دیپلماسی زنده می‌ماند، حتی با مرگ برجام
به گزارش اقتصادنیوز ؛ علیرغم فضای پرتنش آغشته به بدبینی در تعامل دیپلماتیک میان ایران و قدرت‌های جهانی بر سر احیای برجام که منجر به گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال عملیاتی شدن لفاظی‌های جنگ‌طلبانه اسرائیل علیه ایران ذیل یک پلنB ادعایی نامعلوم، که با اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر «بررسی گزینه‌های دیگر» در صورت شکست در مسیر احیای توافق هسته‌ای، تقویت شده‌اند، رابرت مالی، نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در امور ایران گفته است «پنجره دیپلماسی هرگز بسته نخواهد شد، حتی بدون برجام» و فارن افرز مدعی است «طراحی یک پلنB به معنای کنار گذاشتن دیپلماسی نیست».
برجام در «برهه حساس»
رابرت مالی، مسئول میز ایران در وزارت خارجه آمریکا هشدار داد که تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ایران در حال وارد شدن به «یک مرحله حساس» است.
بر اساس گزارش الجزیره، راب مالی که با مأموریت ویژه از سوی رئیس‌جمهور جو بایدن، اجرای سیاست‌های مربوط به ایران را عهده‌دار شده است، پس از بازگشت از سفر به خاورمیانه و رایزنی با شرکای منطقه‌ای آمریکا درباره پرونده هسته‌ای ایران، روز دوشنبه در گفتگو با خبرنگاران موضع دولت آمریکا قبال برنامه هسته ای ایران مبنی بر اینکه همچنان دیپلماسی را برای ترجیح می‌دهد، تکرار کرد.
با این حال، این دیپلمات آمریکایی که از مذاکره‌کنندگان ارشد آمریکا در مذاکرات هسته‌ای منجر به توافق برجام بوده است، با بیان براینکه ایالات متحده «گزینه های دیگری» نیز دارد، افزود: بین واشنگتن و متحدانش در مورد برنامه هسته‌ای ایران یک «ناشکیبایی مشترک» وجود دارد.
مالی گفت: «ما به پیگیری دیپلماسی ادامه خواهیم داد، حتی وقتی به موازات آن، گام های دیگری را بررسی می‌کنیم تا برای شرایطی که ممکن است با جهانی روبرو شویم که در آن نیاز به برداشتن چنین گام‌هایی داشته باشیم».
رابرت مالی که انتصابش به سمت نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران، با مخالفت شدید جمهوری‌خواهان تندرو مواجه، و جنجال‌آفرین شد، اکنون با توجه به وقفه ایجاد شده در مذاکرات وین و تشدید فشار مخالفان برجام اعم از مقامات تل‌آویو و پایتخت‌های عربی تا شاهین‌های کنگره و لابی‌های راستگرای واشنگتن- در شرایط پیچیده‌ای قرار گرفته است.
دیپلماسی زنده می‌ماند، حتی اگر برجام بمیرد
رابرت مالی علیرغم تلاش برای زنده نگه داشتن امید به موفقیت دیپلماسی، اظهار داشت: «زمان برای احیای برجام در حال اتمام است. ما در مرحله حساسی از تلاش‌ها هستیم تا ببینیم آیا می‌توانیم برجام را احیا کنیم یا خیر؟». وی با بیان اینکه ما چندین ماه وقفه داشته ایم، ادعا کرد که «دلایل رسمی که ایران برای این وقفه اعلام می‌کند بسیار ضعیف است».
با این حال او به خبرنگاران گفت که حتی اگر تلاش‌ها برای اجرای مجدد برجام شکست بخورد، «پنجره دیپلماسی هرگز بسته نخواهد شد».
به نوشته الجزیره ایران پیشتر روز دوشنبه اعلام کرد که این هفته بدون مشارکت آمریکا با اتحادیه اروپا در بروکسل مذاکره خواهد کرد. پیتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپا گفت: «این اتحادیه از هیچ تلاشی برای از سرگیری مذاکرات همه طرف ها در وین دریغ نمی کند».
بر اساس این گزارش، اسرائیل که از مخالفان سرسخت برجام بوده، تهدید کرده است که علیه برنامه هسته‌ای ایران، اقدامی یکجانبه خواهد کرد. یائر لاپید، وزیر امور خارجه اسرائیل در 13 اکتبر در سفر به واشنگتن ادعا کرد: «اسرائیل این حق را برای خود محفوظ می دارد که در هر لحظه به هر نحوی اقدام کند. این تنها حق ما نیست. مسئولیت ما نیز هست».
گام هسته‌ای تازه ایران
از سوی دیگر، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید غنی‌سازی ایران در نیروگاه نطنز با خلوص 20 درصد در حال گسترش است، جایی که در حال حاضر، غنی‌سازی تا خلوص 60 درصد نیز هست. اما به گفته آژانس این فعالیت جدید مستلزم ذخیره این محصول نیست.
بر اساس گزارش رویترز، این اقدام احتمالاً به ایران کمک خواهد کرد تا دانش خود را در مورد فرآیند غنی‌سازی اصلاح کند، چیزی که قدرت‌های غربی عموماً آن را محکوم می‌کنند زیرا غیرقابل برگشت است. با این وجود از آنجایی که این بار این محصول دخیره نمی‌شود، تولید اورانیوم غنی‌شده، تغییری در نزدیک شدن به آستانه هسته‌ای ایجاد نمی‌کند (زمان گریز هسته‌ای را تغییر نمی‌دهد).
اگرچه در گزارشی که رویترز مدعی است آن را رؤیت کرده، آژانس می‌گوید، این اقدام، ناظر هسته ای سازمان ملل را بر آن داشته است که «شدت و تعداد فعالیت‌های پادمانی خود» را در نیروگاه غنی‌سازی سوخت آزمایشی (PFEP) در نطنز افزایش دهد. آژانس در بیانیه‌ای با تشریح این گزارش گفت که ایران هفته گذشته تغییرات در نصب سانتریفیوژها، را اطلاع داده است.
فارن افرز: پلن B به معنای کنار گذاشتن دیپلماسی نیست
مایکل سین، مدیر ارشد امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی دولت جورج بوش در مقاله‌ای برای نشریه فارن افرز به کاخ سفید پیشنهاد یک پلن B برای افزایش فشار بر ایران را داده است. وی مدعی است: «بایدن باید یک طرح B معتبر که پیامدهای ادعایی رد پیشنهادهای دیپلماتیک و گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران را تشدید می‌کند، ایجاد نموده و همزمان به ایران یک پیشنهاد دیپلماتیک ارائه دهد که شانس بیشتری برای توافق مطمئن را بدهد، و از این طریق محاسبات رهبران ایران را تغییر دهد ... اما دولت بایدن همچنین باید برای این احتمال آماده شود که فشار دیپلماتیک و اقتصادی برای متوقف کردن ایران کافی نباشد و مانند کمپین فشار حداکثری ترامپ شکست بخورد».
وی همچنین درباره ساختن یک توافق بهتر مدعی شده است: «طراحی پلن بی برای ایران نباید به معنای کنار گذاشتن دیپلماسی باشد، تشدید گزینه های فشار بر ایران تنها در صورتی موفق خواهد شد که یک پیشنهاد دیپلماتیک معتبر نیز ارائه شود».
به باور نویسنده، دولت بایدن باید به جای احیای برجام، بر جایگزینی آن تمرکز کند، زیرا بعید است که احیای توافق 2015 در درازمدت رضایت ایالات متحده و ایران را جلب کند.
وی می افزاید: «به نوبه خود، تهران قبلاً با درخواست تغییرات عمده در برجام که مانع از خروج مجدد ایالات متحده می شود، بحث در مورد یک توافق کاملاً جدید را مطرح کرده است. بایدن همچنین اشاره کرده است که مذاکره برای یک توافق قوی‌تر، نه صرفاً بازگرداندن برجام، هدف نهایی او است. و اگر جمهوری‌خواهان کاخ سفید را پس بگیرند، اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد که یک برجام احیا شده یک بار دیگر خنثی شود».
برجام‌پلاس
مایکل سین در ادامه نوشت: «از قضا، ساده ترین راه برای دولت بایدن برای پیشنهاد یک توافق «بهتر» به ایران ممکن است ارائه یک توافق دیپلماتیک باشد که از تهران بیشتر می خواهد، به تهران بیشتر می دهد و همچنین می تواند حمایت دو حزب را جلب کند و بنابراین پایدارتر است. چنین توافقی می‌تواند به شکل «برجام پلاس» باشد که هدف آن گسترش محدودیت‌های هسته‌ای بر ایران و افزودن محدودیت‌هایی بر فعالیت‌های موشکی آن است».
سین با اشاره به اینکه دولت بایدن و همچنین منتقدان برجام پیشنهاد کرده اند که مسائل منطقه ای مانند عراق یا یمن در این مذاکرات گنجانده شود، تأکید کرده است که «واشنگتن باید دو بار در مورد مذاکره دوجانبه با تهران یا مسکو و پکن فکر کند. چنین مسائلی مسلماً بهتر است به طور جداگانه و با مجموعه متفاوتی از طرفین رسیدگی شود».
این تحلیلگر آمریکایی، در پایان نوشته است: «احتمال اینکه هرگونه توافق جدید بین ایالات متحده و ایران، احیای برجام نباشد، به طور فزاینده ای افزایش می یابد. حرکت مستقیم به سمت مذاکره برای یک توافق جدید بدون شک در کوتاه مدت مملو از ریسک خواهد بود - اما اگر دولت بایدن برای تلاش‌های خود حمایت داخلی و بین‌المللی ایجاد کند، می‌تواند نتیجه موفقیت‌آمیزتر و پایدارتری در دراز مدت داشته باشد».
