پشت پرده تهدید اتمی پوتین
به گزارش اقتصادنیوز، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه روز شنبه از توافق بر سر استقرار تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی در خاک همسایه –بلاروس- خبر داد و مدعی شد که این مسئله توافقنامه‌های منع اشاعه را نقض نمی‌کند. اما پرسش این است که این‌ها چه سلاح هایی هستند سیاست روسیه در مورد آنها چیست.
چه نگرانی‌هایی وجود دارد؟
به نوشته رویترز، ایالات متحده معتقد است به واسطه مواضع پوتین در جنگ اوکراین، جهان با بزرگ‌ترین خطر هسته‌ای از زمان بحران موشکی کوبا در سال 1962 مواجه است، اما مسکو مدعی‌ست موضع این کشور به اشتباه تفسیر شده است.
پس از آن‌که پوتین و متحدانش هشدار دادند روسیه برای دفاع از خود آماده است از تمام زرادخانه گسترده خود استفاده کند، کی‌یف و متحدان غربی‌اش نگرانند که سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی در جنگ مورد استفاده قرار گیرد.
سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی چیست؟
سلاح های هسته‌ای تاکتیکی (TNW) نوعی از تسلیحات اتمی هستند که برای دستاوردهای تاکتیکی خاص در میدان نبرد استفاده می‌شوند، نه مثلاً برای تخریب بزرگ‌ترین شهرهای ایالات متحده یا روسیه.
به طور دقیق مشخص نیست روسیه چه تعداد TNW دارد زیرا این منطقه هنوز درگیر سنت‌های پنهان کاری جنگ سرد است. وقتی صحبت از TNW به میان می‌آید، روسیه از نظر عددی برتری زیادی نسبت به ایالات متحده و اتحاد نظامی ناتو دارد: ایالات متحده معتقد است روسیه حدود 2000 کلاهک تاکتیکی از این دست دارد که 10 برابر بیشتر از واشنگتن است.
این کلاهک‌ها را می‌توان از طریق انواع موشک‌ها، اژدرها و بمب‌های گرانشی توسط نیروهای دریایی، هوایی یا زمینی پرتاب کرد. حتی می‌توان آنها را به سادگی به منطقه‌ای حمل و منفجر کرد.
ایالات متحده حدود 200 سلاح از این دست دارد که نیمی از آنها در پایگاه‌های مستقر در اروپا هستند. این بمب‌های هسته‌ای 12 فوتی B61، با بازدهی متفاوت 0.3 تا 170 کیلوتن، در شش پایگاه هوایی در ایتالیا، آلمان، ترکیه، بلژیک و هلند مستقر هستند. بمب اتمی که توسط ایالات متحده در سال 1945 بر شهر هیروشیما ژاپن پرتاب شد، حدود 15 کیلوتن بود.
چه کسی دستور شلیک در روسیه را می‌دهد؟
بر اساس دکترین هسته‌ای روسیه، رئیس‌جمهور تصمیم‌گیرنده نهایی در مورد استفاده از سلاح‌های هسته‌ای روسیه، چه استراتژیک و چه غیراستراتژیک است.
هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 فروپاشید، روسیه حدود 22000 TNW داشت در حالی که ایالات متحده حدود 11500 داشت. اکثر این سلاح‌ها برچیده شده یا در انتظار برچیده شدن هستند. آن‌هایی که باقی مانده‌اند در حداقل 30 پایگاه نظامی و سیلوهای تحت کنترل دوازدهمین اداره اصلی وزارت دفاع به سرپرستی ایگور کولسنیکوف، که مستقیماً به وزیر دفاع گزارش می دهد، نگهداری می‌شوند.
برای آماده‌سازی حمله TNW، این احتمال وجود دارد که پوتین با متحدان ارشد خود در شورای امنیت روسیه مشورت کند. در این شرایط، از آنجایی که پوتین نمی‌تواند پاسخ ایالات متحده را پیش‌بینی کند، کل موقعیت هسته‌ای روسیه تغییر می‌کند: زیردریایی‌ها به دریا می‌روند، نیروهای موشکی در حالت آماده‌باش کامل قرار می‌گیرند و بمب‌افکن‌های استراتژیک در پایگاه‌ها قابل مشاهده خواهند بود و آماده برای شلیک فوری می‌شوند.
استقرار سلاح‌های هسته‌ای
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991، ایالات متحده تلاش‌های زیادی را برای بازگرداندن تسلیحات هسته‌ای شوروی مستقر در بلاروس، اوکراین و قزاقستان به روسیه - که وارث زرادخانه هسته ای اتحاد جماهیر شوروی بود - انجام داد. از زمان بازگرداندن تسلیحات در اوایل دهه 1990، روسیه هیچ گونه استقرار سلاح هسته ای در خارج از مرزهای خود را اعلام نکرده است.
با این حال، پوتین روز شنبه گفت که توافق با بلاروس در تضاد با توافقنامه های منع اشاعه نیست. معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای که توسط اتحاد جماهیر شوروی امضا شد، می‌گوید هیچ قدرت هسته‌ای نمی‌تواند سلاح یا فناوری هسته‌ای را به یک قدرت غیرهسته‌ای منتقل کند، اما اجازه می‌دهد تا این سلاح‌ها در خارج از مرزهای خود مستقر شوند، اما تحت شرایط زیر کنترل آن - مانند سلاح های هسته ای ایالات متحده در اروپا.
هدف پوتین از استقرار TNW در بلاروس چیست؟
به نوشته سی‌ان‌ان، ولادیمیر پوتین می‌گوید قصد دارد تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی را در بلاروس، همسایه متحدش -که بخشی از تهاجم خود به اوکراین را از آنجا انجام داد- مستقر کند. وقتی رئیس‌جمهور روسیه از کلمه «هسته‌ای» استفاده می‌کند، توجه جهان را جلب می‌کند و به نظر می‌رسد که دلیل عمده‌ی طرح آن هم همین باشد.
طبق معمول پوتین، جهان باید متن را بخواند و زمینه را بررسی کند. سلاح‌هایی که پوتین قصد دارد به بلاروس منتقل کند، سلاح‌های هسته‌ای استراتژیک نیستند که از طریق موشک‌های غول‌پیکر بالستیک قاره‌پیما به زندگی روی زمین پایان می‌دهند. این سلاح‌های هسته‌ای کوچک‌تر، اما قدرتمند را می‌توان در میدان جنگ استفاده کرد. پوتین در سال گذشته تهدید به جنگ هسته‌ای کرد، به ویژه زمانی که عملیات نظامی او در اوکراین در حال تزلزل بود.
این می تواند به توضیح زمینه بیانیه پوتین کمک کند. او مردی است که در حال حاضر مشکلات زیادی دارد. نیروهای روسیه شهرهای اوکراین را از طریق هوا بمباران می‌کنند، اما جنگ زمینی آنها پیشرفت چندانی ندارد. جدای از چندین توافق تجاری جدید با چین، پوتین از دیدار خود با شی جین پینگ، رهبر چین سود چندانی به چنگ نیاورد. در هر صورت، به نظر می رسد روسیه اکنون شریک کوچک چین است. دادگاه کیفری بین المللی هم حکم بازداشتی برای پوتین صادر کرده است.
در این شرایط، پوتین تصمیم خود را به گردن طرف مقابل می‌اندازد و می‌گوید که این تصمیم را در واکنش به ارسال مهمات ضدتانک حاوی اورانیوم ضعیف‌شده از سوی بریتانیا به اوکراین انجام داده است. پوتین مدعی‌ست که این یک تشدید خطرناک تنش‌هاست. بریتانیا این موضوع را رد می‌کند و توضیح می‌دهد که این مهمات فقط برای اهداف متعارف استفاده می‌شود.
پوتین می‌گوید روسیه در حال ساخت یک مرکز ذخیره‌سازی برای سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی است که تا ماه جولای آماده خواهد شد. او تاریخ مشخصی برای رسیدن سلاح های تاکتیکی اعلام نکرد. علاوه بر این، او خاطرنشان می‌کند که روسیه در حال حاضر 10 هواپیما با قابلیت حمل تسلیحات هسته ای و همچنین چندین سامانه موشکی کوتاه برد اسکندر دارد که می تواند سلاح های هسته ای حمل کند. البته رهبر روسیه گفت کنترل تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی را به الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، که مدت‌هاست درخواست این تسلیحات را کرده، واگذار نخواهد کرد.
دو دیپلمات سابق آمریکایی خاطرنشان می کنند که لوکاشنکو در سال 1994 توافق نامه ای را امضا کرد تا از سلاح های هسته ای استراتژیک که بلاروس هنوز در پایان جنگ سرد در اختیار داشت دست بردارد.
چرا او تصمیم به انجام این کار می گیرد؟ یکی از دیپلمات‌ها اشاره می‌کند که تسلیحات باید توسط نیروهای روسی که به طور دائم در خاک بلاروس مستقر می‌شوند نگهداری شوند، که نشانه‌ای از این است که لوکاشنکو حتی بیشتر از پیش تحت کنترل پوتین است.
به نظر می رسد دولت بایدن از اظهارات پوتین آشفته نیست. آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی، گفت که ایالات متحده پیامدهای بیانیه پوتین را زیر نظر دارد، اما افزود: «ما هیچ دلیلی برای تعدیل موقعیت استراتژیک هسته ای خود ندیده ایم و هیچ نشانه ای مبنی بر آماده شدن روسیه برای استفاده از سلاح هسته ای ندیده ایم. ما متعهد به دفاع جمعی از اتحاد ناتو هستیم.»
با این حال، انتقال سلاح‌های هسته‌ای تاکتیکی روسیه به بلاروس آنها را نه تنها به اوکراین، بلکه به لهستان، لیتوانی و لتونی که همگی متحدان ناتو هستند، نزدیک‌تر می‌کند. این باعث افزایش سطح تهدید در اروپا می شود، چیزی که پوتین قصد انجام آن را داشت.
