اقدام غیرمنتظره ترامپ علیه ایران در ۲ماه آخر ریاست‌جمهوری؟
به گزارش اقتصادنیوز؛ سه‌شنبه هفته گذشته روزنامه نیویورک‌تایمز در مطلبی که به سرعت مورد توجه رسانه‌ها و تحلیلگران داخلی و خارجی قرار گرفت گزارش داد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در واکنش به گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خواستار بررسی گزینه‌هایی برای حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای [نطنز] در ایران شده است.
حدود ۱۰ روز پیش آژانس بین المللی انرژی اتمی در آخرین گزارش خود از وضعیت برنامه هسته‌ای ایران اعلام کرد که در حال حاضر میزان ذخایر هسته‌ای ایران نسبت به قبل از خروج گام به گام تهران از تعهدات برجامی، ۱۲ برابر شده و به حدود ۲۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای پایین رسیده است.
نیویورک‌تایمز به نقل از منابع آگاه نوشت حلقه مشاوران سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی، و دیگر مقامات ارشد کاخ سفید قریب به اتفاق نظر منفی خود را ابراز کرده، و حتی مایک پمپئو، وزیرخارجه تندرو وی درباره پیامدهای فاجعه‌بار چنین اقدامی به او هشدار داده‌است.
با این حال مقامات به روزنامه نیویورک‌تایمز گفتند که "ترامپ هنوز هم ممکن است به دنبال راه‌هایی برای حمله به منافع و متحدان ایران باشد." رسانههای دیگر نیز به بررسی و گمانه‌زنی در این زمینه پرداخته و بسیاری از تحلیلگران با نگرانی درباره تبعات چنین امکانی هشدار دادند.
حمله آمریکایی-اسرائیلی، بعید است اما غیرممکن نیست
روزنامه اسرائیلی جروزالم پست در گزارشی ضمن طرح ادعاهای اغراق‌آمیز۱ احتمال داده است که "ترامپ یا دستور اقدام نظامی ایالات متحده علیه ایران را صادر می‌کند، یا با ارائه کمک‌هایی به اسرائیل چراغ سبز نشان می‌دهد تا خود به تنهایی دست به این اقدام بزند."
جوزف سیرِنشُنی (Joe Cirincione) عضو ارشد موسسه کوئنسی در مطلبی که پایگاه تحلیلی ریسپانسیبل استیت‌کرفت منتشر کرد، وقوع چنین اقدامی را غیرممکن نمی‌داند و نوشته است که بطور کلی اجماع عمومی کارشناسان این است که احتمال چنین اقدامی بعید است. اما برخی تحلیلگران با یادآوری تاریخچه اقدامات ترامپ هشدار می‌دهند که غیراستراتژیک بودن چنین اقدامی به معنای این نیست که او دست به چنین کاری نخواهد زد.
کوری شاک مدیر بخش سیاست خارجی و دفاعی در اندیشکده American Enterprise (نزدیک به جناح محافظه‌کار آمریکا) در مصاحبه با NPR ضمن ابراز نگرانی از این موضوع گفت که ترامپ "افراد انعطاف‌پذیری را در مناصب مربوطه قرار می‌دهد تا با سر و صدا کار دولت خود را به پایان برساند."
با این حال خانم شاک بر این باور است که حمله آمریکا چندان محتمل نیست، چراکه در درجه اول مستلزم هماهنگی با متحدان آمریکایی است که طبعاً مخالف آن هستند. اما اسرائیل خود می‌تواند دست به کار شود.
تحرکات مشکوک یا جنگ روانی-رسانه‌ای؟
برخی مقامات دولت ترامپ با سفرها، تماس‌ها و مصاحبه‌های خود با محوریت خاورمیانه، نگرانی‌ها را در این زمینه تشدید کرده اند؛ الیوت آبرامز، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور ایران ۲ هفته پیش برای گفتگو با بنیامین نتانیاهو به اسرائیل رفت. همچنین مایک پمپئو وزیر خارجه هفته اخیر به اسرائیل سفر کرد.
کمی پیش‌تر نیز آویو کوچاوی، رئیس ستاد مشترک ارتش اسرائیل با همتای آمریکایی خود، ژنرال مارک میلی یک تماس ویدیویی برقرار کرد. و در همین حال، تزاچی هانگبی، وزیر شهرک‌سازی کابینه اسرائیل و نزدیک به نتانیاهو، در اوایل نوامبر پیش بینی کرد که در صورت انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور، اسرائیل به ایران حمله خواهد کرد.
به علاوه اینکه روز دوشنبه هفته پیش فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) اعلام کرد که یک سری از جنگنده‌های بمب‌افکن F-16 را از آلمان به امارات متحده عربی در امتداد خلیج‌فارس منتقل کرده است.
۵ سیگنال نگران‌کننده
به جز موارد یادشده، با رصد تحرکات و اقدامات اخیر دولت آمریکا و متحدانش می‌توان نشانه‌های نگران‌کننده دیگری را یافت که توجه تحلیلگران را نیز جلب کرده است. و البته برکناری مارک اسپر وزیر دفاع آمریکا، آن هم اندکی پس از انتخابات، تنها نشانه قابل توجه نبوده است.
۱. نیویورک‌تایمز پیش از گزارش یادشده، ادعای مناقشه‌برانگیز دیگری درباره ایران منتشر کرد و در گزارشی مدعی شد که سه ماه پیش مرد شماره ۲ گروه تروریستی القاعده در تهران توسط مأموران اسرائیلی با نظارت آمریکا ترور شده است. مقامات ایران این خبر را قویاً تکذیب کرده است، در این شرایط ویژه، مرتبط کردن نام ایران به تروریسم بین‌المللی و القای این مدعا که ایران حامی یکی از تروریست‌‌هایی است که مسئول حملات ۱۱سپتامبر بوده است، در سطوح مختلف سیاسی و اجتماعی حامل و شامل معانی خاص و هدف‌داری است.
۲. سفرهای اخیر پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا به خاورمیانه به جز اسرائیل شامل سه کشور حاشیه خلیج فارس و ترکیه نیز می‌شود. علت و اهداف حقیقی تور خاورمیانه پمپئو بدون دستورکار شفاف و در شرایطی که به زودی این منصب را ترک می‌کند، شک‌برانگیز است.
۳. پادشاه عربستان به تازگی درباره خطرهای برنامه ایران برای منطقه به جامعه جهانی هشدار داد و خواستار موضعی سختگیرانه در قبال ایران شد. تشدید تنش و حمله لفظی ریاض علیه تهران از سوی عالی‌رتبه‌ترین مقام سعودی آن هم در شرایط کنونی، پرسش‌برانگیز است.
۴. مانور بزرگ اسرائیل در شمال که به گفته دبیر کل حزب الله بزرگترین مانور در تاریخ اسرائیل بوده که دارای بعد دفاعی است، در کنار خلأ قدرت در لبنان و مناقشه حزب‌الله با گروه‌های دیگربر سر تشکیل دولت، نشانه‌های معناداری است.
۵. و در نهایت، چه کسی به جای مارک اسپر، هدایت موقت پنتاگون را در دست گرفته است؟ جایگزین او "کریستوفر میلر" رئیس مرکز ضدتروریسم است که از این پس در دو ماه باقی‌مانده سرپرست وزارت دفاع خواهد بود.سخنان کریستوفر میلر درباره تصمیم دولت برای تسریع روند خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و خاورمیانه از برخی نگرانی ها درباره احتمال اقدام نظامی علیه ایران کاست. با این وجود ممکن است که او صادق نبوده و برای گمراهی این سخنان را بر زبان آورده باشد.
پیش‌تر، زمانی که ترامپ از لزوم خروج نیروهای امریکایی از سوریه سخن گفت، میلر با نظر او مخالفت کرده بود. میلر نقش مهمی در برنامه‌ریزی برای مقابله با تروریسم ادعایی ایفا کرده و CNN وی را چهره پشت پرده تاثیرگذار بر نظرات ترامپ علیه ایران و حزب‌الله لبنان معرفی کرده است. چنین سیاست و رویکردهایی -که اوج آن را در ترور سردار سلیمانی در اوایل سال ۲۰۲۰ میلادی دیدیم- می‌تواند در نهایت منجر به جنگ با ایران شود.
ژنرال "آنتونی تاتا" معاون بخش سیاسی وزارت دفاع نیز جایگاه ویژه‌ای دارد؛ فردی که با ارتکاب جنایت جنگی و بمباران بنا‌های فرهنگی و تاریخی ایران موافق بوده و حتی استدلال می‌کرد که ایران برنامه اتمی خود را زیر این بنا‌ها مخفی کرده است. تاتا همچنین مدت‌ها پیش درباره جنگ‌های امریکا در خارج از مرز‌ها دفاعیه نوشته بود. او حامی حضور شرکت‌های خصوصی نظامی و امنیتی امریکا در جنگ افعانستان بوده است.
انتصاب میلر به عنوان گزینه نخست سرپرستی وزارت دفاع و نیز حضور چهره‌های چون ژنرال تاتا در پست‌های کلیدی، دو ماه باقی‌مانده را برای بسیاری نگران‌کننده‌تر خواهد کرد.
شکستِ حداکثریِ فشارِ حداکثری
بحث جنگ در حالی مطرح شده است که سیاست دولت دونالد ترامپ علیه ایران موسوم به کارزار فشار حداکثری، نتوانست چنانچه قول داده بود به «توافق بهتر» منجر شود و یا حتی هدف پنهان آن یعنی هل دادن حکومت ایران به لبه پرتگاه را محقق کند.
جری کانُلی، نماینده دموکرات ویرجینیا در مجلس نمایندگان آمریکا روز سه‌شنبه هفته گذشته در گفت‌وگو با CNN اظهار داشت که توافق هسته‌ای در حال اجرا بود. "ایران از همه لحاظ پایبند به تعهداتش بود؛ تعداد و نوع سانتریفیوژها، درصد غنی سازی، میزان ذخیره اورانیوم غنی شده، و عدم فعالیت راکتور پلوتونیوم."
وی افزود:"ترامپ از این توافق خارج شد زیرا نام اوباما بر روی آن بود. ایران نیز در واکنش حرکت تدریجی به سوی افزایش میزان و حجم غنی‌سازی اورانیوم را آغاز کرد. این وضعیتی هولناک است، اما شرایطی است که خود ایالات متحده با خروج از توافق بانی آن بوده است."
«باربارا اسلاوین»، رئیس کارگروه آینده ایران در شورای آتلانتیک، پیش‌تر گفته بود: "استراتژی فشار حداکثری یک شکست حداکثری است. ایران اکنون به توانایی بیشتری برای ساخت بمب هسته‌ای دست یافته است". موقعیت و نفوذ ایران در منطقه بهتر و موثرتر شده است. در چنین شرایطی ترامپ ممکن است وسوسه شود تا با اقدام ناگهانی موشکی یا سایبری یا حمله نیابتی اسرائیل، شکست‌های خود را پنهان کند. وی می‌تواند از حمایت شبکه راست‌گرایان افراطی و لابی‌گرای واشنگتن و حامیان جنگ با ایران بهره‌برداری کند. اگر مقامات نظامی، اعضای کنگره و کارشناسان و نهادهای مسئول با این مسئله شدیداً مقابله نکنند، ترامپ ممکن است باور کند که با یک جنگ جدید در خاورمیانه می‌تواند از شکست انتخاباتی خود منحرف شود- و احتمالاً توجیهی برای قدرت اضطراری پیدا کند.
