شبیخون کرونا به بازار کار/ وضعیت اشتغال و بیکاری در ایران ۱۴۰۲

با توجه به داده‌های مرکز آمار، تعداد افرادی که در سال 1397 در سن کار یعنی بین 15 تا 65 سال بوده‌اند حدود 60 میلیون و 976 هزار نفر بوده است. آمارها نشان می‌دهد که طی 5 سال گذشته جمعیت در سن کار دائما درحال افزایش بوده و نهایتا در تابستان 1402 به 64 میلیون و 426 هزار نفر رسیده است. 

تمامی آمارهای این گزارش بر اساس گزارشات فصلی منتشر شده از تابستان 1397 تا 1402 استخراج شده است. با توجه به اینکه تعریف جمعیت در سن کار در گزارش‌های سال 97 به بعد تغییر کرده و تعریف سن کار از بالای 10 سال به بالای 15 سال رسیده است، بنابراین صرفا داده‌های پس از 1397 بررسی شده و نمی‌توان به راحتی قبل و بعد این مقطع زمانی را با یکدیگر قیاس کرد.   

توقف روند نزولی نرخ مشارکت

نرخ مشارکت به آن بخش از جمعیت در سن کار گفته می‌شود که تمایل به کارکردن دارند. به عبارت دیگر نرخ مشارکت از تقسیم جمعیت فعال بر کل جمعیت به دست می‌آید. آمارها نشان می‌دهد این شاخص در سال 98 حدود 44.9 درصد به ثبت رسیده و بالاترین رکورد را داشته است. با وقوع کرونا بسیاری از افراد از دامنه افراد فعال در بازار کار خارج شدند و نرخ مشارکت به 41.8 درصد در سال 99 رسید. این روندِ نزولیِ نرخِ مشارکت تا تابستان 1401 نیز ادامه داشت. اما مشاهده می‌شود که در تابستان 1402 بالاخره این روند نزولی شکسته شده و دوباره نرخ مشارکت رشد کرده و به 41.6 درصد رسیده است. 

وضعیت شاغلان در تابستان 1402

بررسی نرخ اشتغال نیز حاکی از روند صعودی از تابستان 5 سال گذشته تاکنون است. داده‌ها نشان می‌دهند که در سال 1397 حدود 87.7 درصد از افرادی که تمایل به کار داشته‌اند، دارای شغل بودند. این درحالیست که نرخ اشتغال در تابستان سال جاری به 92.1 درصد رسیده است. به عبارت دیگر در تابستان 1401 علاوه بر اینکه نرخ مشارکت اقتصادی افزایش یافته است، نسبت شاغلان از کل جمعیت فعال بالاتر رفته است. مقایسه آماری این شاخص‌ها نیز بیان دهنده رشد بیشتر رقم جمعیت شاغل بوده است.

بر اساس محاسبات، جمعیت فعال در تابستان 1402 نسبت به فصل مشابه در سال قبل، حدود 2.6 درصد رشد کرده اما رشد تعداد افراد دارای شغل در تابستان جاری نسبت به تابستان 1401 معادل 3.8 درصد برآورد شده است. به بیان دیگر حدودا 690 هزار نفر به جمعیت فعال اضافه شده درحالیکه افرادی که به تازگی دارای شغل شده‌اند بیش از 906 هزار نفر تخمین زده می‌شود. اختلاف این دو رقم می تواند اشاره به افرادی باشد که در سال گذشته پی گیر وارد شدن به بازار کار نبودند و اکنون مایل به حضور در بازار کار شده اند. 

نهایتا مجموع این اتفاقات نیز باعث شده تا جمعیت شاغل در کشور از 23 میلیون و 770 هزار نفر در تابستان گذشته، به 24 میلیون و 685 هزار نفر در تابستان 1402 برسد. اما با این وجود بیشترین سطح جمعیت شاغل در بازار کار مربوط به تابستان سال 1398 بوده که در آن زمان سطح جمعیت مشغول به کار برابر با 24 میلیون و 750 هزار و 884 نفر بود. مقایسه‌ها نشان می‌دهد با وجود بالاتر بودن تعداد شاغلین ثبت شده در تابستان امسال نسبت به موقعیت مشابه خود در سال های 99 تا کنون، اما هنوز از رقم ثبت شده در سال 98 پایین‌تر است.