زلزله سیاسی در چین

به گزارش اقتصادنیوز، در روزهای اخیر، چین شاهد بروز اعتراضات کم‌سابقه‌ای است. اگر چه این اعتراضات به واسطه نارضایتی‌ها از بابت تداوم سیاست کووید-صفر -آن‌هم پس از گذشت نزدیک به سه سال از آغاز همه‌گیری- کلید  خورده، با این همه با توجه به سلطه حزب کمونیست در این کشور و اعمال محدودیت‌های شدید بالاخص در دوره رهبری شی جین‌پینگ، به نظر می‌رسد معترضان به چیزی فراتر از سیاست مذکور اعتراض دارند.  پاتریک وینتور، سردبیر دیپلماتیک گاردین با انتشار یادداشتی در این روزنامه با نگاهی به این مسئله اعتقاد دارد علی‌رغم این‌که این اعتراضات چین را تکان داده اما بعید است که شی مخالفت‌ها را تحمل کند.

زلزله‌ای که چین را لرزاند

تنها پنج هفته پس از انتخاب تاریخی برای سومین دوره رهبری، شی جین پینگ ناگهان با شکاف‌هایی در نمایش اقتدار بی‌چون‌وچرای خود مواجه شد که در بیستمین کنگره ملی حزب کمونیست چین با موفقیت به جهانیان ارائه کرد.

گروه‌های  معترض، ظاهرا بدون هماهنگی واحد، در سراسر چین با حضور در خیابان و رسانه‌های اجتماعی یک زلزله را در سراسر کشور به پا کرده‌اند -به گونه‌ای که برخی از آن‌ها صراحتاً شی و حزب کمونیست به کناره‌گیری فراخوانده‌اند.

یادآور تیا‌آن‌من یا پژواک ناآرامی در دیگر نقاط جهان؟

عده‌ای این اعتراضات را نوعی پژواک اعتراضات جاری در دیگر نقاط دنیا می‌دانند، اما به این مسئله بی‌توجه هستند که فرهنگ سیاسی و علل نزدیک ناآرامی‌ها کاملاً متفاوت است. به همان اندازه، عجله برای مقایسه این اعتراضات با اعتراضات سال 1989 هم وسوسه‌انگیز است، اما به همان میزان اشتباه است، همان‌طور که در جریان تجربه‌های متعدد مخالفان در دو دهه گذشته این گونه بوده است.

اما بسیاری از ناظران دو عامل منحصر به فرد را در مورد اعتراضات فعلی تشخیص می دهند. در سال 1989 تظاهرات عمدتاً محدود به پکن بود، اما اعتراضات اخیر از نظر جغرافیایی بسیار پراکنده‌تر و با آگاهی آشکار از آنچه در شهرهای دیگر به وقوع می‌پیوندد، انجام می‌شود. دوم، این احساس وجود دارد که علت نزدیک -سیاست مشخصا پایان‌ناپذیر شی برای مقابله با کووید صفر- برای آوردن مردم به خیابان‌ها کافی است، اما این مسئله هم در میان است که اعتراضات گسترده‌تری در مورد نحوه عملکرد دولت چین وجود دارد.

عنصر جدید قابل احتراق

با این همه،  اعتراض به سیاست کوویدصفر چارچوبی را برای کارگران در ژنگژو، برای دانش‌جویان در ده‌ها دانشگاه و برای مردم ارومچی، پایتخت منطقه دورافتاده سین‌کیانگ -جایی که مرگ 10 نفر در آتش‌سوزی در یک بلوک آپارتمانی به سیاست‌های قرنطینه به بهانه کووید منتسب شده-فراهم می‌کند. در ارومچی، رسانه‌های اجتماعی مقامات کمونیست را نشان دادند که پس از انتقاد به ان‌ها برای قرنطینه‌هایی که در برخی موارد برای ماه‌ها به طول انجامیده، از مردم تقاضای صبر کردن می‌کنند. رسانه های اجتماعی، هر چند در چین کنترل شوند، یک عنصر جدید قابل احتراق هستند.

در ارومچی، رسانه‌های اجتماعی مقامات کمونیست را نشان دادند که پس از سرزنش برای قرنطینه‌هایی که در برخی موارد برای ماه‌ها به طول انجامیده، برای صبر درخواست می‌کنند. رسانه های اجتماعی، هر چند در چین کنترل شوند، یک عنصر جدید قابل احتراق هستند.

اولویت زندگی بر اقتصاد!

یکی از مشکلات دولت این است که مقامات محلی مطیع، که نگران سرزنش از سوی مقامات بالادستی در صورت شیوع بیماری هستند، کنترل‌های سختگیرانه‌ای اعمال کرده‌اند و با این حال هیچ قدرت واقعی بر روی یک سیاست متمرکز که هیچ جدول زمانی برای پایان چرخه قرنطینه‌ها و اعتراضات ارائه دهد، ندارند. مشاهده تماشاگرانی که بدون ماسک از سراسر جهان در حال لذت بردن از فوتبال در دوحه برای کشوری که به نظر می‌رسد منحصر به فرد است و پس از سه سال نمی‌تواند با این ویروس زندگی کند، حتی تلخ‌تر است.

دولت چین مدعی‌ست تداوم سیاست کویید صفر به این دلیل است که زندگی را بر اقتصاد در اولویت قرار داده و مرگ و میر را در مقایسه با میلیون ها نفر در غرب که تلف شدند، به زیر 6000 کاهش داده است.

احیای مصونیت گله‌ای؟

با این وجود، در پاسخ به بی‌صبری عمومی، در 11 نوامبر، کمیسیون ملی بهداشت طرحی 20 ماده ای برای اصلاح برخی از کنترل های ویروس، مانند کاهش دوره های قرنطینه و کاهش محدودیت ها در تماس های نزدیک با موارد تایید شده منتشر کرد، که این امید را برای مردم عادی چین افزایش می دهد که زندگی و درآمد روزانه آنها به حالت عادی نزدیکتر خواهد شد. این به سختی برنامه ای برای مصونیت گله ای محسوب می‌شود، اما به معنای کاهش سیاست کوویدصفر به جای زندگی با ویروس بود. این مسئله همچنین ممکن است چین را در مسیر رشد بازگرداند.

با این حال کاهش مورد انتظار اتفاق نیفتاده است. در روز چهارشنبه هفته گذشته چین نزدیک به 30000 عفونت محلی جدید کووید را گزارش کرد که بالاترین رکورد در تاریخ است. تا روز یکشنبه این رقم به 40000 رسید.

محدودیت‌های جدیدی بر زندگی روزمره و فعالیت‌های اقتصادی در شهرهایی از جمله پکن، گوانگژو (مرکز تولید در جنوب چین) و تیانجین اعمال شد. شیجیاژوانگ، شهری با 11 میلیون نفر جمعیت در جنوب غربی پایتخت، سعی کرد برخی از اقدامات کنترلی را کاهش دهد اما پس از افزایش تعداد موارد طی چند روز مسیر خود را تغییر داد. موج عفونت‌ها در صورتی که چین به سیاست کووید صفر پایان دهد به سادگی برای سیستم بهداشتی بزرگتر از آن خواهد بود که با آن مقابله کند. تعداد بسیار کمی از افراد مسن به طور کامل واکسینه شده اند.

چالشی در برابر اقتدار شی

در این شرایط، شی بعید است که مخالفت‌ها را برای مدت طولانی تحمل کند، زیرا او احتمالاً اعتراضات را نه تنها به عنوان چالشی برای سیاست کووید-19 خود بلکه برای ایدئولوژی کمونیستی و اقتدار خود می‌بیند. در سال 2013، تنها چند ماه پس از انتصابش به عنوان دبیرکل حزب، شی در سخنرانی خود درباره اهمیت فوق العاده حفاظت از برتری ایدئولوژیک هشدار داد و گفت: «وقتی دفاع ایدئولوژیک نقض شود، حفظ سایر دفاع‌ها بسیار دشوار است».

هنوز هیچ کس نمی‌تواند بداند که دفاع حزب کمونیست چین تا چه حد نرم است یا اینکه برخی از سدها ترکیده است. در هر صورت، این انتظار وجود دارد که روش‌های بی‌رحمانه‌ای که در هنگ کنگ به کار برده شد، در سرزمین اصلی به کار گرفته شوند. 

صرف نظر از اینکه در آینده چه اتفاقی می افتد، برای شی این ضربه به اعتبار بین‌المللی او تنها چند ماه پس از بازگشت به صحنه جهانی است. با تمام لفاظی‌های اخیرش در مورد جوان‌سازی بزرگ چین، افول غرب و قدرت حزب کمونیست چین برای تغییر مسیر تاریخ، او اکنون این خطر را دارد که در خطر سقوط به نظر برسد و به‌طور خطرناکی از دسترس خارج شود.