مذاکرات فنی در وین برای تعیین گام‌های دو طرفه/ اظهارنظرهای مثبت در پایان جلسه اول

به گزارش اقتصادنیوز ؛ نمایندگان قدرت‌های جهانی که توافق هسته‌ای سال 2015 را امضا کردند برای نجات این توافق تاریخی، امروز سه‌شنبه در پایتخت وین گردهم آمده‌اند، اما به نظر می‌رسد این نشست‌ها [در صورت موفقیت] تنها آغاز یک مسیر طولانی و پرچالش خواهد بود.

به نوشته واشنگتن پست، مذاکره کنندگان آمریکائی به ریاست رابرت مالی نماینده ویژه بایدن در امور ایران بدون دیدار مستقیم با نمایندگان ایران در وین، مذاکرات غیر مستقیم با تهران را از طریق سایر طرف‌های برجام و با میانجی‌گری اروپایی‌ها پیگیری خواهند کرد.

ند پرایس سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه به خبرنگاران گفت: مسائل اولیه‌ای که باید مورد بحث قرار گیرد در واقع کاملا ساده است. «آنها از یک سو گام‌های هسته‌ای هستند که ایران باید برای بازگشت به انطباق با توافق بردارد»، و از سوی دیگر «گام‌هایی که آمریکا باید برای رفع تحریم‌ها بردارد» را شامل می‌شود.

علی ربیعی سخنگوی دولت ایران نیز به خبرنگاران گفت: ما اطمینان داریم که در مسیر درستی قرار داریم و اگر رغبت، جدیت و صداقت آمریکا ثابت شود، می‌تواند نشانه خوبی برای آینده‌ای بهتر برای برجام باشد.

با این حال به نوشته واشنگتن پست، در حالی‌که این نشست ماه‌ها بن‌بست بین دو طرف را می‌شکند، اما انتظار دستیابی سریع به موفقیت قابل توجه در این زمینه نمی‌رود.

جلسه کارگروه‌های فنی پس از گفت‌و‌گوهای سیاسی

همچنین به نوشته وال‌استریت‌ژورنال هدف نشست وین تدوین نقشه راه برای هر دو کشور آمریکا و ایران برای بازگشت به انطباق با مفاد این توافق است. در پی جلسات سیاسی اولیه، گفتگوها در میان کارگروه‌های فنی ادامه دارد و انتظار می رود چند هفته به طول بیانجامد.

به نوشته این روزنامه انتظار نمی‌رود مذاکره‌کنندگان آمریکایی و ایرانی در این دور نشست‌ها، مستقیماً با هم دیدار کنند. در عوض، دیپلمات های ایران، فرانسه، آلمان، بریتانیا، روسیه و چین -اعضای کمیسیون مشترک- در یک هتل در مرکز وین ملاقات خواهند کرد. هیات آمریکائی نیز به ریاست رابرت مالی در هتل جداگانه‌ای در همان نزدیکی هستند و تا واسطه‌های اروپائی بین هیات‌های ایران و آمریکا مداکرات غیرمستقیم را پیش می‌برند.

آغاز نشست ایران و ۴+۱

از حوالی ساعت ۱۷:۱۵ به وقت تهران، نشست کمیسیون مشترک برجام در گراندهتل وین با حضور هیأت‌های ایران، اتحادیه اروپا و ۵ کشور آلمان،‌ فرانسه، انگلیس، روسیه و چین، به ریاست «انریکه مورا» معاون سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا آغاز شد.

توافق برای آغاز مذاکرات کارشناسی

دور‌ نخست نشست حضوری کمیسیون مشترک برجام که در گراند هتل شهر وین برگزار شد، پس از حدود یک ساعت با توافق برای ادامه رایزنی‌ها در سطح کارشناسی پایان یافت.

بر اساس خبرهای دریافتی، دو نشست کارشناسی موازی بین اعضای کمیسیون مشترک برای رایزنی‌های فنی در زمینه رفع تحریم‌های آمریکا و اقدامات هسته‌ای ایران تشکیل شده است.

این نشست‌های کارشناسی قرار است به بحث و رایزنی در خصوص جنبه‌های فنی و جزئیات مسائل مربوط به لغو تحریم‌ها و معکوس کردن گام‌های هسته‌ای بپردازند و نتیجه بحث‌های خود را به کمیسیون گزارش دهند.

مورا: اشتیاق و وحدت برای رسیدن به نتیجه وجود دارد

انریکه مورا با انتشار تصاویری از نشست در توییتر خود نوشت: جلسه سازنده کمیسیون مشترک. وحدت و اشتیاق برای رسیدن به یک روند دیپلماتیک مشترک با دو گروه متخصص در مورد اجرای تعهدات هسته‌ای و لغو تحریم‌ها وجود دارد. من به عنوان هماهنگ‌کننده، در وین تماس‌های جداگانه با تمام طرف‌های مربوطه، از جمله ایالات متحده را شدت می‌بخشم.

اولیانوف: نشست وین موفقیت‌آمیز بود/ آغاز به کار گروه‌های کارشناسی

میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نشست امروز را موفقیت‌آمیز توصیف کرد و در توییتی نوشت: نشست کمیسیون مشترک برجام موفقیت‌آمیز بود. دو گروه در سطح کارشناسی (درباره برداشته شدن تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای) موظف شدند اقدامات ملموسی که باید سوی واشنگتن و تهران برای احیای کامل برجام انجام دهند را پیدا کنند. این گروه‌ها بلافاصله آغاز به کار کردند. 

اولیانوف در توییت دیگری نوشت: احیای برجام فوراً اتفاق نمی‌افتد. مدتی زمان خواهد برد. چقدر؟ هیچکس نمی‌داند. مهمترین نکته پس از جلسه امروز کمیسیون مشترک این است که اقدام عملی در راستای دستیابی به این هدف آغاز شده است. 

عراقچی: رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی، اولین و ضروری‌ترین اقدام برای احیای برجام است

عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه رفع تحریم‌های‌ آمریکا را اولین و ضروری‌ترین اقدام برای احیای برجام خواند و گفت: ایران آمادگی کامل دارد به محض رفع تحریم‌ها و پس از راستی آزمایی آن، اقدامات جبرانی هسته‌ای خود را متوقف کرده و به اجرای کامل برجام برگردد.

مالی: رسیدن به توافق درباره برجام قبل از انتخابات ایران ضرورتی ندارد

رابرت مالی صبح روز سه‌شنبه درباره نشست پیش رو به رادیو NPR گفت: «این شامل بحث‌هایی در مورد شناسایی گام‌هایی خواهد بود که آمریکا و ایران باید بردارند». 

مالی در پاسخ به این سوال که آمریکا در صورت بازگشت به برجام به دنبال چه خواهد بود گفت: چیزی که دنبال آن خواهیم بود، اول از همه، توافقی طولانی‌تر است.

او در ادامه گفت: اگرچه این توافق برای مدتی پابرجا است و برخی از مفاد آن هم تا همیشه ادامه دارند اما بهتر است مثل همه توافق‌های کنترل تسلیحاتی در اینجا هم بررسی کنیم که آیا می‌توان به توافقی متعاقب برای گسترش چارچوب‌های زمانی رسید یا خیر.

رابرت مالی با بیان اینکه ما نگرانی‌هایی درباره برنامه موشک‌های بالیستیک و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران داریم، گفت‌وگو درباره آن‌ها را ضروری دانست و افزود: اگر بتوانیم مسئله هسته‌ای را رفع کنیم و از اینکه ایران چه اقدام جدیدی را اعلام خواهد کرد نگرانی نداشته باشیم، در وضعیت بهتری قرار خواهیم گرفت.

مالی در پاسخ به این سئوال که آیا از نظر او لازم است قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران بر سر برجام توافق حاصل شود گفت: «ضرورتی ندارد.»

وی افزود: «ما با هر کسی که در قدرت باشد مذاکره خواهیم کرد. اگر بتوانین قبل از انتخابات به تفاهم برسیم، خوب است. اگر هم نتوانیم، با هر کسی که سر کار باشد، این مسیر را ادامه می‌دهیم.»

رابرت مالی ادامه داد: «نمی‌توانیم واقعیت انتخابات را نادیده بگیریم ولی نمی‌توانیم اجازه دهیم این موضوع سرعت کارمان را به ما دیکته کند.»

*** این گزارش در حال تکمیل است و اقتصادنیوز به محض دریافت خبرهای تازه از مذاکرات وین، گزارش را با اطلاعات جدید تکمیل خواهد کرد ...

پیش‌زمینه‌ها

مقامات ایران و آمریکا آمادگی خود برای بازگشت کامل به تعهدات برجامی را اعلام کرده‌اند و اکنون باید در وین برای طراحی یک نقشه راه رایزنی کنند. طرحی که از یک‌سو باید شامل سلسله اقدامات ایالات متحده و احتمالاً سایر طرف‌ها جهت رفع همه تحریم‌های جدید و یا مجدداً اعمال شده از سوی  دولت ترامپ باشد، و از یک‌سو اقدامات ایران در راستای توقف و معکوس‌سازی گام‌های هسته‌ای ایران برای بازگشت به محدودیت‌های مندرج در برجام را در بر بگیرد. این‌ها به علاوه زمان‌بندی، سطوح کمی و کیفی، توالی و راستی‌آزمایی این اقدامات، همه مستلزم گفت‌وگوهای دقیق و کارشناسی است که در سناریوهای مختلف خود می‌تواند از چند روز تا چند هفته به طول بیانجامد.

با این حال به گفته کارشناسان، در صورت تحقق اهداف قابل دستیابی نشست وین، نه تنها بن‌بست دیپلماتیک حاکم را خواهد شکست، بلکه یک گام جدی و اولین شانس واقعی برای احیای برجام در فرصت کوتاه باقی‌مانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری ایران محسوب می‌شود. 

علی اکبر صالحی ، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در یک گفتگوی صوتی شامگاهی از طریق کلاب هاوس، گفت که با پایان یافتن بحث کودکانه درباره اینکه اول چه کسی باید اقدام کند، "بن‌بست برجام در حال شکستن است."

همچنین محمدجواد ظریف،  وزیر خارجه ایران روز جمعه در توییتی گفت که امضاکنندگان برجام در وین تمرکز خود را معطوف به "نهایی کردن سریع رفع تحریم‌ها" می‌کنند، اما سخن گفتن درباره این امر بسیار آسان‌تر از انجام آن است.

عباس عراقچی، رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایران و معاون سیاسی وزیرخارجه پیش از ترک تهران به مقصد وین گفت: ما هیچ طرح گام به گامی نداریم و نمی‌پذیریم. تنها یک گام وجود دارد و آن این است که آمریکا باید تمام تحریم‌های دوران ریاست‌جمهوری ترامپ را لغو کند. سپس ما تأیید می‌کنیم و به تعهدات خود برمیگردیم.

به نوشته الجزیره، دیاکو حسینی، محقق ارشد مرکز مطالعات استراتژیک، بخش تحقیقاتی دفتر ریاست‌جمهور ایران، تهران انتظار دارد همه تحریم‌های اعمال شده توسط ترامپ تحت هر برچسبی برداشته شود. مقامات در تهران شرایط داخلی ایالات متحده و محدودیت‌های دولت بایدن را به خوبی درک می‌کنند، اما در عین حال این مسئله مربوط به ایالات متحده است و نه ایران."

حسینی گفت: مذاکرات آینده دشوار خواهد بود، به ویژه اینکه ممکن است اختلافات بین طرفین بر سر آنچه انتظار دارند طرف مقابل برای احیای برجام انجام دهد، به شدت بالا بگیرد. انتظاراتی که لازم است سازگارسازی شوند.

وی اضافه کرد: من انتظار موفقیت ناگهانی و بزرگی را ندارم، اما می توانیم مطمئن باشیم که در مسیر درست قرار گرفته‌ایم. من انتظار دارم که در پایان مذاکرات وین، نسبت به آنچه همه طرف‌ها برای بازگشت به تعهدات خود ذیل برجام باید انجام دهند، دید واضح‌تری بدست بیاوریم؛ که برای شروع، موفقیت قابل قبولی است.

همچنین علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت که به باور او برای یافتن یک مسیر رو به جلو،  بیش از یک دور مذاکره لازم است، اما دور اول نباید شکست بخورد.

وی به الجزیره گفت: "دشوار نیست که پیش‌بینی کنیم یک عدم سازگاری بین انتظارات ایران و پیشنهادی که ایالات متحده مایل است ارائه دهد، رخ خواهد داد. اما با پراگماتیسم، دو طرف می‌توانند به یک چارچوب مشترک قابل قبول برای پیشرفت در مسئله دست یابند. مسئله کلیدی این است که اقدامات برای احیای برجام چگونه توالی‌بندی می‌شوند، اما اگر تهران با انتظارات حداکثری وارد شود ، با دست خالی خارج خواهد شد".

وزارت امور خارجه ایران به تازگی گفت که تهران یک "طرح گام به گام" برای برداشتن لایه‌های تحریم‌های آمریکا را نمی‌پذیرد و انتظار دارد که ایالات متحده "گام نهایی" برای برداشتن همه تحریم‌های اعمال شده توسط ترامپ را بردارد.

سینا عضدی، عضو غیرمقیم شورای آتلانتیک به الجزیره گفت: "مسئله در اینجا این است که اقدامات ایران در نقض توافق به آسانی قابل برگشت است، درحالی‌که برای ایالات متحده، به دلیل سیاست "زمینِ سوخته" دولت ترامپ با هدف از بین بردن برجام و شبکه پیچیده تحریم‌ها، بازگشت کامل به توافق دشوارتر خواهد بود."

ظریف در اوایل سال [میلادی] جاری گفته بود که ایالات متحده حدود ۱۶۰۰ مورد تحریم را علیه ایران وضع کرده، مجدداً اعمال کرده یا برچسب تحریمی آن‌ها را تغییر داده است و به این ترتیب  بصورت مستقیم و غیرمستقیم یک خسارت اقتصادی یک تریلیون دلاری به ایران وارد کرده است.

مشخص نیست که چگونه این تحریم‌ها لغو می‌شوند و یا اینکه در نهایت چه تعداد تحریم باید لغو شود تا ایران به وعده خود مبنی بر بازگشت کامل به توافق هسته‌ای عمل کند.

مقامات دولت ترامپ در سال 2020 مأموریتی را انجام دادند که هرگونه تلاش دولت احتمالی جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای را دشوارتر کند. به این ترتیب، وزارت خزانه‌داری برخی تحریم‌ها علیه افراد و نهادهای ایرانی که قبلاً تحریم شده بودند را با تعیین برچسب‌های جدید یعنی "تروریسم" و "نقض حقوق بشر" مجدداً اعمال کرد.