زمینه‌های اخراج ترکیه از ناتو در دوران‌حکومت اردوغان

به گزارش اقتصادنیوز؛ هنگامی که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در ماه جاری تهدید کرد که عضویت فنلاند و سوئد در ناتو را مسدود خواهد کرد، مقامات غربی خشمگین شدند؛ اما شوکه نشدند.

در ائتلافی که بر اساس اجماع عمل می‌‌کند، مرد قدرتمند ترکیه به‌عنوان یک «اخلال‌گر» شناخته می‌‌شود. در سال۲۰۰۹، او از انتخاب رئیس جدید ناتو از دانمارک جلوگیری کرد. اردوغان از این شکایت داشت که این کشور نسبت به کاریکاتورهای توهین‌آمیز از پیامبر اسلام بیش از اندازه مدارا می‌کند و با «تروریست‌های کرد» مستقر در ترکیه بیش از حد همدردی می‌کند.

«گله و گله‌گزاری» از سوی رهبران غربی نسبت به این اقدام ارnوغان مدت‌ها طول کشید و نتیجه این شد که باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا در وعده‌ای رو در رو و برای جلب رضایت اردوغان اعلام کرد که یک ترک را به سمت رهبری منصوب خواهد کرد.

«مایکل کرولی» و استیون ارلانگر» در گزارش ۳۰می در نیویورک‌تایمز نوشتند: پس از گسست در روابط ترکیه و اسرائیل در سال بعد، اردوغان به مدت ۶سال از همکاری این ائتلاف با اسرائیل جلوگیری کرد. چند سال بعد، اردوغان طرح ناتو برای تقویت کشورهای اروپای شرقی در برابر روسیه را ماه‌ها به تعویق انداخت و دوباره به شبه‌‌نظامیان کرد اشاره کرد و از ائتلاف خواست آن دسته از شبه‌نظامیان کرد را که در سوریه فعال هستند، تروریست اعلام کند.

در سال۲۰۲۰، اردوغان یک کشتی برای اکتشاف گاز با پشتیبانی جت‌های جنگنده را نزدیک آب‌های یونان فرستاد که باعث شد فرانسه کشتی‌هایی را برای حمایت از یونان که یکی از اعضای ناتو است، اعزام کند.

اکنون رهبر ترکیه به نقش «ممانعت کننده» بازگشته است و بار دیگر به کردها اشاره می‌‌کند؛ زیرا او ادعا می‌‌کند که سوئد و فنلاند با شبه‌‌نظامیان کردی که او آنها را دشمن اصلی خود ساخته است، همدردی می‌‌کنند.

اردوغان در ماه جاری گفت: «این کشورها تقریبا به ‌میهمان‌خانه‌های سازمان‌های تروریستی تبدیل شده‌‌اند. ممکن نیست که ما موافق باشیم.»

موضع اردوغان یادآور یک مشکل دراز مدت برای ناتو است که در حال حاضر ۳۰ عضو دارد. حمله روسیه به اوکراین به این ائتلاف حس جدیدی از ماموریت داده است؛ اما ناتو همچنان باید با یک رهبر اقتدارگرا که مایل است از اهرم خود برای کسب امتیازات سیاسی در داخل از طریق مسدود کردن اجماع - حداقل برای مدتی - استفاده کند، به ستیزه پردازد.

این وضعیتی است که به نفع ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه است که در سال‌های اخیر با اردوغان دوستی بیشتری پیدا کرده است. برای رهبر روسیه، رد پذیرش سوئد و فنلاند در ناتو یک پیروزی قابل توجه خواهد بود.

این کشور در سال۱۹۵۲ پس از همسویی با غرب در برابر اتحاد جماهیر شوروی به ناتو پیوست. ترکیه به این ائتلاف موقعیت استراتژیک مهمی در تقاطع اروپا و آسیا و نیز در خاورمیانه و دریای سیاه می‌دهد. 

در دوران اردوغان، ترکیه به‌طور فزاینده‌ای به مشکلی تبدیل شده که مدیریت آن تا حدودی سخت است. او به‌عنوان نخست‌‌وزیر و سپس به‌عنوان رئیس‌‌جمهور، کشورش را از اروپا دور کرد و در عین حال ترکیبی از سیاست‌‌های اقتدارگرایانه، پوپولیستی و اسلام‌‌گرایانه را به‌‌ویژه پس از کودتای نافرجام۲۰۱۶ به‌کار گرفت.

او یک سیستم موشکی پیشرفته از روسیه خریداری کرد که مقامات ناتو آن را تهدیدی برای سیستم‌های دفاعی یکپارچه خود می‌دانند. در سال۲۰۱۹ نیز یک حمله نظامی را برای نبرد با کردها در شمال سوریه آغاز کرد؛ کردهایی که در همسویی با ایالات متحده علیه داعش عمل می‌کردند و عملا به عنوان متحد آمریکا تلقی می‌شدند.

«ایوو.اچ.دالدر»، سفیر ایالات متحده در ناتو در دوره اوباما، زمانی که ائتلاف دارای ۲۸عضو بود، گفت: «در چهار سالی که در آنجا بودم، اغلب شاهد رویارویی ۲۷ عضو در مقابل یک عضو بودم.» اعتراضات اردوغان به عضویت سوئد و فنلاند باز هم این پرسش را در محافل اروپایی مطرح کرده که آیا ناتو بدون ترکیه جای بهتری نیست.

یک مقاله نظری در ماه جاری که یکی از نویسندگانش «جوزف لیبرمن»، سناتور مستقل سابق از کانکتیکات، بود استدلال کرد که ترکیه اردوغانی استانداردهای این ائتلاف برای حکمرانی دموکراتیک در کشورهای احتمالا جدید را نادیده می‌‌گیرد.

این مقاله که از سوی وال استریت ژورنال منتشر شد، هشدار داد که سیاست‌‌های آنکارا، از جمله دوستی با پوتین، منافع ناتو را تضعیف کرده و این ائتلاف باید راه‌های اخراج ترکیه را بررسی کند.

لیبرمن و مارک.دی.والاس، مدیر اجرایی پروژه دموکراسی ترکیه، گروهی از منتقدان اردوغان نوشتند: «ترکیه یکی از اعضای ناتو است؛ اما در دوران اردوغان، دیگر از ارزش‌هایی که زیربنای این ائتلاف بزرگ را تشکیل می‌دهد، پیروی نمی‌‌کند.»