احیای برجام در گرو حل اختلافات ایران با آژانس؟

احیای برجام در گروی حل اختلافات با آژانس

محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره کننده ایران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفته توافق هسته ای تنها در صورتی احیا می شود که پرونده اتهامات بی اساسی که شورای حکام با فشار حکومت های غربی به ایران مطرح می کند،  کاملا حل بشود . او استدلال کرده: «اگر این پرونده ها بسته نشود آمریکا با استناد بر اتهامات دروغین مجددا ایران را تحت فشار قرار می دهد و عملا نتیجه مذاکرات را از بین می برد».

مرندی با اذعان به این که شورای حکام آژانس یک شورای تخصصی و علمی نیست و صرفا یک شورای سیاسی است و اعضای آن نمایندگان کشورها هستند و غربی ها در این شورا تسلط بالایی دارند، گفته: «از همین رو برای اینکه ما بتوانیم توافقی را اجرا کنیم باید اول تکلیف این اتهامات دروغین را روشن کنیم».

علت اصلی پافشاری ایران

مرندی دلیل پافشاری ایران بر این شرط را تجربه تلخ ایران از گذشته بابت خروج یک طرفه دولت ایالات متحده از توافق دانسته است. به گفته او: «آمریکایی ها هیچ هزینه ای برای این تخلف پرداخت نکردند و صرفا ایران هزینه داد و در حال حاضر ایران می‌خواهد مطمئن شود که دیگر آمریکا بدون پرداخت هزینه سنگین جایی برای تکرار چنین اقدامی نداشته باشد».

مرندی در بخش دیگری از این گفتگو متن روی میز مذاکرات را نتیجه ماه ها مذاکره و فشار مذاکره کنندگان ایرانی با استفاده از «منطق و ابزار و اهرم های فشار کشور» توصیف کرده و ادعا کرده آخرین متنی که در حال حاضر در اختیار پایتخت‌هاست و مورد مطالعه قرار می‌گیرد تفاوت های بسیاری با گذشته دارد. به گفته اودر این دور ایران توانست امتیازات بسیاری را چه در مذاکرات وین در اواخر سال گذشته و چه در دوران پس از آن بگیرد.

او با اشاره به متن روی میز و پافشاری ایران بر حل موضوع اختلافات با آژانس گفته: «بنابراین باید متن دقیق بررسی شود. ولی علاوه بر موضوع متن همانطور که گفتم موضوع پرونده ایران در آژانس باید حل شود تا دیگر توافق ایران در آینده مورد تهدید طرف مقابل قرار نگیرد، وگرنه اگر آمریکایی‌ها ابزاری از طریق آژانس داشته باشند در هر زمان که بخواهند می‌توانند به ما فشار بیاورند و توافق را زیر پا بگذارند».

آغاز فرآیند بررسی متن پیشنهادی

در شرایطی  که مرندی «نهایی خواندن» این متن توسط اروپا را به دلیل عدم توانایی غرب از عقب نشینی بیشتر توصیف کرده، او اظهار داشته: »اکنون مسئولین باید بررسی کنند و ببینند آیا این متن به اندازه کافی تأمین کننده منافع مردم هست یا خیر». در این شرایط نورنیوز، رسانه نزدیک به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی گزارش داده فرآیند بررسی ایده‌های طرح شده توسط هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در سطح کارشناسی در تهران آغاز شده و ادامه دارد. هنوز نشستی در سطح عالی در این‌باره تشکیل نشده و طبق روال، پس از اتمام بررسیهای کارشناسی، نتایج اولیه برای جمع‌بندی نهایی به سطوح تصمیم‌گیری ذیربط ارائه می‌شود.

این در حالی است که روز گذشته سخنگوی کمیسیون اروپا از تهران و واشنگتن خواست یک تصمیم سیاسی فوری درباره پیش‌نویس توافق بگیرند و با ادعای «نهایی شدن» پیش‌نویس توافق گفت: «هرچه می‌توانسته مورد مذاکره قرار گیرد، در نسخه نهایی متن گنجانده شده و حالا کشورهای عضو باید تصمیم‌های سیاسی بگیرند». او با اشاره به  گفتگو‌های 4 روزه غیرمستقیم هیئت‌های ایرانی و آمریکایی در وین برای بهبود و حل و فصل چند مسئله باقی‌مانده و برخی تعدیلات در طرح پیشنهادی بورل، گفت این گفتگو‌ها اکنون تمام شده و دیگر چیز قابل مذاکره‌ای وجود ندارد و همه چیز در متن نهایی که روز دوشنبه به مشارکت‌کنندگان در  مذاکرات وین  تقدیم شد، مشخص شده است.

مسابقه برای اهرم بیشتر

در این شرایط، میدل ایست آی طی گزارشی، وضعیت کنونی را نوعی تلاش برای افزایش اهرم فشار برای طرفین دانسته است. مذاکرات احیای برجام که از آوریل 2021 و با هماهنگی اتحادیه اروپا آغاز شد، اما چشم انداز مذاکرات در طول 16 ماه گذشته به شدت تغییر کرده است. در ماه مارس، به نظر می رسید دو طرف در آستانه احیای این توافق هستند، اما با درخواست روسیه که خواهان معافیت ایران از تحریم‌های مربوط به جنگ اوکراین علیه مسکو شده بود، مذاکرات متوقف شد.

درخواست ایران مبنی بر لغو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران نیز مخالفت‌ها را برای ورود مجدد به توافق در واشنگتن تحریک کرده است. پس از اینکه واشنگتن این پیشنهاد را رد کرد، ایران از این درخواست عقب نشینی کرد.

اخیراً، مذاکرات تحت تاثیر درخواست تهران مبنی بر توقف تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی  در مورد تحقیقات در سه سایت‌ اعلام‌نشده در ایران، قرار گرفته است. شورای حکام آژانس در ژوئن قطعنامه‌ای را تصویب کرد که در آن ایران را به دلیل پاسخ هایش در این زمینه مورد انتقاد قرار داد.

در ماه های اخیر، واشنگتن فشار اقتصادی بر ایران را افزایش داده است. هفته گذشته، آمریکا سومین دسته از تحریم های خود را علیه شرکت های تسهیل کننده فروش نفت و محصولات پتروشیمی ایران در کمتر از دو ماه اعمال کرد.تحلیلگران می گویند که اگر دو طرف نتوانند به توافق برسند، تحریم ها نشانه هایی از تشدید تنش در آینده را ارائه می دهد. سینا عضدی، تحلیلگر ایران در شورای آتلانتیک در واشنگتن، هفته گذشته به میدل ایست آی گفت: «ایالات متحده برای تحریم های بیشتر و ایرانی ها برای اهرم های بیشتری که در ایجاد قابلیت های هسته ای آن به دست می آید رقابت خواهند کرد».