ترکش های جنگ غزه به ترکیه/بازی خطرناک اردوغان بر زمینی لغزنده

به گزارش اقتصادنیوز، از منظر برخی کشورها، کاهش 10 درصدی ارزش دلار در کمتر از پنج ماه می‌تواند علامت هشدار باشد. اما برای ترکیه چنین رخدادی، فرصت است. پس از سال‌ها اعطای وام و هزینه‌های بی‌ملاحظه، تیم اقتصادی جدید کشور که پس از پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات ماه می تعریف شد، این خانه را سر و سامان می‌دهد. بانک مرکزی که قبلاً با پولی بی ارزش تورم را تحریک می کرد، از ژوئن تا کنون نرخ بهره را به میزان 31.5 درصد افزایش داده است. در نتیجه رشد اقتصادی کاهش یافته، اما پیش بینی می شود وضعیت بهبود یابد. قیمت ها در نوامبر 62 درصد بیشتر از سال قبل بود، اما نرخ تورم ماهانه کاهش داشته و  از 9 درصد در ماه های جولای و آگوست به حدود بیش از 3 درصد در ماه های اخیر رسیده است. لیر ترکیه که در نیمه اول سال نزدیک به 30 درصد ارزشش را در برابر دلار از دست داد، امروز نیز درگیر این وضعیت است اما به شکلی کندتر.

مرهمی موقت

اما وضعیت ترکیه در عرصه های دیگر بهتر شده است. علی یرلیکایا، وزیر کشور جدید ترکیه، سرکوب جنایات سازمان یافته را با تاخیر کلید زده، اخبار شامگاهی به طور مرتب تصاویری از کماندوهای پلیس را منتشر می‌کند که درها را می‌کوبند و بارون‌های مواد مخدر، دلالان اسلحه و قاچاقچیان انسان مشکوک را که بسیاری از آنها خارجی هستند دستگیر می‌کنند. به طرز عجیبی، چنین نقشی ترکیه را به سان آهنربا برای سندیکاهای جنایتکار از بالکان تا آمریکای جنوبی نمایان کرده است.همزمان نشانه ای از بهبود دموکراسی در ترکیه دیده نمی شود. بسیاری از مخالفان سیاسی اردوغان به ویژه کردها، روزنامه‌نگاران و فعالان جامعه مدنی هنوز در زندان هستند. اما اصلاحات اقتصادی فعلا وضعیت حقوق بشر در این کشور را بالاخص در عرصه سیاست خارجی تحت شعاع قرار داده است. روابط با یونان بهبود یافته؛ گزاره ای که در سفر اردوغان به آتن در 7 دسامبر برجسته شد. در گزارشی که اواخر نوامبر منتشر شد، کمیسیون اروپا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه، آغاز مذاکرات با ترکیه در مورد یک اتحادیه گمرکی ارتقا یافته را پیشنهاد کردند؛ اتحادیه ای که قرار است جایگزین اتحادیه گمرکی سال 1995 شود. همزمان از سرگیری مذاکرات صلح با قبرس نیز تا حدودی جدی است.

گروگان گیری به سبک « سلطان»

به نوشته اکونومیست، جریان اصلاح طلب در ترکیه با سه مانع بزرگ روبرو است: علایق مرد قدرتمند این کشور یعنی اردوغان، پیمان او با ملی گرایان ترکیه و روابط دولتش با روسیه و حماس. به ادعای این نشریه، روابط ترکیه با آمریکا که در تابستان امسال پس از تعهد آنکارا مبنی بر کنار گذاشتن وتوی الحاق سوئد به ناتو بهبود یافته بود، دوباره سرد شده است. اردوغان در ابتدا عضویت سوئد را متوقف کرد تا این کشور را برای تروریست خوانده حامیان پ ک ک تحت فشار قرار دهد، اما حالا  «سلطان» به دنیال دریافت ضمانت آهنینی از آمریکا برای خرید 40 فروند جنگنده اف 16 جدید است. 6 دسامبر، اردوغان پیشنهاد کرد که پارلمان ترکیه و کنگره آمریکا باید پشت سر هم حرکت کنند، به طوری که یک مجلس عضویت سوئد در ناتو را تصویب کند و دیگری قرارداد 20 میلیارد دلاری F-16 را امضا. به نظر می رسد آمریکایی ها علاقه ای ندارند.اردوغان و حزب عدالت و توسعه تحت رهبری اش ممکن است در نهایت متوجه شوند که با نگه داشتن سوئد روی یخ چیزی به دست نمی آورند و الحاق را احتمالا قبل از کریسمس به رای گیری بگذارند. اما آنها ممکن است کماکان تیرک‌های دروازه را تکان داده و جایگاه ترکیه در ناتو و آمریکا را بیشتر از این، کم رنگ کنند.

شکاف در ائتلاف اردوغان

رأی گیری در پارلمان درباره عضویت سوئد می تواند شکاف هایی را در ائتلاف دولتی ترکیه آشکار کند. اردوغان می تواند روی حزب خود برای رای دادن به این گزاره حساب باز کند. اما او چنین کنترلی بر متحد اصلی خود یعنی،حزب راست افراطی ملی گرا یعنی حرکت ملی ندارد. 8 دسامبر، رهبر حزب حرکت ملی اعلام کرد که حزبش تنها زمانی از الحاق سوئد حمایت می کند که فلسطینی ها کشوری داشته باشند و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، در لاهه محاکمه شود. تنش بین حزب عدالت و توسعه و جنبش حرکت ملی وپیش تر از این ها هم وجود داشت. خودی ها می گویند که جنگ دولت با جنایات سازماندهی شده، قدرت موتور اسب بخار را به هم ریخته، چرا که برخی از رهبران با سرکده های اوباش همکاری دارند. این تنش ها در حالی است که اردوغان نمی‌خواهد بر سر سوئد و انتخابات شهرداری‌ها درگیری ها و شکاف ها عریان شود.

بازی بر زمینی لغزنده

جنگ در خاورمیانه ممکن است روابط ترکیه با غرب را بیش از پیش مسموم کند. بسیاری از ترک‌ها به دلیل حمایت آمریکا از بمباران غزه توسط اسرائیل خشمگین هستند. در همین حال، در اروپا و آمریکا، دولت ترکیه به دلیل ارتباطش با حماس مورد انتقاد قرار گرفته است. برایان نلسون، یکی از مقامات ارشد خزانه داری آمریکا که ماه گذشته از استانبول بازدید کرد، گفت که "عمیقا نگران" توانایی حماس برای جمع آوری سرمایه در ترکیه است. اردوغان در کنار حماس است. او 6 دسامبر هشدار داد که اسرائیل در صورت تلاش برای ترور اعضای حماس مستقر در ترکیه "بهای بسیار سنگینی" خواهد پرداخت. چند ماه پیش به نظر می رسید که اردوغان از کاخ سفید بازدید کند، اما استقبال او از حماس مانع از چنین دیداری شد. اتحادیه اروپا و آمریکا نیز به طور فزاینده ای نگران معاملات تجاری ترکیه با روسیه هستند. مقامات غربی از ترکیه خواسته‌اند که چشم خود را بر روی شرکت‌های فروش کالاهای «دو منظوره» روسیه که می‌تواند برای تولید تسلیحات مورد استفاده قرار بگیرد، ببندد. صادرات چنین محصولاتی، عمدتاً از طریق واسطه‌ها در قفقاز و آسیای مرکزی، در 9 ماه اول سال 2023 به 158 میلیون دلار افزایش یافت، در حالی که قبل از حمله روسیه به اوکراین، میانگین آن 28 میلیون دلار بود.اقتصاد ترکیه هنوز از جنگ خارج نشده، اما در مسیر درستی قرار دارد. پس از یک وقفه طولانی، سرمایه گذاران خارجی در حال بازگشت هستند. اما به باور ناظران، تا زمانی که اردوغان با غرب درگیر چالش باشد، سرمایه گذارای بلند مدت اجرایی نمی شود. پس سیاست در ترکیه باید از اقتصاد پیروی کند.