مواجهه ایران و آمریکا در زمین تنشها/ تنش زدایی در کار نیست!
به گزارش اقتصادنیوز ، از یک طرف آمریکا در یکی دو ماه گذشته تحرکاتش را در خلیجفارس شدت بخشیده و علاوه بر ارسال جنگندههای اف 16 و اف 35 به این منطقه، قرار است کشتیهای تجاری به نیروهای مسلح تجهیز شوند و از طرف دیگر هم، اوایل تیرماه بود که آمریکا مدعی تلاش ایران برای توقیف ۲ نفتکش در نزدیکی تنگه هرمز شد؛هرچند مقامات دفاعی ایران این موضوع را تکذیب کردند.
پرسشی که ممکن است برای افکار عمومی ایجاد شود این است که اگر ایران و آمریکا میخواهند تنشها را کاهش دهند پس این تحرکات چه مفهومی دارد؟
دلیل آن را باید در تفاوت دو مفهوم تنشزدایی و محدودسازی تنش جستجو کرد و توجه داشت که ایران و آمریکا در حال حاضر محدودسازی تنش را در دستور کار دارند. هادی خسروشاهین، پژوهشگر مسائل بینالملل درباره تفاوت این دو واژه توضیح داد:«امروز با دو واژه جداگانه محدودسازی تنش «de escalation» و تنشزدایی «Detente» مواجه هستیم و اگر برخی ناظران از افزایش تنشها در منطقه بین ایران و آمریکا در بحبوحه کاهش تنش بین دو طرف متعجب هستند احتمالا تصور میکنند که تهران و واشنگتن اکنون در حال تنشزدایی هستند. اما باید توجه داشت که تنشزدایی بیشتر روابط ساختاریتر و بلندمدتتر را مدنظر قرار میدهد اما محدودسازی تنش که امروز در دستورکار تهران و واشنگتن قرار دارد بیشتر جنبه تاکتیکی، موضوعی، موقتی و زودگذر دارد.»
به گفته این پژوهشگر ایران و آمریکا هنوز در مرحله تنشزدایی قرار نگرفتهاند یعنی اگر از این واژه استفاده کنیم بار معنایی خاص خود را دارد که با واقعیتهای روابط تهران و واشنگتن کاملا منافات دارد.
پیشدرآمد تنشزدایی
خسروشاهین در ادامه تشریح کرد:« آنچه که ایران و آمریکا در ماههای اخیر آن را به مرحله آزمون یا عملیاتی گذاشتهاند، محدودسازی تنش است که برش کوتاهی از روابط خواهد بود. درواقع پیشدرآمدی خواهد بود برای تنشزدایی احتمالی در آینده.»
وی درباره ویژگیهای محدودسازی تنش گفت:« این نوع محدودسازی تنش جنبه موقتی، زودگذر و محدود دارد و مقدمهسازی برای فصلی ساختارمندتر است. این در حالی است که برای مخاطب محدودسازی تنش معادل همان تنشزدایی است؛ پس عجیب نیست که دچار پارادوکس شود.»
درواقع باید توجه داشت که در پروسه محدودسازی تنش، طرفین اهرمهای خود را حفظ و بخشی از اهرمها را موقتا غیرفعال میکنند. این غیرفعال کردن نیز به منزله از بین بردن اهرمها نیست. به عنوان مثال محدودسازی تنش در حوزه هستهای به این مفهوم نیست که ایران غنیسازی نکند؛ غنیسازی را ادامه میدهد و ذخیره ۶۰ درصدی را نیز تاحدودی نگه میدارد؛ یعنی اهرم را حفظ اما استفاده از آن را محدود میکند.
همین بحث را در حوزه امنیتی نیز میتوان تفسیر کرد. همچنانکه چندی پیش پایگاه خبری المانیتور در تحلیلی به نقل از یک مقام ارشد نظامی آمریکا از کاهش قابلتوجه حمله گروههای نیابتی نزدیک به ایران در منطقه علیه نیروهای آمریکایی خبر داده بود.
بنابراین اگر مخاطب، معنای درستی از محدودسازی تنش داشته باشد و آن را با تنشزدایی اشتباه نگیرد، این برداشت پیش نمیآید.
