خانه تکانی ترامپ؛ پمپئو و بولتون شانس مانور دوباره را از دست دادند/ پایان عصر حضور شاهین‌ها در کاخ سفید؟

به گزارش اقتصادنیوز، نشریه واشنگتن پست با انتشار گزارشی مدعی شد، ماه اکتبر اندکی پس از آن که ایران اسرائیل را هدف قرار داد، سناتور مارکو روبیو، مانند سایر قانونگذاران جمهوری خواه، رویکرد ایران را به چالش کشید و موضع تند و ادعایی اتخاذ کرد. روبیو، سناتوری از ایالت فلوریدا که حالا به عنوان وزیر خارجه منتخب ترامپ شناخته می‌شود، با انتشار پستی در شبکه‌های اجتماعی مدعی شد، ایران صرفا تحت فشار حداکثری و توسل به اقدامات مستقیم رفتارش را تغییر خواهد داد.

به ادعای این نشریه سایر متحدان ترامپ در کاپیتول هیل نیز رویکرد مشابهی داشتند و از دولت بایدن خواستند که به خواست اسرائیل جهت پاسخ (ادعایی) مستقیم به ایران چراغ سبز نشان دهد. در این میان گروهی از تندروها خواهان مشارکت ایالات متحده در این عملیات بودند.  

آغاز عصر فشار

این نشریه در ادامه ادعا کرد، تام کاتن ، سناتور آرکانزاس که نامش به عنوان گزینه احتمالی کابینه ترامپ نیز رسانه‌ای شد، در همزمان با پاسخ ایران به اسرائیل با انتشار پیامی در شبکه ایکس خواهان همکاری با اسرائیل شد. برایان هوک، فرستاده ویژه ترامپ در امور ایران در دوره اول ریاست جمهوری ساکن جدید کاخ سفید نیز در گفت و گو با فاکس نیوز بیزنس ادعا کرد که انتظار دارد اسرائیل با یک پاسخ (ادعایی) بزرگ، توازن قدرت در منطقه را تغییر دهد.

به ادعای واشنگتن پست، پیروزی ترامپ در انتخابات به این معنی است که شاهین‌های سیاست خارجی سنت‌گرای جمهوری‌خواه - که در طولانی مدت بر ایران متمرکز بوده اند - بار دیگر صعود کرده‌اند و حالا نه تنها کاخ سفید، بلکه کنترل مجلس نمایندگان و سنا را بر عهده دارند. به ادعای این نشریه حضور چنین چهره‌هایی در کابینه ترامپ می‌تواند پیامی برای ایران باشد؛ پیامی ادعایی حامل این که دیگر زمان سیاست ضعیف دموکرات‌ها به پایان رسیده و عصر تازه، عصر فشار و توسل به رویکردهای سخت گیرانه است.

سناتور بیل هگرتی که در اولین دوره ریاست جمهوری ترامپ به عنوان سفیر ایالات متحده در ژاپن خدمت کرد و خواستار اقدام قوی علیه ایران بود در گفت‌وگویی مدعی شد: «انحراف جدی از سیاست خارجی دولت بایدن در هر سطحی وجود خواهد داشت.» گزاره‌ای که به ادعای او نشان می‌دهد «رویکردی (ادعایی) جسورانه و فوری» از جمله اجرای تحریم‌ها اجرایی شده و می‌تواند موثر واقع شود. با این همه به باور ناظران همین چهره‌های رادیکال که مشتاق پاسخ (ادعایی) آمریکا به ایران بودند، این بار ممکن است از نفوذ کم‌تری و صدای ضعیف‌تری برخوردار باشند.

در همین راستا گروهی از تحلیلگران به نشست محرمانه ایلان ماسک با سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل اشاره می‌کنند؛ (نشستی که مقام‌های رسمی ایران قویا آن را تکذیب کردند) به ادعای این گروه در صورتی که خبر چنین نشستی صحت داشته باشد شاهد تلاش‌های مقدماتی برای کاهش تنش بین واشنگتن و تهران هستیم که نخستین شاخص تغییر است.

تریتا پارسی، کارشناس ایران و معاون اجرایی موسسه کوئینسی، یک اندیشکده واشنگتن، در این باره مدعی شد: «برگزاری این نشست (ادعایی ) محرمانه، اقدامی جدی و در عین حال قابل توجه بود.» به ادعای این تحلیلگر با این که ترامپ در دوره نخست ریاستش به مشارکت آمریکا در توافق هسته‌ای با ایران پایان داد و تحریم‌های سخت گیرانه‌ای را علیه تهران تحمیل و فراتر از آن، فرمان ترور شهید قاسم سلیمانی، فرمانده ارشد سپاه قدس را صادر کرد، شواهد نشان می‌دهد او رایزنی را در کنار کمپین فشار حداکثری در اولویت برنامه‌های خود تعریف کرده است.

پارسی در ادامه با فرض این که تهران نیز خواهان رایزنی است مدعی شد، ترامپ حقیقتا به دنبال مذاکره است، این گزینه‌ای بود که به باور پارسی در دولت اول ترامپ که متشکل از شاهین‌های ضدایرانی بود، -چهره‌هایی چون جان بولتون، مشاور امنیت ملی، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه و برایان هوک،- (چهره‌ای که امروز مدیریت دوره انتقال را عهده‌دار است) خنثی شد. پمپئو و هوک به سوال‌ها در این باره پاسخی نداده‌اند.

پشت پرده کارشکنی‌های شاهین‌های ترامپ

بولتون نیز هنوز رویکرد تندش علیه ایران را حفظ کرده است و ماه ژوئیه با انتشار یادداشتی با عنوان تحقیر آمیز «شوق ترامپ برای توافق» هشدار داد که اگر ترامپ به دفتر بیضی بازگردد، تمایل او در برخورد با مسائل امنیتی صرفا فرصتی است برای معامله؛ گزاره‌ای که خیلی زود می‌تواند زمینه باهم شدن ترامپ و رئیس جمهوری ایران را فراهم کند.

بولتون در مقاله‌ای جداگانه که اخیرا منتشر کرده است، دولت جدید ترامپ را به واسطه تکیه بر ادعای او «فانتزی معامله» به سخره گرفته است. پارسی در این باره مدعی شد: «در ژانویه، زمانی که ترامپ برای دومین بار روی وارد کاخ سفید شود، با خاورمیانه کاملاً متفاوتی روبرو خواهد شد، جایی که ایران و اسرائیل و همچنین ایالات متحده و شرکای عرب به طرز خطرناکی به یک رویارویی بزرگ نزدیک شده‌اند.» به گفته او «منطقه در حال حاضر در آستانه انفجار قرار دارد» از همین رو به ادعای پارسی مسافت میان «فشار حداکثری» تا درگیری واقعی امروز بسیار کوتاه‌تر از سال 2017 است. بنابراین این واقعیت که ماسک، یکی از نزدیک‌ترین نمایندگان ترامپ، با ایرانی‌ها تماس گرفته است، نشانه‌ای از تمایل به کاهش تنش‌هاست. این گزاره در حالی مطرح شده که پارسی مدعی است دو ماه بسیار خطرناک در پیش است و طرفین باید از هرگونه محاسبه نادرستی اجتناب کنند.

در طول اولین دولت ترامپ، چند تن از مشاوران ارشدش در مقاطع مختلف از او خواستند تا در ارتباط با ایران، روسیه و کره شمالی رویکردی تهاجمی‌تری اتخاذ کند - مواضعی که اغلب در تضاد با سیاست ترامپ قرار داشت،- چهره‌ای که رایزنی با دشمنان را فارغ از نتیجه بخش بودن یا نبودنش در اولویت قرار می‌داد. یکی از مقامات سابق امنیت ملی گفت، در سال 2019، پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط ایران، مدعی شد بسیاری از کارکنان امنیت ملی ترامپ برای حملات تهاجمی به ایران او را تحت فشار قرار دادند. 

بولتون، یکی از مدافعان قدیمی مداخله نظامی آمریکا در خاورمیانه، از جمله این افراد بود. با این همه منابعی که نخواستند نامشان فاش شود گفتند که ترامپ با این که نیروهای آمریکایی را برای انجام حملات آماده کرد اما در ساعت یازده اجرای طرح را لغو کرد. بولتون روز شنبه در ایمیلی به واشنگتن پست نوشت که در میان مشاورانی که در جلسه صبح آن روز در اتاق وضعیت حضور داشتند، همگی در باب پاسخ نظامی به ایران متفق القول بودند.

در این باره پارسی با استناد به رایزنی‌هایش با مقامات ایرانی مدعی است: «در دوره نخست ترامپ ایران تلاش کرد تا در دو مورد به شکلی غیرمستقیم با آمریکا رایزنی داشته باشد. با این همه به ادعای این تحلیلگر، به واسطه دخالت‌های پمپئو- یکی از طرفداران سرسخت اقدام تند علیه ایران – رایزنی‌های احتمالی علی‌رغم تلاش‌های ایران برای گفت‌وگوی مستقیم شکست خورد.»

پارسی افزود: «این شکست‌ها این تصور را در ایران ایجاد کرده که دستیابی به توافق با ترامپ، حتی اگر او بخواهد، بسیار دشوار است، بالاخص آن که ترامپ تحت تاثیر شاهین آمریکایی تمایلش به رایزنی را کنار می‌گذارد».

به ادعای واشنگتن پست، بولتون و بسیاری دیگر از اعضای ارشد دولت اول ترامپ، در نهایت کنار گذاشته شده یا در سرخوردگی یا انزجار رها شدند. متحدانش می‌گویند که ترامپ از تجربه داشتن مشاوران سرکش درس گرفته است.

مردان بله قربان گوی ترامپ

در حال حاضر برای یافتن مقاماتی جهت تصدی امور مرتبط با امنیت ملی تلاش بسیاری شده است تا چهره یا چهره‌هایی انتخاب شوند که با رویکرد رئیس جمهور در قبال امنیت ملی همسو باشند، بنابراین آنچه را پیشتر با اچ آر مک مستر، جان بولتون، جیم متیس و رکس تیلرسون تجربه شد را شاهد نخواهیم بود. در همین حال یکی از منابع ناشناس مدعی شد، چهره‌های دولت نخست ترامپ مشاورانی بودند که از دیدگاه رئیس جمهور حمایت نکردند. آنها  می‌خواستند به جنگ بروند. اکنون روند بررسی متفاوت شده – بدین معنا که کابینه قرار است از چهره‌هایی تشکیل شود که با رئیس جمهوری وجهان بینی‌اش همسو هستند.-

در فهرست دولت جدید علاوه بر روبیو، شاهین‌های دیگری نیز تعریف شدند. در میان آنها می‌توان به مایکل والتز (نماینده-فلوریدا) که به عنوان مشاور امنیت ملی انتخاب شده است و جان رتکلیف مدیر سابق اطلاعات ملی ترامپ به عنوان مدیر سیا اشاره کرد. دریک ون اوردن، نماینده دیگر حزب ترامپ و نیروی دریایی سابق، در توصیف نامزدهای کابینه رئیس جمهور منتخب مدعی شد، نامزدهای ترامپ این بار «فقط در صورت لزوم ما را درگیر یک درگیری مسلحانه می‌کنند». همزمان یکی دیگر از اعضای کنگره که به ترامپ نزدیک است و به شرط ناشناس ماندن مدعی شد: «همه آن‌ها مردان بله قربان گوهستند و این بسیار نگران کننده است».

به استثنای مت گیتز، نماینده سابق کنگره، چهره منتخب برای تصدی دادستانی کل، جمهوریخواهان در کنگره تا کنون تمایل چندانی برای به چالش کشیدن یکپارچگی هیچ یک از نامزدهای امنیت ملی ترامپ نشان نداده‌اند. سناتور جاش هاولی در این باره مدعی شد، هر سناتوری که برای حضور در میان شش عضو کابینه رقابت می‌کند، در خلوت به همکاران خود گفت که بین آن‌ها و ترامپ اختلافی وجود ندارد.

او افزود: « برای همکاری با ترامپ و اجرای سریع دستورات، این گروه بسیار متعهد هستند». دقایقی قبل از اعلام نامزدی، روبیو به شکلی ضمنی ثابت کرد که دیدگاه‌های خودش در مورد ایران یا سایر مسائل سیاست خارجی اهمیت چندانی برای دولت بعدی نخواهد داشت و وقتی از او در باب حرکت بعدی ترامپ در باره ایران سوال شد، رویکرد روبیو مبهم بود. روبیو گفت: «من می‌خواهم از سیاست‌های رئیس‌جمهور حمایت کنم. او کسی است که مردم آمریکا انتخاب کردند، با دید کاملاً روشنی در مورد اینکه چگونه نقش ایالات متحده را در جهان ترسیم می‌کند، داشته باشیم».

همزمان مقام سابق امنیت ملی نیز مدعی است: «روبیو قرار است فیلمنامه را دنبال کند. من معتقدم که فلسفه ترامپ برای اجتناب درگیری نظامی و پایان دادن به درگیری‌ها برای همه کسانی که برای مناصب امنیت ملی در نظر گرفته شده اند توضیح داده شد». او افزود: «فکر نمی‌کنم در باب این موضوعات برای دولت نخست از چنین رویکردی پیروی شده باشد.»