پشت پرده کودتا در جزیره ثبات آمریکا!

به گزارش اقتصادنیوز ، از منظر ایالات متحده و کشورهای غربی، نیجر جزیره ثبات در منطقه‌ای درگیر هرج و مرج و عملیات‌های تروریستی  بود، به همین دلیل وقوع کودتای نظامی در چنین کشوری همه را شوکه کرد.

بازگشت بی ثباتی به جزیره ثبات

با این همه از منظری دیگر وقوع چنین رخدادی تعجب آور نبود، چرا که نیجر هم سابقه دخالت نظامی را داشت – این کشور پنجمین کودتا را از زمان استقلال در دهه 1960 تجربه کرد – هم طعم افزایش حملات تروریستی را چشیده بود؛ دو گزاره ای  که رهبران نظامی برای توجیه کودتا بدان ها متوسل شدند.فارغ از این مقوله ها، وقوع چنین کودتایی شکستی بود برای دموکراسی.

ماه مارس، زمانی که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده از نیجر بازدید کرد، این کشور را الگوی دموکراسی نامید –این عبارت نشان داد واشنگتن چگونه می تواند چشمان خود را بر روی برخی تصمیم های اقتدارگرایانه دولت نیجریه و اختلافات سیاسی و قومی ببندد.همچنین آمریکا نتوانسته تشخیص دهد که عملیات نظامی اش به فرایند بی ثباتی حاکم بر این کشور کمک کرده؛ همان وضعیتی که از وقوعش فراری بود.

چرایی وقوع کودتا

دلایل دقیق کودتا هنوز مشخص نیست، اما رقابت‌های سیاسی داخلی و تنش های قومی در نیجر قطعا دو عامل محرک هستند – اعضای ارتش نیجریه عمدتا گروه‌های قومی هستند که اکثریت این کشور را تشکیل می دهند، در حالی که محمد بازوم، رئیس جمهور سرنگون شده، جزو اقلیت بود. همزمان نخبگان نیجر از برانگیختن احساسات ضد استعماری برای داشتن حمایت مردمی از کودتا حمایت می کنند. از همین رو نمی توان بر نقش واشنگتن در وقوع کودتا متمرکز شد.با این حال، وقتی صحبت از فعل و انفعال های آمریکا می شود، به واسطه مشارکت این بازیگر در فعالیت های نظامی نیجر، سوالی که ذهن را درگیر می کند، این است: آیا کمک های نظامی ایالات متحده به این کشور آفریقایی نتیجه ای معکوس داشته یا خیر؟

دولت های ایالات متحده برای بیش از یک دهه نیجر را به عنوان یک شریک امنیتی کلیدی در عملیات ضد تروریسمی شان لحاظ می کردند.واشنگتن از سال 2012، 500 میلیون دلار برای آموزش و تسلیح نیروهای مسلح نیجریه هزینه کرده و حدود هزار و 100 سرباز در این کشور مستقر هستند و تعداد زیادی از نیروهای آمریکایی و پیمانکاران دیگر برای ماموریت های کوتاه تر به داخل و خارج نیجر سفر می کنند. ایالات متحده یک پایگاه هواپیمای بدون سرنشین عظیم صد میلیون دلاری در آگادز،بخش شمالی کشور ساخت که از آنجا عملیات نظارتی را در سراسر صحرا و ساحل اجرایی کند.  

دولت تیشه به ریشه خود زد!

به گفته چندین منبع، دولت وضعیت اضطراری را در مناطق خاصی وضع کرده بود که در آن نیروهای امنیتی مجاز بودند به هر کسی که موتورسیکلت سوار می‌شد - وسیله نقلیه ای که توسط رادیکال ها استفاده می شود- و هرکسی که خارج از مقررات منع آمد و شد، بیرون بود، تیراندازی کند. دولت نیجر همچنین با مخالفان سیاسی که به شکل مسالمت امیز مخالفتشان را بیان می کردند، به شدت برخورد می کرد، در همین راستا روزنامه‌نگاران و فعالان جنبش مدنی یا در زندان بودند یا تحت پیگرد قانونی.

مردم نیجر به شدت نسبت به فرانسه کینه دارند چرا که برای مدت زمانی طولانی مستعمره اش بودند. در همین راستا عملیات نظامی ایالات متحده در این کشور را می توان یادآور سیاست های استعماری فرانسه قلمداد کرد. بسیاری از مردم نیجر به خوبی می دانستند که ارتش ایالات متحده از پهپادهای محلی برای اهداف نظارتی استفاده می کند. به باورشان اگر آمریکا دارای چنین قابلیتی هست چرا از آن در راستای حمایت از مردم استفاده نمی کند.

وقتی تعادل میان ارتش و دولت از دست می رود!

نیجر به سان بسیاری از کشورهای آفریقایی کودتاهای متعددی را تجربه کرد، آنگونه که ریسپانسیبل استیت کرفت نوشته، کشورهایی چون نیجر که سابقه طولانی دخالت نظامی در دولت دارند و ارتش در حیات سیاسی شان مشارکت دارد، این پتانسیل را دارند تا درگیر کودتا شوند. این گروه از بازیگران بخش عمده ای از بودجه ملی شان  را صرف ارتش و ساختار نظامی شان می کنند.طبیعتا صدها میلیون دلاری که ایالات متحده در یک دهه گذشته در اختیار بخش امنیتی نیجر قرار داده است، همراه با هجوم تسلیحات و تجهیزات، زمینه ساز عدم تعادل قدرت بین ارتش و سایر بخش‌های دولت شد و حتی آن را تشدید کرد.

روایت جنگ علیه تروریسم ارائه شده توسط واشنگتن، روایتی که در چارچوبش به مقوله هایی چون تامین مالی و حمایت‌های نهادی برای مقابله با رادیکالیسم پرداخته شده، نتیجه ای معکوس داشته، زیرا خشونت دولت علیه شبه‌نظامیان، راه اصلی جذب شبه‌نظامیان شد. داده های نظرسنجی سازمان ملل در سال 2017 نشان داد که بیش از 70 درصد آفریقایی‌هایی که به گروه‌های افراطی پیوسته‌اند این کار را به تلافی خشونت‌های دولتی انجام داده‌اند. در این میان مردم به شدت از فقر، فساد نخبگان، فقدان زیرساخت های دولتی برای رفع نیازهای اساسی، و بی عدالتی ها و تضادهای قومی و سیاسی ناشی از میراث استعمار ناامید هستند. همزمان تغییرات اقلیمی و بیابان زایی معیشت سنتی مانند کشاورزی و گله داری را تهدید می کند و تنش ها بر سر استفاده از زمین را تشدید.

کودتاهای مکرر در کشورهای آفریقایی با شاخص های توسعه مرتبط است. در همین راستا و بر همین اساس، نیجر هفتمین کشور فقیر جهان است.تحقیقات نشان می دهد که تنها در 7 درصد از موارد بررسی شده، دولت به طور موثری به چالش های ناشی از حملات گروه های تروریستی با توسل به نیروی نظامی پرداخته است. از منظر تاریخی، گروه‌های رادیکال معمولا استفاده از تاکتیک‌های خشونت‌آمیز را زمانی که دولت‌ها به علل ریشه‌ای نارضایتی‌ها رسیدگی ‌کردند، کنار گذاشتند.