انتقاد از ناتوانی دیپلماتیک دولت سیزدهم در گرفتن حقابه هیرمند/ مگر وعده دیپلماسی عزتمندانه را ندادید؟
دولت سیزدهم با شعار ایران قوی و دیپلماسی عزتمندانه به میدان آمد. دولتمردان کنونی همواره منتقد سیاست خارجی دولت‌های یازدهم و دوازدهم بودند، اما از زمان روی کار آمدن دولت فعلی، حقابه هیرمند تامین نشده و مقامات طالبان همواره تغییر موضع دادند و دستگاه دیپلماسی را در زمین هیدروپلیتیکی افغانستان سرگردان کردند.
به گزارش اقتصادنیوز روزنامه جمهوری اسلامی نوشت: مولوی امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان و دانش آموخته دارالعلوم مکی زاهدان چندی پیش طی یک سخنرانی ضمن ابراز همدردی با مردم سیستان و بلوچستان بخاطر بحران آب موجود، عنوان کرده بود که ما معاهده 1351 و حقابه ایران را به رسمیت میشناسیم، اما در حوضه آبریز آبی برای رهاسازی حقابه وجود ندارد، دعا کنید باران ببارد.
مواضع مشابه را بارها توسط مقامات طالبان از جمله وزارت خارجه این گروه تکرار شده است. درحالیکه روز یکشنبه این هفته شیرمحمد عباس استانکزی معاون سیاسی وزارت خارجه حکومت طالبان با تأکید بر اینکه هیئت حاکمه متعهد به پرداخت حقابه ایران است، گفت: درحال حاضر آب به اندازه رفع نیاز شهروندان افغانستان وجود دارد.
تا پیش از این اظهار نظر و پیش از جاری شدن سیلاب در حوضه آبریز هیرمند، مقامات ایرانی با خوش خیالی وعده طالبان مبنی بر رهاسازی حقابه هیرمند در صورت بروز بارندگی را مکررا تکرار می‌کردند و به عنوان دستاورد دولت حوزه دیپلماسی با همسایگان نام می‌بردند، اما اظهار نظر معاون وزیر خارجه گروه طالبان لایه پنهان استراتژی افغانستان در قبال آب را نمایان‌تر کرد.
براساس معاهده دلتا ایران در زمان خشکسالی نیز از رودخانه هیرمند حقابه دارد و به میزان کاهش آورد رودخانه طبق داده‌های ایستگاه سنجش آب دهراوود، حقابه ایران کاهش میابد. وجود خشکسالی دلیلی بر عدم رهاسازی حقابه نیست.
طالبان توان و اراده طرف مقابل خود را ارزیابی کرده و اطمینان دارد که با توجه به مشکلات ایران در بخش اقتصادی ناشی از تحریم‌ها، به بازار افغانستان و ارز حاصل از تجارت با این کشور نیاز دارد، بنابراین با توجه به این موضوع و سایر منافع موجود، طرف ایرانی از ابزارهای متعدد اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، امنیتی و سیاسی بهره نمی‌برد.
پژوهشگران و تحلیل گران حوزه دیپلماسی آب بارها اعلام کردند که دستگاه دیپلماسی ایران به جای خوش خیالی و دل خوش کردن به وعده‌‌های طالبان، استراتژی حاکمان افغانستان نسبت به مسئله آب و رویکردهای هیدروپلیتیکی این کشور را تعریف کنند.
سیاست‌های آبی و رویکردهای هیدروپلیتیکی افغانستان با تأکید بر اقتصاد کشاورزی و مهندسی اجتماعی بر روی حوضه آبریز مشترک با کشورهای همسایه مشابه جنگ آبی تمام عیار است.
نحوه طراحی و حجم مخزن سازه‌های هیدرولیکی و کانال‌های انتقال آب بر روی رودخانه‌های این کشور نشان از مدیریت و کنترل غالب آب‌های سطحی و فرامرزی این کشور دارد. این مسئله امنیت آبی و غذایی کشورهای همسایه را به مخاطره انداخته و مشکلات زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی را تشدید می‌کند. کشورهای همسایه افغانستان که در معرض جنگ آبی قرار گرفتند، آمادگی مواجهه با این پدیده را نداشتند، بنابراین تلفات آن‌ها بیشتر شده و طرف افغان زمان کافی برای تکمیل سازه‌های هیدرولیکی خود را دارد.
خشک شدن سه چاه نیمه سیستان متعاقب آن از کار افتادن آب تصفیه کن شهرستان زهک، اسفناک بودن وضعیت ذخیره آخرین چاه نیمه و عدم تکمیل طرح‌های اضطراری آب سیستان، گره زدن تامین آب مصرفی زاهدان به سیستان علی‌رغم وجود منابع آبی در شهر زاهدان و تعلل در آغاز طرح انتقال آب از تهلاب باعث شده که برخی از روستاهای منطقه سیستان به صورت سقایی آبرسانی شوند.
ناتوانی دستگاه دیپلماسی در زمینه استیفای حقوق ایران از رودخانه هیرمند طبق معاهده دلتا باعث شده که تابوی تضییع حقوق کشور توسط یک کشور ضعیف شکسته شود. حال مطالبه عمومی این است که اگر اقتدار دارید؛ حقابه ایران از رودخانه هیرمند را با استفاده از ابزارها و اهرم‌های فشار موجود اخذ کنید.
