اسرائیل؛ در تنگای رقابت آمریکا و چین

تل آویو در تنگای رقابت دو قدرت

در میانه تغییرات ژئوپلتیکی خاورمیانه و تردیدها در باب آینده حضور آمریکا در منطقه، اسرائیل در تلاش است تا میان ایالات متحده مهم ترین متحد و ضامن دفاعی اش و چین، شریک اقتصادی مهم؛ بازیگری که در خاورمیانه در حال رشد است، یک گزینه را انتخاب کند.اگرچه توجه اسرائیل به نگرانی های ایالات متحده در سال های اخیر افزایش یافته، فشارها و خواسته‌های آمریکا نیز به همان میزان بیشتر شده است.

طبیعتا اگر روابط این دو بازیگر به درستی مدیریت نشود، پویایی حاکم این پتانسیل را دارد که نه تنها روابط اقتصادی اسرائیل با چین را تحت تاثیر بگذارد، بلکه می تواند به روابط و اعتماد دیرینه میان تل آویو و واشنگتن آسیب وارد کند. پس از یک منظر این فرض وجود دارد که اسرائیل و ایالات متحده به واسطه همکاری با یکدیگر،اطمینان حاصل کنند که اتحادشان در مسیر پر دست انداز پیش رو آسیب نخواهد دید.

پیوندی آسمانی اما متزلزل

به گزارش اکوایران، برای درک تنش های ذاتی که چین می تواند در روابط ایالات متحده و اسرائیل ایجاد کند، یادآوری تحولات اخیر با اهمیت است. زمانی که دونالد ترامپ سال 2017 وارد کاخ سفید شد، چین و اسرائیل بعد از 25 سال رابطه رسمی دیپلماتیک، به یکدیگر نزدیک تر شدند. در همان بازه زمانی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر وقت که حالا بعد از کارزار پارلمانی قدرت را در دست گرفته، مارس 2017 عازم چین شد و بدین طریق دومین سفرش در چهار سال اخیر را رقم زد.« بی بی» در  دیدار با «شی» ضمن اشاره به مشارکت جمعی و نوآورانه میان دو کشور، روابط تل آویو و پکن را به سان« پیوند آسمانی» توصیف کرد.

ترامپ در آن مقطع زمانی هنوز نبرد تجاری علیه پکن  را آغاز نکرده بود، اما پیشتر چین را یک چالش استراتژیک و رقیب ژئوپلتیکی نه تهدید قلمداد کرد.با این همه تحولاتی چون اجرای قانون امنیت ملی پکن در هنگ کنگ، فشار چین بر تایوان و عدم شفاف سازی در برابر همه گیری کووید 19 موجب شد که روابط ایالات متحده و چین به سرعت تیره تر شود تا جایی که پکن خیلی زود به عنوان تهدیدی اصلی برای آمریکا و دموکراسی غربی تلقی شد. زمانی که بایدن در سال 2021 به قدرت رسید، روند تنش شتاب گرفت و شکاف ها در روابط میان دو بازیگر در باب موضوعات مرتبط با حقوق بشر، امنیت تایوان و شاید تلاش های واشنگتن برای جلوگیری از دستیابی چین به فن آوری های پیشرفته و حفاظت از منافع اقتصادی و تجاری ایالات متحدده در داخل و خارج از کشور بیشتر هم شد.

چرایی هراس تل آویو از پکن

به نوشته نشنال اینترست، تحولات ژئواستراتژیکی که به سرعت بر تنش ها دامن زد در کنار مقوله همه گیری کووید 19 روابط اسرائیل و چین را هم تحت تاثیر قرار داد. از همین رو بازدیدهای رسمی میان دو بازیگر تقریبا متوقف شد.در چنین فضایی شرایط مساعدی برای شرکت های چینی جهت تجارت در اسرائیل فراهم نبود و همین مقوله موجب شد تا  تل آویو از فعل و انفعال های پکن برداشت های منفی داشته باشد.

در سال های اخیر، انتقادها از فعالیت های چین در اسرائیل افزایش یافته است. ایالات متحده نیز گزاره هایی چون استفاده احتمالی چین از بندر حیفا جهت اهداف جاسوسی، دست داشتن در سرقت مالکیت معنوی و تهدید عمومی برای امنیت اسرائیل را برجسته کرده و بدین طریق به نگرانی ها دامن می زند. اما کارشناسان کماکان بر این مقوله که اسرائیل بایستی در میانه رقابت ابرقدرت ها، یک طرف را انتخاب کند، تاکید دارند، آن هم در شرایطی که اسرائیل انتخاب خود را کرده بود و در آغوش ایالات متحده، مهم ترین متحدش جای گرفته است.

بازی اسرائیل، بازی با حاصل جمع صفر نیست

به باور جوزف روزن، تحلیلگر برجسته روابط بین الملل روابط منحصر به فرد اسرائیل و ایالات متحده نه تنها در ارزش های مشترک دو بازیگر، بلکه در همکاری علمی و عملی شان در بسیاری از حوزه ها از حوزه های نظامی و امنیتی گرفته تا دیپلماسی و تجاری، ریشه دارد. با این حال از منظر پکن، بازیگری که به خوبی از ماهیت روابط نزدیک اسرائیل و آمریکا آگاه است، تل اویو به سان شریکی است، نسبتا جذاب. از یک طرف، فشار های فزاینده ایالات متحده بر دامنه روابط پکن و تل آویو تاثیر گذاشته و توسعه مناطق مورد علاقه چین را دشوارتر کرده است. از منظری دیگر، اسرائیل به عنوان متحد نزدیک آمریکا به واسطه نقش برجسته اش در عرصه فن آوری به منبعی بالقوه و در عین حال با اهمیت برای چین تبدیل شده است

 اسرائیل در روریارویی با چشم انداز منطقه ای و ژئوپلتیکی که به سرعت در حال تغییر است، طبیعتا باید از روابط ویژه اش با ایالات متحده حراست کرده و در عین حال چالش های امنیت ملی منحصر به فرد و سایر مقوله های دیگر را لحاظ کند.

مقابله با پیشرفت فن آوری چین به اولویت اصلی ایالات متحده تبدیل شده است، اما برای اسرائیل، تجارت با چین کماکان با اهمیت است، با این حال، علیرغم هیاهوی رسانه ای اخیر، سرمایه گذاری های چین در اسرائیل در قیاس با سال 2018 که اوج گرفته بود، کاهش یافته و از 9 درصد کل سرمایه گذاری خارجی در بخش فن آوری پیشرفته اسرائیل قبل ازهمه گیری به 2.5 درصد در سال 2021 کاهش یافته است؛ چرایی اش بیش از همه مرتبط است با قوانین سختگیرانه در باب انتقال سرمایه به خارج از چین.

اگرچه سرمایه گذاری های چینی در اسرائیل دچار رکود شده اما تجارت کلی میان اسرائیل و چین همچنان رکوردهای تازه ای را می شکند و چین احتمالا در سال جاری به دومین شریک تجاری اسرائیل تبدیل خواهد شد. به گفته سفیر چین در اسرائیل، حجم تجارت متقابل در سال 2021 به 23 میلیارد دلار رسید و با لحاظ کردن توافق تجارت آزاد که در حال حاضر در باببش مذاکرات جریان دارد، پتانسیل رشد کماکان چشم گیر است.

تجارت قربانی رقابت های ژئوپلتیکی

با لحاظ کردن بخشی از مسائل، اسرائیل اخیرا مکانیسم های تجاری و فن آوری اش را ارتقا داده تا با تعاریف و سیاست های واضح تر اجرایی شان کند، بدین طریق دسترسی به اطلاعات شفاف برای همگان هموار می شود.طبیعتا این اطلاعات می توانند به ارتقای درک بهتر مقام های آمریکایی کمک کند.

تحلیلگران می گویند فارغ از این که گام ها در مسیر درستی برداشته می شوند، تحولات ژئوپلتیکی و منطقه ای اخیر ممکن است بر آنها به شکل منفی تاثیر بگذارد.مثلث اسرائیل، ایالات متحده و چین شاید می بایست با لحاظ کردن چشم اندازی گسترده تر مدیریت شوند. طبیعتا در شرایطی که چشم انداز ژئوپلتیکی و منطقه ای به سرعت در حال تغییر است، ایالات متحده اولویت های خود را بار دیگر ارزیابی می کند تا زمینه را برای دور تازه گفتگوها با اسرائیل هموار شود.

دامنه و شدت رقابت میان آمریکا و چین به سرعت در حال گسترش است. این روند احتمالا در کنار تمایل واشنگتن برای بازگذاشتن درها برای گفتگو با چین ادامه خواهد یافت با این همه باید اذعان کرد که مقررات کنترل صادرات بر بخش های نیمه هادی که توسط آمریکا علیه چین اعمال شد، می تواند بازی دو بازیگر را تغییر داده و همزمان متحدان را در موقعیت دشوارتری قرار دهد.

ائتلاف سازی برای دور زدن رقیب

گروه بندی های منطقه ای جدید، ائتلافی آی2یو2 (I2U2) میان هند، اسرائیل، امارات و ایالات متحده فرصتی است برای واشنگتن برای ایفای نقش مثبت و تغییر موقعیت منطقه ای. در حالی که ایالات متحده این گروه را تعریف کرده، سایر اعضا می توانند رهبری اش را عهده دار شده و شراکت های جدید، انعطاف پذیر و مبتنی بر موضوع شکل دهند و اعضایی تازه ای مانند ژاپن و کره جنوبی در ساختارشان تعریف کنند.

به باور جوزف روزن ایالات متحده باید در سطح فرامنطقه ای و در راستای  گسترش دامنه فعالیت های اقتصادی اش در هند و اقیانوس آرام، امارات، سایر کشورهای خلیج فارس و اسرائیل را نیز در ائتلاف خود تعریف نماید. طبیعتا چنین کنشی به کاهش نگرانی ها در میان شرکای ایالات متحده در خاورمیانه کمک خواهد کرد و میل برای چرخش به آسیا را در میانشان کاهش خواهد داد. دور شدن از بازی با حاصل جمع صفر رقابت ابرقدرت ها به ایالات متحده فرصتی برای حمایت از رویکرد خلاقانه تری می دهد تا دستور کار مثبت بین المللی را پیش برده و آسیا و خاورمیانه را در راستای منافع خود به هم نزدیک تر می کند.