احتمال حمله مجدد اسرائیل به نطنز وجود دارد؟

به گزارش اقتصادنیوز؛ وبگاه هفته‌نامه اکونومیست در مطلبی در توصیف اینکه "اسرائیل ظاهراً دوباره به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کرده است"، نوشت: جنگ پنهان بین کشورها علنی می‌شود.

دهم آوریل، ایران دو فرصت برای دلخوشی داشت. یکی از سرگیری مذاکرات در اوایل هفته در وین برای احیای توافق هسته‌ای چندجانبه‌ای که دونالد ترامپ ، رئیس جمهور وقت آمریکا، در سال 2018 از آن خارج شد. دیگری جشن روز ملی فناوری هسته‌ای بود که در آن اجراکنندگانی با لباس دانشمندان هسته‌ای حضور داشتند که در اطراف سانتریفیوژهای نطنز ، تأسیساتی در استان اصفهان، جمع شده و آوازهایی را برای قدرت علمی ایران می خواندند. مقامات ایرانی اعلام کردند که سرانجام بخشی از تأسیسات نطنز که سال گذشته در اثر انفجار مرموز (حادثه ۱۲ تیر ۹۹ در تأسیسات نطنز) رخ داد را بازسازی کرده‌اند.

سپس یک روز بعد، نطنز بار دیگر دچار حادثه شد.

به گفته علی اکبر صالحی ، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران یک "اقدام تروریستی"  در 11 آوریل باعث خرابی برق در این محل شد. سخنگوی سازمان گفت که "یک انفجار کوچک" رخ داد. گزارش های دیگر مدعی هستند که ابعاد انفجار بزرگ بوده و باعث از بین رفتن منبع تغذیه سانتریفیوژها شده است. سانتریفیوژ دستگاهی است که با چرخاندن اورانیوم، ایزوتوپ‌های شکاف‌پذیر که برای استفاده در راکتورها یا در صورت داشتن غلظت کافی برای ساخت بمب‌ها مناسب‌اند، استخراج می‌کنند.

مقامات ایرانی اسرائیل را مقصر دانستند و مقامات اطلاعاتی اسرائیل هم برخلاف حوادث قبلی، به سرعت به خبرنگاران اطلاع دادند که در واقع موساد، سرویس اطلاعاتی اسرائیل، در این ماجرا دست داشته است.

حمله سایبری یا خرابکاری فیزیکی؟

هنوز مشخص نیست که آیا این حادثه یک حمله سایبری مانند ویروس استاکس‌نت، بدافزار آمریکایی-اسرائیلی بوده که یک دهه قبل همین سانتریفیوژها را تخریب کرد، یا یک اقدام خرابکارانه فیزیکی بوسیله مواد منفجره‌ای که عواملی آن را در زمین سایت قرار داده‌اند. از آنجایی که تصور می‌شود اینترنت تأسیسات ایران ایزوله شده یا اتصال آن از شبکه گسترده‌تر (خارج از تأسیسات) قطع شده است، حتی برای یک حمله سایبری هم احتمالاً مأموران مجبورند به این سایت هسته‌ای دسترسی پیدا کنند. به گفته عباس اصلانی ، روزنامه نگار و تحلیلگر ایرانی، وزارت اطلاعات ایران اعلام کرده‌است که فردی که در این اقدام دخیل بوده را شناسایی کرده‌، اما هنوز دستگیر نشده است.

گسترش مرزهای درگیری میان تهران و تل‌آویو

حقیقت این است که اخیراً موساد توانایی بالایی از خود برای اقدامات خرابکارانه این‌چنینی در خاک ایران نشان داده است؛ در سال 2018 حجم قابل توجهی از اسناد مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را از یک انبار در تهران ربود. سال گذشته موساد متهم اصلی برخی حوادث و اقدامات خرابکارانه دیگر هم بوده است، از جمله انفجار تأسیسات نطنز در ژولای، ترور محسن فخری‌زاده در نوامبر و برخی حوادث مرموز در سایت‌های پتروشیمی یا موشکی.

در خارج از مرزهای ایران، حملات هوایی اسرائیل علیه نیروهای متحد ایران در سوریه و اخیراً در عراق را شدت بخشیده است. نیروهای اسرائیلی به کشتی‌های ایرانی نیز حمله کرده‌اند تا صادرات نفت و تجهیز گروه‌های هم‌پیمان ایران را مختل کنند. اسرائیل بطور فزاینده‌ای آنچه "کارزار بین جنگ‌ها" می‌خواند را علنی‌تر می‌کند؛ مثلاً پس از حمله اخیر به کشتی ایرانی مستقر در دریای سرخ در تاریخ 6 آوریل، خبرنگاران برای جلسه توجیهی به پایگاه واحد تکاوران نیروی دریایی اسرائیل -واحدی که تصور می‌شود پشت این عملیات قرار دارد- دعوت شدند.

انگیزه اسرائیل برای حمله مجدد به نطنز

اسرائیل انگیزه کافی برای حمله مجدد به نطنز را خواهد داشت. در ۱۰ آوریل، ایران آزمایش سانتریفیوژهای IR-9 را آغاز کرده است که ۵۰ برابر سریعتر از IR-1های قدیمی که بیشتر ظرفیت نطنز را تشکیل می‌دهند، می‌چرخند. همچنین ایران از ژانویه ۵۵کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوص ۲۰٪ تولید کرده و در واقع ۹۰ درصد از مسیر دستیابی به سطح غنی‌سازی مورد نیاز برای تسلیحات را پیموده است. ترکیبی از سانتریفیوژهای بیشتر، سریعتر و ذخیره مازاد اورانیوم ، که بخشی از آن تا ۲۰٪ غنی شده است. این امر به تدریج "زمان گریز هسته‌ای" ایران را کاهش می‌دهد و تهران امیدوار است که از این پیشرفت‌ها به عنوان اهرم فشار استفاده کند و آمریکا را وادار به ورود مجدد به توافق هسته‌ای و لغو تحریم ها نماید.

۲ سناریو درباره هدف اصلی اسرائیل

رئیس جمهور بایدن گفته است که قصد دارد چنین کاری انجام دهد ، اما در ماه‌های اخیر آمریکا و ایران هر یک خواستار برداشتن گام اول از سوی دیگری بوده اند. مذاکرات در وین نشانگر شکسته شدن این بن‌بست بود. آنچه روشن نیست هدف واقعی اسرائیل است؛ آیا تل‌آویو با چنین اقداماتی می‌خواهد ایران را به سمت فعالیت‌های هسته‌ای بیشتر سوق دهد تا بایدن را به ادامه فشار حداکثری تحریک کند؟ یا برعکس، نیت وی کاهش سرعت غنی سازی ایران است تا اهرم‌های فشار ایران برای بازگرداندن آمریکا به برجام را کاهش دهد؟

 لازم ذکر است که حمله به نطنز در حالی رخ داد که لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا ، به عنوان اولین مقام ارشد دولت بایدن به اسرائیل سفر کرده بود. نه وی و نه هیچ مقام آمریکایی دیگری علناً این حمله را تأیید یا محکوم نکردند. سخنگوی وزارت امور خارجه وقتی از وی در مورد این موضوع سوال شد، حاضر به اظهار نظر نشد. 

دیدگاه بدبینانه‌تر این است که اقدام بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، ممکن است بیشتر بر مبنای منافع سیاسی بوده باشد تا ضرورت‌های استراتژیک. سه هفته پس از چهارمین دوره انتخابات پارلمانی اسرائیل در طول دو سال گذشته، نتانیاهو که در حال محاکمه به جرم رشوه و کلاهبرداری است، هنوز نتوانسته اکثریت آرای لازم برای تشکیل دولت جدید را به دست آورد. در حالی که مذاکرات برای ائتلاف‌سازی شکست خورده و مخالفان نیز مشتاق سلب مسئولیت از وی هستند، نتانیاهو به دنبال جذب متحدان بالقوه است. 

امیرام لوین، معاون سابق رئیس موساد و فردی که ۵۳ سال پیش افسر ارشد نتانیاهو در نیروهای مسلح بوده است، می‌گوید: نتانیاهو "تحت فشار" است و به همین دلیل اسرائیل را به "فعالیت بیش از حد علیه ایران" می‌کشاند.

یوسی کوهن، رئیس موساد، در حال حاضر به عنوان چهره وفادار به نتانیاهو دیده می شود، اما از نظر سیاسی جاه‌طلبی‌های خود را دارد و برخلاف اسلاف خود، در جلسات توجیهی خبرنگاران درباره عملیات‌های سازمان خود حاضر نمی‌شود.

بیش از یک سال است که کوهن و موساد بر این فرض کار می‌کنند که رهبران ایران مشتاق رهایی از تحریم‌های آمریکا هستند و بنابراین از هرگونه تنش بزرگ اجتناب خواهند کرد. ایران خود تهدید به "انتقام در زمان مناسب" کرده است/

در حال حاضر مقامات ایرانی سعی کرده‌اند آثار حمله را از بین ببرند. علی اکبر صالحی گفت که سیستم پشتیبانی برق نطنز در تاریخ 12 آوریل فعال شده است و غنی سازی "با قدرت در حال پیشروی است". ظریف یز وعده داد که "نطنز با استفاده از ماشین‌های پیشرفته‌تر از قبل" تجهیز و تقویت خواهد شد تا "موقعیت ما را در مذاکرات تقویت کند".

گاندوسازان

در عین حال، حاکمیت ایران گرفتار رقابت های سیاسی است. در 21 مارس صداوسیما پخش فصل دوم "گاندو" را آغاز کرد. ر این سریال دیپلمات‌های خیالی که شباهت زیادی به آقای ظریف و تیمش دارند به جاسوسی متهم می‌شوند.

محمدعلی شعبانی، کارشناس مسائل ایران و سردبیر سایت Amwaj.media (رسانه‌ای که مسائل خاورمیانه را رصد می‌کند) می‌گوید: «بسیاری از ایرانیان احتمالاً به این فکر می‌کنند که سرویس‌های امنیتی کشور مشغول چه کاری هستند؟ در حالی که اسرائیل به مکان‌های حساس حمله می‌کند، آن‌ها در حال ساخت تریلرهای جاسوسی ساختگی هستند که دولت ایران را در تنگنای میان تحریم‌ها و شیوع یک ویروس مرگبار هدف قرار داده است."