تشدید می‌شود. در حالی که اوکراین در حال انجام یک حمله برنامه ریزی شده برای پس گرفتن کریمه، پوتین موشک های اسکندر-ام (SS26) با کلاهک هسته‌ای در آنجا مستقر و تهدید می‌کند در صورت پیشروی نیروهای کی‌یف از آنها استفاده خواهد کرد. اگر تلاش‌های فوری فرانسه و چین برای جلوگیری از تشدید بیشتر به شکست ختم شود، ناگهان جنگ جهانی سوم به یک امکان واقعی تبدیل می‌شود.
اما در اواسط سال 2023 -تقریباً یک سال پیش از این‌که یک انتخابات دیگر را مهندسی کند- تسلط پوتین در قدرت در خانه توسط خشم عمومی تهدید می‌شود. مقامات ارشد نظامی و اطلاعاتی تحقیر شده پوتین را مجبور می‌کنند که فورا استعفا دهد، اما از او در برابر تعقیب بین‌المللی برای جنایات جنگی محافظت می‌کند.
ایالات متحده و اتحادیه اروپا در مورد موضوع لغو برخی تحریم‌ها علیه روسیه اختلاف نظر دارند: اروپا از ترس چشم‌انداز یک کره شمالی غول‌پیکر در همسایگی خود، به دنبال یک معامله از طریق رفع تحریم‌ها بر نفت، گاز و سایر کالاها بر اساس توافق‌نامه‌ای است که بخش‌هایی از فروش روسیه به عنوان غرامت به صندوق بازسازی اوکراین به رهبری بانک توسعه جهانی و بانک اروپایی برای بازسازی ارسال شود.
رشد اقتصاد جهانی در سال 2023 به نرخ ناچیز 1 درصد می رسد و حمایت‌گرایی به سبک دهه 1930، ناسیونالیسم رو به رشدی را توسعه می‌دهد که نهادهای جهانی را به چالش کشیده و نارضایتی‌ها از ایالات متحده و اروپا در جهان در حال توسعه افزایش می‌یابد.
آنچه بعداً در میدان نبرد اتفاق می‌افتد، تعیین می‌کند که آیا مناقشه تا حد زیادی منجمد فعلی در نهایت به نفع روسیه یا اوکراین خواهد بود. هر نتیجه نظامی محتمل است. با این همه متغیر در بازی، ضمیمه کردن احتمالات به سناریوهای بالقوه دشوار است.
اما در همه موارد، آسیب اقتصادی نه تنها برای اوکراین، بلکه برای بقیه جهان نیز عمیق خواهد بود. به جای انتظار برای نتیجه جنگ، سیاست‌گذاران باید فورا راه‌حل‌هایی را برای بحران جهانی غذا، پتانسیل رو به رشد بحران بدهی در کشورهای در حال توسعه و تهدید رکود در دولت‌های توسعه یافته را بررسی کنند. در همین حال، احتمال استفاده روسیه از سلاح‌های هسته‌ای در جریان درگیری صفر نیست. به کارگیری ابزارهای دیپلماتیک برای جلوگیری از چنین تشدید تنش، حیاتی است تا درگیری مهار شود و کل جهان را در بر نگیرد.
