هرات و قندهار در آستانه سقوط؟

به گزارش اقتصادنیوز؛ لین اُ.دانل  رئیس سابق دفتر آسوشیتدپرس در افغانستان  روزنامه‌نگار استرالیایی در مطلبی برای فارن پالیسی با عنوان «جنگ افغانستان چندتکه می‌شود و قبایل جنوبی بر سر غنایم می‌جنگند»، از احتمال سقوط قریب‌الوقوع دو شهر کلیدی هرات و قندهار خبر داد.

وی در این مقاله نوشت: با ادامه کابوس افغانستان، هرات و قندهار، دو شهر بزرگ و کلیدی افغانستان، در خطر سقوط قریب‌الوقوع هستند. درحالی‌که دولت در تلاش است تا جنگی را که از کنترل خارج شده، مهار کند، پیشروی طالبان به هرات در بخش غربی، شهر را از بقیه کشور جدا کرده است. قندهار در بخش جنوبی، جایی که طالبان ریشه های عمیقی دارند، قبایل رقیب هر یک متقابلاً طرفی را گرفته‌اند تا وقتی غبار معرکه فرونشست، سهمی از غنایم جنگ ببرند.

در هرات، مرکز ولایتی با همین نام ، جنگجویان طالبان روز پنجشنبه به حومه شهر رسیده و مقامات مجبور به بستن فرودگاه این شهر شدند. منابع امنیتی و پلیس گفتند که در حملات موشکی روز جمعه به ساختمان سازمان ملل متحد پنج تن از نیروهای حفاظت عمومی افغانستان کشته شدند. آنها گفتند که شبه نظامیان به رهبری اسماعیل خان، فرمانده جنگی محلی در کنار پلیس و ارتش می جنگند.

در شهر قندهار در جنوب، پایتخت طالبان از 1996 تا حمله ایالات متحده در 2001 ، تصویر پیچیده ای است و جنگی در داخل جنگ دیگر را به نمایش می‌گذارد دارد ، زیرا رقابت های قدیمی بین قبایل محلی بر سر مبالغ هنگفتی که از تجارت قانونی و غیرقانونی از طریق گذرگاه اسپین بولدک به آن سوی مرز پاکستان، حاصل می‌شود، درگیر هستند.

در همین حال، نیروهای دولتی محدودتر شده و منابع در حال کاهش است. مردم برای فرار از جنگ به پایتخت ، کابل ، هجوم می آورند و ظرفیت های محدود شده را بیشتر کاهش می دهند. ممنوعیت رفت و آمد شبانه بر 31 شهر از 34 مرکز ولایت افغانستان وضع شده است. بسته شدن گذرگاه های مرزی باعث کاهش واردات شده و خطر کمبود غذا و سوخت به افزایش قیمت ها انجامیده و همزمان درآمدهای دولت را به شدت کاهش می دهد.

ظهور رقابت‌های قبیله‌ای در میان جنگ طالبان و دولت

عنایت نجفی زاده ، بنیانگذار و رئیس اندیشکده موسسه مطالعات و جنگ صلح مستقر در کابل گفت که نبرد بین دولت و طالبان برای کنترل اسپین بولدک زمینه ای برای ظهور رقابت های قبیله ای فراهم کرده است. نجفی زاده گفت: "این رقابت‌ها در لوئی قندهار 20 سال است که بیداد می کند و همزمان با صف‌آرایی قبیله‌ها با دو سوی جنگ طالبان و دولت ، هم نقاط ضعف آشکار می شود و هم فرصت هایی برای تغییر موقعیت عرضه می شود." دخالت قبایل در حالی که با یکدیگر می جنگند ، بر آتش نبرد می افزاید. همچنین تحلیلگران می گویند که طالبان نیز از جنگجویانی که از پاکستان وارد می‌شوند ، کمک می گیرند و نیروهای افغان را تحت فشار قرار می دهند.

ارزش کالاهای عبوری از اسپین بولدک به صورت قاچاق -به ویژه برای مواد مخدر - سالانه 1.1 میلیارد دلار برآورد شده است. طالبان تولید تریاک را در جنوب افغانستان کنترل می کند و از آن سو، تجارت مواد معدنی برای کسانی که گذرگاه را کنترل ‌کنند سود هنگفتی را به همراه دارد.

تا همین اواخر ، این قبیله آچکزی بودند که تحت رهبری ژنرال عبدالرازق، فرمانده سابق پلیس ولایت قندهار، از دولت حمایت می کردند. او در یک حمله انتحاری در سال 2018 کشته شد. او جنگ سالاری کاریزماتیک، مؤثر و البته بی رحم بود؛: ویژگیهایی که برادرش تادین خان، که جانشین وی شد، اما اخیراً به کابل گریخت، هرگز نداشت.

نجفی زاده گفت: «اچکزی دیگر در قندهار قدرت ندارد و طالبان انتقام خود را از بی رحمی رازق می گیرند. او گفت که یک گروه محلی ، شبه نظامیان بارک‌زی ، در کنار نیروهای دولتی می جنگند. گروه محلی دیگر، نورزی همراه با طالبان برای بازپس گیری برتری خود در مناطق مرزی متحد شده است. این امر در نهایت می تواند منجر به تغییر موازنه قدرت در جنوب افغانستان شود».

یک منبع ارشد امنیتی دولتی گفت که جنگ قندهار با خشونت شدید همراه بود و صدها نفر ربوده یا کشته شدند. اما این مقام دولتی اهمیت جنگ این گروه های قبیله‌ای را در مقابل مبارزه کلی برای بقای جمهوری افغانستان ناچیز دانست و گفت: "اجازه دهید آنها یکدیگر را بکشند."  وحشیگری خود طالبان در قتل طنزپرداز قندهاری و افسر پلیس سابق نظر محمد خشا مشهود بود. ویدئو او را در پشت ماشین بین دو طالبانی نشان می دهد که با او سوء رفتار کرده و بارها به صورتش سیلی زدند. او بعداً با شلیک گلوله کشته شد.

افغانستان در آستانه یک فاجعه تمام‌عیار است

قتل خشا به همراه گزارش هایی از جنایات طالبان در سرتاسر کشور ، از جمله گردن زدن و قتل های فجیع ، نگرانی ها را در مورد سرنوشت زنان، روزنامه نگاران ، فعالان مدنی و مدافعان حقوق بشر در صورتی که شورشیان قدرت را به دست بگیرند ، افزایش داده است. مذاکرات صلح بین دولت افغانستان و شورشیان هیچ پیشرفت قابل ملاحظه ای نداشته است زیرا طالبان خواستار آزادی بیشتر زندانیان (بیش از 5000 زندانی که سال گذشته آزاد شده بودند) و استعفای اشرف غنی ، رئیس جمهور هستند.

اگر آنچه اکنون جریان دارد خود فاجعه نباشد، افغانستان در آستانه یک فاجعه تمام‌عیار است. 

در میان هرج و مرج آشکار و ترس خزنده از سقوط قریب الوقوع دولت ، صفوف ویزا برای کشورهایی که هنوز برای افغان‌ها باز هستند، طولانی تر می شود. گزارش ها مبنی بر افزایش تعداد مهاجران که به طور غیرقانونی به کشورهای همسایه سفر می کنند نشان می‌دهد که که اکثراً مردان جوانی هستند که از  خشونت ها فرار می کنند.

بازرس کل ویژه بازسازی افغانستان هشدار داده است که وقتی همه سربازان آمریکایی تا 31 اوت از این کشور خارج شوند ، دولت با "بحران وجودی" روبرو خواهد شد ، مگر اینکه بتواند کاستی های نیروهای جنگنده خود را برطرف کند. این منبع ارشد امنیتی گفت که نیروی هوایی افغانستان تحت فشار است ، زیرا هواپیماها و هلیکوپترها به اندازه کافی نگهداری نمی شوند.

وی گفت که این امر بر تامین مجدد نیروهای زمینی و همچنین تخلیه جنگجویان زخمی تأثیر می گذارد و می تواند برنامه های وزارت دفاع برای بازپس گیری پنج گذرگاه مهم مرزی را تحت تأثیر قرار دهد.

مقامات ارشد که نخواستند نامشان فاش شود ، گفتند که طالبان در حال حاضر کنترل دو سوم از 400 ناحیه این کشور را در دست دارند. تلفات میدان جنگ با طالبان مشخص نیست ، اما منابع گفتند که روزانه 200 تا 300 سرباز و پلیس خود را در نبردها در سراسر کشور از دست می دهند. و استخدامی‌ها با تلفات همخوانی ندارد.

تلفات غیرنظامیان امسال به طرز نگران کننده ای افزایش یافته است و مسئولیت بیش از 60 درصد آن به شورشیان نسبت داده می شود. سازمان ملل متحد اعلام کرد که تعداد غیرنظامیان کشته و زخمی در نبردها در نیمه اول امسال ، بیش از 5100 نفر ، تقریباً 50 درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته بوده است.

در حالی که مردم سراسر کابل برای تهیه نان و ویزا صف می کشند ، برخی از آن‌ها نیز صفوفی را راه می اندازند تا طوماری را امضا کنند که از جامعه بین المللی می خواهد تا از آنها در برابر خشونت محافظت کند.

حمدالله نازک، رئیس جنبش همگرایی ملی افغانستان گفت: "افغانستان برای بقیه جهان حامی تروریسم بوده است. این حق ما مردم افغانستان است که در مقابل خشونت تروریسم بین المللی محافظت شویم. وی گفت که این دادخواست در حال حاضر ۳۵ هزار امضا دارد. وی امیدوار است که سازمان ملل یا دادگاه کیفری بین المللی این درخواست را بپذیرند و از آن برای "فشار به جامعه بین المللی برای اجرای تعهدات خود برای تامین صلح در افغانستان" استفاده کنند.

وعده‌های پوچ؛ خیانت آمریکا به ملت افغانستان

در این طومار آمده است که دولت افغانستان از توافق فوریه 2020 با ایالات متحده آمریکا در دوران رئیس جمهور سابق دونالد ترامپ و طالبان خارج شده است، توافقی که به شورشیان مشروعیت سیاسی می داد اما آنها را ملزم نمی کرد که تولید و قاچاق میلیاردها دلار مواد مخدر را متوقف کنند یا حمله به نیروهای امنیتی یا غیرنظامیان افغان را متوقف کنند.

نازک ، فرماندار سابق ولسوالی قندهار ، که اکنون تحت نظارت است ، می گوید: «ایالات متحده و متحدانش وقتی در سال 2001 آمدند به مردم افغانستان اطمینان دادند که تروریسم شکست خواهد خورد ، کشت مواد مخدر متوقف خواهد شد و آنها دموکراسی را به ارمغان خواهند آورد، نه «سیطره طالبان». هیچ یک از اینها اتفاق نیفتاده است و مردم افغانستان شایسته این هستند که دلیل آن را بدانند». این طومار همچنین خواستار رسیدگی به فساد دولتی است.

سیدعلی آقا 50 ساله یکی از کسانی است که در صف امضای این طومار ایستاده بود ، آنچه را که زخم های گلوله در نبرد با طالبان در ولایت لوگر در جنوب کابل توصیف کرد را نشان داد. می گوید: "ما هیچ امنیتی نداریم و اگر نتوانیم به آرامش برسیم چاره ای جز خروج از این کشور نخواهیم داشت. شاید امضای این دادخواست ، کمک کند تا جهان بداند که ما چه احساسی داریم و چگونه رنج می بریم، شاید ما را یک قدم به صلح نزدیک کند.

هلمند، اولین مرکز استان فتح‌شده به دست طالبان؟

 روزنامه نیویورک‌تایمز نیز در گزارشی نوشته است: با توجه بــه حملات هوایــی نظامیان آمریکایــی و افغان در روزهای اخیر، یکی از شــهرهای مهــم واقع در جنوب افغانســتان روز شــنبه در آســتانه سقوط توسط شــبه‌نظامیان طالبان قرار گرفت. براساس گزارش‌های واصلــه از پادگان‌های اطــراف این منطقه، وضعیت لشــگرگاه مرکز هلمند، ولایتی که طالبان پیش از حملــه اخیرش بخش اعظمــی از آن را در کنترل خود داشــت، وحشــتناک اســت. مردم از خانه‌هایشان فرار کردند، یکی از بیمارســتان‌ها بمباران شــده و نیروهای دولتــی با تاخیر چندروزه خود را بــرای رویارویی مجهز کردند.

یکی از ســاکنان این ولایت می‌گوید، ما فقط در انتظار ورود طالبان هستیم چرا که به‌خوبی میدانیم دولت نمی‌تواند از این شــهر حراســت کند. این ولایت بیش از یک دهه است که در آســتانه تصرف طالبان قرار داشته، اما این بار شواهد نشان می‌دهد این گروه شورشی توانسته این شهر را در کنترل خود درآورد.

به نوشته نیویورک‌تایمز، این اولین مرکز استانی است که از ســال 2016 در دستان طالبان قرار می‌گیرد. ناظــران میگویند وضعیت نیروهــای دولتی در این منطقه بســیار وخیم اســت و این همان چیزی اســت که در تمامی 400 ولاب=یت افغانســتان بعــد از خروج کامل نظامیان آمریکایی و ناتو شاهدش خواهیم بود. هزاران غیرنظامی کشته و زخمی شدند، ایــن بالاترین رقمی اســت که از فاصله اردیبهشت تا خردادماه ثبت شده است. گفته می‌شود بیش از صدها هزار نفر نیز از خانه‌هایشــان آواره شدند.

روز شــنبه نبرد خونین میان شورشیان و نیروهای دولتی در اطراف شــهر هرات، منطقه امن سنتی‌نشین در غرب جریان داشــت. طالبان در جریان این نبرد توانست خــود را به حومه هرات برســاند. از همین رو روز شــنبه بسیاری از کسبه مغازه‌هایشــان را بستند و فرودگاه‌های هرات برای ســومین روز متوالی روی مسافران غیرنظامی بسته شدند. روز جمعه هم یکی از ساختمان‌های سازمان ملل متحد در ایــن منطقه هدف حمله قرار گرفت و یکی از محافظانــش جان داد.

گفته میشــود شــبه‌نظامیان طالبان همچنین در محله‌های قندهار، دومین شهر بزرگ افغانســتان واقع در جنوب کشــور هم مستقر شدند. در شهر قندوز، قطب اقتصادی در مرز تاجیکستان، تلاش‌ها برای ریشــه‌کن کردن حضور طالبان متوقف شده است. واکنش دولت به پیروزی‌های اخیر این گروه شــبه‌نظامی بســیار اندک بود. نیروهای دولتی برخی از ولســوالی‌ها را پس گرفتند اما شــواهد نشــان می‌دهد نیروی هوایی و کماندوها که برای حراست و باز پس گرفتن مناطق لحاظ شده‌اند، خسته از این همه شکست در حال عقب‌نشینی هستند.

میلیون‌ها افغان در وحشت طالبان، صدهاهزار نفر در حال فرار

نیویورک‌تایمز نوشته است همزمان با پیشروی طالبان خروج غیرنظامیان افغان افزایش چشمگیری یافته است. براســاس ارزیابی‌های انجام‌شــده نیمــی از 400 منطقه افغانســتان در وحشــت از بازگشــت طالبان و برقراری حکومتی افراطی یا وقوع جنگ داخلی به ســر می‌برند.

براساس داده‌های سازمان ملل امســال 330 هزار افغان آواره شده‌اند که بیش از نیمی از آنها از زمان خروج تدریجی ایالات متحده و ناتو خانه‌هایشان را ترک کردند. بسیاری به اردوگاه‌هایی که در آنجا چادرهای موقت برپا شــده فــرار کردند و گروهــی دیگر در خانه‌های اقوامشــان در شهرهای دیگر سکنی گزیدند. هزاران نفر دیگر از افغان‌ها هم تلاش دارند تا با گذرنامه زمینه را برای خروجشــان از کشــور را فراهم کنند. در این میان هم هســتند افغان‌هایی ناامید که ســوار بر اتوموبیل قاچاقچیان در تلاش برای عبور غیرقانونی از مرزها هستند.

سازمان ملل گفته مهاجرت از افغانســتان در هفته‌هــای اخیــر به‌خصوص مهاجرت به شکل‌های غیرقانونی از مرز در قیــاس با دوره‌های قبل از خروج نظامیان آمریکایی در ماه می حــدود 30 تا 40 درصد افزایش یافته است. اکنون در هر هفته بطور میانگین 30 هزار افغان  از خانه‌هایشان می‌گریزند، مســئله‌ای کــه می‌تواند بحران جدیتری را ایجاد کند.