رمزگشایی از سفر بلندپایه‌ترین مقام اسرائیلی به آذربایجان
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکوایران، روز سه‌شنبه و در آخرین مرحله تعمیق روابط اسرائیل و جمهوری آذربایجان، اسحاق هرتزوگ، رئیس اسرائیل وارد آذربایجان شد. هرتزوگ در کاخ ریاست‌جمهوری زوگلبا در باکو با الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان دیدار کرد. موشه آربل، وزیر بهداشت و امور داخلی اسرائیل نیز هرتزوگ را همراهی می‌کرد.
به نوشته پایگاه میدل ایست آی، در این سفر، توافقنامه دوجانبه‌ای بین اسرائیل و آذربایجان در زمینه مراقبت‌های بهداشتی امضا خواهد شد. علی‌اف بدون ارائه جزئیات بیشتر اعلام کرد که طرفین در زمینه امنیت سایبری نیز همکاری فعالی دارند.
انتظار می‌رود علاوه بر دیدارهای رسمی، هرتزوگ در مراسم هفتاد و پنج سالگی تاسیس رژیم اسرائیل در آذربایجان شرکت کرده و با فعالان جامعه یهودی محلی دیدار کند. در حالی که انتظار نمی‌رود طی این سفر خبر بزرگی اعلام شود، شتاب روابط اسرائیل و آذربایجان نشان‌دهنده تعهد سیاسی متقابل آن‌هاست.
بر اساس یک گزارش دیپلماتیک آمریکا در سال ۲۰۰۹ که توسط ویکی‌لیکس فاش شد، علی‌اف زمانی رابطه کشورش با اسرائیل را به کوه یخی تشبیه کرد که «نه‌دهم آن زیر آب است». اما حالا دیگر بیشتر آن از آب بیرون آمده است.
یوناتان تووال، تحلیل‌گر مؤسسه سیاست خارجی منطقه‌ای اسرائیل به میدل ایست آی گفت که اسرائیل و آذربایجان به طور فزاینده‌ای در مورد علنی‌شدن رابطه خود، احساس راحتی بیش‌تری می‌کنند.
اسرائیل یکی از اولین بازیگرانی بود که در سال ۱۹۹۱ و پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، استقلال آذربایجان را به رسمیت شناخت. از آن زمان، هر دو طرف روابط دیپلماتیک خود را حفظ و اسرائیل در سال ۱۹۹۳ سفارت خود در باکو را افتتاح کرد.
تووال گفت: «می‌توانم بگویم که جهش بزرگ علنی‌شدن روابط آن‌ها در سال ۲۰۱۶ و زمانی رخ داد که علی‌اف در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با بنیامین نتانیاهو اسرائیل برای نشان‌دادن عمق و وسعت روابط شرکت کرد».
علی‌اف که از سال ۲۰۰۳ بر کشورش حکومت می‌کند، در آن زمان در یک سخنرانی از دامنه همکاری طرفین و امید به گسترش روابط سخن گفت. اخیراً آذربایجان نیز تمایل خود برای تقویت روابطش با اسرائیل را آشکارا نشان داده است.
در ماه مارس، آذربایجان سفارت خود در تل‌آویو را افتتاح کرد و در ماه آوریل، الی کوهن وزیر امور خارجه اسرائیل با علی‌اف در باکو دیدار کرد. تووال گفت: «به نظر می‌رسد این علنی‌شدن روابط در راستای اهداف هر دو طرف در سطح منطقه‌ای و جهانی است. آذربایجان امیدوار است که نزدیکی به اسرائیل به رابطه‌اش با آمریکا کمک کند. اسرائیل نیز از این روابط برای بازدارندگی علیه ایران استفاده می‌کند».
طی سال‌ها، آذربایجان با خرید تجهیزات نظامی و سیستم‌های نظامی مختلف، مشتری مهمی برای شرکت‌های دفاعی اسرائیل بوده است. این همکاری شامل تبادل فناوری نظامی، اشتراک اطلاعات و تمرینات نظامی مشترک می‌شود.
یکی دیگر از زمینه‌های اصلی همکاری اسرائیل و آذربایجان در بخش انرژی است. آذربایجان، یکی از تولیدکنندگان عمده نفت و گاز بوده بر اساس برخی برآوردها بین ۳۰ تا ۵۰ درصد نفت و گاز مورد نیاز اسرائیل را تأمین می‌کند که عمدتاً از طریق خط لوله باکو-تفلیس-جیهان منتقل می‌شود.
تووال گفت: «باید اضافه کرد عملکرد نظامی آذربایجان در جنگ اخیرش با ارمنستان که تا حد زیادی به حمایت نظامی اسرائیل نسبت داده می‌شود، صنایع دفاعی اسرائیل را نیز تقویت کرد».
جنگ دوم قره‌باغ
فارِس شفیف، از مرکز تحلیل روابط بین‌الملل گفت که نقطه عطف روابط بین دو طرف، دومین جنگ قره‌باغ در سال ۲۰۲۰ بود.
تسلیحات نظامی اسرائیل نقش مهمی در پیروزی قاطع باکو بر ارمنستان داشت و علی‌اف در سال ۲۰۱۶ فاش کرد که این کشور تسلیحاتی به ارزش حداقل ۵ میلیارد دلار از اسرائیل خریده است که به احتمال زیاد این رقم بیشتر خواهد شد.
شفیف گفت: «آذربایجان همچنان به تحکیم روابط امنیتی و نظامی خود با اسرائیل علاقه‌مند است». او افزود که یکی دیگر از عوامل مهمی که به دو طرف، به ویژه به باکو اجازه داد روابط خود را رسمی کنند، توافق ابراهیم بود. امارات متحده عربی، بحرین و مراکش در توافقی به میانجی‌گری آمریکا به صورت رسمی روابط خود با اسرائیل را برقرار کردند که توافق ابراهیم نام دارد. انتظار می‌رود سودان نیز ذیل این توافقنامه، روابط خود را با تل‌آویو را عادی کند.
به گفته شفیف: «آذربایجان همیشه مواضع کشورهای عربی را در نظر می‌گرفت. به همین دلیل است که به‌عنوان‌مثال، اگرچه اسرائیل در سال ۱۹۹۳ سفارت خود در آذربایجان را افتتاح کرد، اما مدت زیادی طول کشید تا آذربایجان نیز در اسرائیل سفارت خود را تأسیس کند».
او افزود: «بعد از جنگ دوم قره‌باغ روابط اذربایجان با ایران بیشتر متشنج شد. حمله به سفارت آذربایجان در تهران و جان باختن یک افسر شرایط را به نقطه جوش رساند». در شرایطی که حمایت ایران از ارمنستان در طول جنگ، باعث افزایش بی‌اعتمادی باکو شد، ایران هم روابط روبه‌رشد اسرائیل و آذربایجان را تهدیدی برای امنیت خود می‌داند.
در حالی که تهدید ایران یکی از مؤلفه‌های مهم روابط فزاینده آذربایجان و اسرائیل است، شفیف تأکید کرد که باکو خواستار گسترش روابط با تل‌آویو فراتر از تبادل تسلیحات با انرژی است. شفیف گفت: «دولت آذربایجان طرح بازسازی گسترده‌ای در مناطق ویران‌شده قره‌باغ را آغاز کرده است. باکو خواهان توسعه شهری و کشاورزی است و اسرائیل با فناوری خود در آبیاری و روستاهای هوشمند برای آینده آذربایجان بسیار مهم خواهد بود».
