پلن جایگزین برای خروج از جنگ اوکراین /نظام دو قطبی بازگشته است؟

به گزارش اقتصادنیوز، با تداوم نبرد در اوکراین، بسیاری باور دارند که ادامه این وضعیت صرفا می تواند هزینه های بالایی را به غرب و اوکراین تحمیل کند بدون آنکه دو طرف به منافع خود در کوتاه مدت دست یابند. با این همه در شرایط کنونی نه روسیه و نه اوکراین هیچکدام نمی خواهند بدون تحقق خواسته ها و اهدافشان پشت میز مذاکره قرار بگیرند.

از همین رو از منظر گروهی از تحلیلگران، غرب باید همزمان با ارائه کمک های نظامی به اوکراین به تردیدهای کی یف در باب حراست از امنیتش پایان داده و این کشور را  پشت میز مذاکره بنشاند.

در همین راستا ریچارد هاس و چالز کوپچان با انتشار گزارشی در نشریه فارن افرز با عنوان «غرب در اوکراین به یک استراتژی جدید نیاز دارد» ضمن اشاره به سناریوهای احتمالی درباب سرانجام نبرد اوکراین بر این مولفه تاکید دارند که ضروری‌ است راهبرد غرب در ارتباط با نبرد کی یف و مسکو تغییر یابد.

اکوایران این مقاله را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست آن تحت عنوان«قمار شی بر روی پوتین /استراتژی غرب در جنگ اوکراین تغییر می کند؟» منتشر شده و در ادامه بخش دوم و پایانی آن ارائه می‌شود.

مسکو درگیر شکست استراتژیک شده است

این دیدگاه که اوکراین نبرد را برای دستیابی به یک پیروزی کامل ادامه دهد، استدلالی است که با منطق تطابق ندارد و عاقلانه نیست. نیروهای اوکراینی تا به امروز بیش از 100 هزار تلفات نفر تلفات جانی داده، اقتصاد این کشور حدود 30 درصد کوچک شده و نرخ فقر در حال افزایش است.پس اوکراین نباید به واسطه اهدافی که دور از ذهن هستند، موجودتیش را به خطر بیاندازد.

همانطور که جو بایدن گفته ایالات متحده و اروپا نیز دلایل خوبی برای کنار گذاشتن سیاست اعلام شده شان در حمایت از اوکراین تا مادامی که این نبرد باید ادامه داشته باشد،خواهند داشت.

حفظ موجودیت اوکراین به عنوان یک دموکراسی امن و مستقل اولویت است اما دستیابی بدین هدف مستلزم بازپس گیری کریمه و دونباس در کوتاه مدت توسط اوکراین نیست. در این میان غرب هم باید این نگرانی را که لحاظ کند که فشار برای تحقق آتش بس پیش از آن که کی یف قلمروی خود را پس بگیرد موجب فروپاشی نظم بین المللی مبتنی بر قوانین می شود.

امروز روسیه به واسطه مقاومت اوکراین و حمایت های غرب  با یک شکست استراتژیک روبرو است و از همین رو به رویکردهای جایگزین و در عین حال بالقوه متوسل شده، گزینه ای که نشان داده چه اندازه می تواند پر هزینه باشد.

جنگ اوکراین زمینه ساز بازگشت نظم دو قطبی شده است

بله به حداقل رساندن دستاوردهای روسیه و اثبات این حقیقت که تهاجم سودی برای مهاجم ندارد، با اهمیت است، اما این هدف باید در کنار اولویت های دیگر سنجیده شود. واقعیت این است که حمایت از کی یف در مقیاسی وسیع خطرات استراتژیک گسترده ای را به همراه دارد.

تداوم نبرد طبیعتا آمادگی نظامی غرب را کاهش خواهد داد و موجب می شود تا ایالات متحده برای اقدام نظامی احتمالی در آسیا( بازدارندگی در برابر حمله چین به تایوان) یا خاورمیانه در موضع ضعف قرار بگیرد. جنگ هزینه های زیادی را بر اقتصاد جهانی تحمیل خواهد کرد، این رخداد زنجیره تامین را مختل کرده و به تورم بالا و کمبود انرژی و مواد غذایی کمک کرده است.

سازمان همکاری اقتصادی و توسعه تخمین زده که جنگ در سال 2023 تولید اقتصاد جهانی را به میزان 2.8 تریلیون دلار کاهش می دهد. جنگ همچنین موجب دو قطبی شدن نظام بین الملل می شود در حالی که رقابت ژئوپلتیکی میان دموکراسی های غربی با ائتلاف چین و روسیه، زمینه ساز بازگشت به دنیای دو بلوکی شده بدین معنا که بیشتر کشورهای جهان در حاشیه اند و عدم تعهد را از به دام افتادن در دوره تازه ای از رقابت شرق و غرب ترجیح می دهند. در مقابل این پس زمینه، نه اوکراین و نه ناتو نمی توانند وحدت غرب را بدیهی بدانند.

بایدن باید پلن « بی» را آماده کند

عزم آمریکا برای حفظ قدرت اروپا با اهمیت است اما واشنگتن برای کاهش هزینه ها و توانمندی اش در آسیا تحت فشار قرار دارد. حالا که مجلس نمایندگان در اختیار جمهوری خواهان قرار دارد، برای دولت بایدن سخت تر خواهد بود تا ارائه بسته های کمکی به اوکراین را تضمین کند و در صورت پیروزی جمهوری خواهان در انتخابات ریاست جمهوری 2024 ممکن است سیاست آمریکا در ارتباط با اوکراین به شکل قابل توجهی تغییر کند.پس باید پلن «بی» آماده شود.

با توجه به مسیر احتمالی جنگ، ایالات متحده و متحدانش باید هم اکنون پایان یک بازی دیپلماتیک را تدوین کنند. براساس این رویکرد، حامیان غربی اوکراین آتش بس پیشنهاد می کنند در حالت ایده ال و براساس این طرح هم اوکراین و هم روسیه سربازان و تسلیحات سنگین شان را از خط تماس جدید خارج کرده و عملا یک منطقه غیر نظامی تعریف می کنند. در این میان یک سازمان بی طرف، ناظرانی را برای نظارت بر اجرای آتش بس و عقب نشینی مستقر خواهد کرد. غرب در چنین شرایطی برای حمایت از آتش می تواند به کشورهای با نفوذی چون چین و هند نیز نزدیک شود. چنین فرایندی رویکرد دیپلماتیک را پیچیده می کند با این همه جذب پکن و دهلی نو موجب افزایش فشارها بر کرملین خواهد شد.

سناریوهای احتمالی درباره نتیجه رایزنی روسیه و اوکراین

با فرض برقراری آتش بس، مذاکرات صلح باید دنبال شود. چنین گفتگوهایی باید در دو مسیر موازی انجام شود. در یک مسیر رایزنی های مستقیم میان اوکراین و روسیه با حمایت میانجی های بین المللی انجام خواهد شد و در مسیر دوم، متحدان ناتو گفتگوها راهبردی را با روسیه در باب کنترل تسلیحات و ساختار امنیتی اروپا کلید خواهند زد.

تلاش پوتین برای پایان دادن به نظم امنیتی پس از جنگ سرد نتیجه ای معکوس داشت و به تقویت ناتو ختم شد. با این همه همین گزاره صرفا نیاز ناتو و روسیه را برای آغاز گفت و گوهای سازنده جهت جلوگیری از رقابت تسلیحاتی جدید و اشاعه هسته ای را افزیش داد. در این میان چند سناریو مطرح است، یا روسیه با طرح آتش بس موافقت نمی کند که همین گزاره طبیعتا غرب را برای حمایت های بیشتر از اوکراین مصمم تر می کند؛ رخدادی که می تواند انزوای دیپلماتیک این کشور را رقم بزند.

سنایوی دیگر آن است که روسیه آتش بس را بپذیرد البته مشروط به حفظ دستاوردهای ارضی و بدون حسن نیت برای تحقق صلح پایدار. طبیعتا اوکراین زیر بار چنین رایزنی هایی نمی رود و از همین رو در حالت ایده آل وضعیت حاکم بر منطقه وضعیتی خواهد بود که بر شبه جزیره کره حاکم است. متقاعد کردن کی یف برای همراهی با آتش بس و می تواند چالش کم تری به دنبال داشته باشد تا واداشتن مسکو.

با این همه معنای این آتش بس این نیست که اوکراین از خواست خود مبنی بر از پس گیری اراضی خود چون کریمه و دونباس دست بردارد. کی یف از تلاش برای بازپس گیری این سرزمین ها با توسل به اهرم زور منصرف می شود، چرا که بازی است پر هزینه که احتمالا شکست خواهد خورد. با این همه اوکراین می پذیرد که برای احیای تمامیت ارضی اش باید در انتظار پیشرفتی دیپلماتیک باشد. این پیشرفت می تواند زمانی محقق شود که پوتین در قدرت نباشد.

صلح در اوکراین گروگان اهداف جنگی نمی شود

صلح در اوکراین نمی تواند گروگان اهداف جنگی باشد.در بهترین شرایط اگر آتش بس برقرار شود و روند دیپلماتیک جریان یابد، کشورهای ناتو باید به تسلیح اوکراین ادامه دهند و به هرگونه تردید در باب این که پایبندی به نقشه راه دیپلماتیک به معنای پایان حمایت نظامی است را از میان ببرند. علاوه بر این، ایالات متحده می تواند به اوکراین تضمین دهد که اگر پوتین آتش بس را نقض کند، واشنگتن حمایت های تسلیحاتی اش از کی یف را ادامه خواهد داد.غرب همچنین می تواند یک پیمان رسمی امنیتی را به اوکراین پیشنهاد دهد هرچند بعید است اوکراین عضو ناتو شود، اما زیر مجموعه های از اعضای ناتو می توانند با اوکراین توافق امنیتی منعقد کرده و بدین طریق متعهد به دفاع از این بازیگر شوند.

مشوق هایی که غرب می تواند در اختیار اوکراین قرار دهد

در کنار این پیمان امنیتی، اتحادیه اروپا باید یک پیمان حمایت اقتصادی بلند مدت تعریف کرده و تضمین کند که اوکراین در مسیر ادغام کامل در اتحادیه است. فارغ از ارائه چنین انگیزه هایی، اوکراین ممکن است درخواست ها برای آتش بس را رد کند.اگر چنین سناریویی رخ دهد، برای نخستین بار است که یکی از متحدان امریکا خلاف خواسته واشنگتن از خواسته اش عقب نشینی نمی کند.با این همه اوکرین چاره ای ندارد جزء این که سیستمی را بپذیرد که به واسطه اش از حمایت های اقتصادی و نظامی برای تامین امنیت سرزمین های تحت کنترلش برخوردار باشد.

در شرایط کنونی اهداف اوکراین با منافع غرب در تضاد است و این نبرد هزینه های سنگینی را برای مردمان اروپا و غرب تحمیل کرده است. با این همه می توان گفت که برای خروج از این بن بست راه حل وجود دارد.

غرب باید برای حمایت از اوکراین کمک های بیشتری را در اختیار این بازیگر قرار دهد تا کی یف در موضعی بالا در رایزنی ها حضور یابد. واشنگتن همچنین می بایست با تکیه در مسیری دیپلماتیک، امنیت اوکراین در مرزهایش را تضمین کند آن هم همزمان برای بازگردان تمامیت ارضی این کشور در بلند مدت.

این گزاره ممکن است از منظر برخی بیش از حد انتظار باشد و از دید برخی دیگر کافی نباشد. با این همه برخلاف گزینه های جایگزین، این مزیت را دارد تا آنچه را که مطلوب است را با آنچه انجام پذیر است، ترکیب کند.