مروری بر تاریخچه پول هند «روپیه»

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران؛ یکی از کشور‌های پرحاشیه و تاریخی در جهان کشور هند است که حتما سرگذشت پول آن نیز مانند خودش شنیدنی است.

هندوستان یکی از کشور‌های وسیع جهان با تمدنی مربوط به ۵۰۰۰ سال پیش، این روز‌ها مقصد سفر بسیاری از توریست‌های جهان شده است. در کشور خودمان نیز سفر به این کشور بیش از پیش افزایش یافته و مسافران بیشتری مقصد خود را هندوستان انتخاب می‌کنند. مناظر طبیعی فوق العاده، آداب و رسوم شگفت انگیز و آثار تاریخی فراوان از جمله عوامل تاثیر گذار در افزایش روز به روز مسافر به این کشور است.

معرفی روپیه هند

روپیه یکای پول رسمی هندوستان با علامت ₹ است.

روپیهِ هند به عنوان پول قانونی در کشور‌های همسایه نپال و بوتان پذیرفته شده‌است و این دو کشور پول رایج خود را بر اساس نرخ روپیهِ هند تثبیت کرده‌اند.

تاریخچه روپیه هند سرگذشت سرزمین هند و امپراطوری‌هایی است که بر این کشور حکمرانی کرده‌اند. 

ریشه اصلی کلمه روپیه را در زبان سانسکریت با نام «روپیا» (rūpya) به معنی: شکل گرفته، سکه شده، مهر شده، سکه و همچنین با نام «راپیا» (raupya) به معنای نقره می‌شناسند.

تبدیل روپیه هند به دیگر واحد‌های پولی جهان (سپتامبر ۲۰۱۷): 

۶۴ روپیه هند ۱ دلار آمریکا

۷۶.۴ روپیه هند ۱ یورو

۸۶.۹ روپیه هند ۱ پوند انگلستان

۵۲ تومان ۱ روپیه هندوستان

سکه تانکا مربوط به دوره عثمانی

در سال ۷۱۲ بعد از میلاد، عرب‌ها ایالت سند در هند را تصرف کرده و تاثیر فرهنگی و اجتماعی خود را نیز بر این منطقه گذاشتند. در قرن دوازدهم سلسله‌ سلطان‌های عثمانی جایگزین عرب‌ها در این منطقه شدند و هنر‌های آنان را با خوشنویسی اسلامی جایگزین کردند.

واحد پولی جدید «تانکا» (tanka) و کوچک‌ترین واحد آن نیز سکه‌ای به نام «جیتالز» (Jittals) بود. سلطان دهلی تلاش کرد که این سیستم مالی جدید را به صورت استاندارد دربیاورد و در ادامه سکه‌ها نیز از طلا، نقره و مس ساخته می‌شدند.

سال ۱۵۶۲ مصادف با ظهور سلسله مغول و همچنین ایجاد چهارمین سیستم یکپارچه مالی برای تمام امپراطوری شد.

این سیستم مالی جدید به شدت تحت تاثیر پادشاه افغان «شیرشاه سوری» قرار گرفت که روپیه نقره‌ای یا سکه روپیه را معرفی کرده بود.

«راپیای» (ریشه کلمه روپیه) اصلی، سکه‌ای نقره‌ای به وزن ۱۷۲ دانه غله (معادل ۱۱.۳۴ گرم) بود. این سکه‌ نقره‌ای در دوران مغول‌ها و بعد از آن در امپراطوری بریتانیا مورد استفاده قرار گرفت.

سکه روپیه با تصویر ملکه ویکتوریا

ضرب سکه در سال ۱۸۳۵ زمینه را برای ایجاد طرحی متحد الشکل در سراسر کشور فراهم کرد. اما در سال ۱۸۵۸ بعد از تسلط کامل امپراطوری بریتانیا بر ۱۰۰ ایالت هند و متعاقب آن پایان امپراطوری مغول‌ها بود که تصاویر ملی سکه‌ها با تصاویری از پادشاهان بزرگ بریتانیا به نشانه تسلط آن‌ها بر هند، جایگزین گردید.

در سال ۱۸۶۶ همزمان با فروپاشی سیستم مالی، کنترل پول کاغذی نیز به دولت بریتانیا سپرده شد. این وظیفه نیز همچنین به سایر مسولیت‌ها مانند: مسول خزانه‌داری، حسابدار کل و مسول کنترل واحد پول ملی اضافه شد.

اسکناس ۲۰ روپیه با تصویر ملکه ویکتوریا

در سال ۱۸۶۷ یک سری پول کاغذی با تصاویر ملکه ویکتوریا و به افتخار او منتشر شد و بقیه امپراطور‌ها نیز همین کار را ادامه دادند.

نماد سر ستون شیر آشوکا روی اسکناس روپیه

بعد از اینکه هند در سال ۱۹۴۷ استقلال خود را به دست آورد و در سال ۱۹۵۰ تبدیل به یک جمهوری شد، پول کاغذی روپیه مدرن با شکل و شمایل سکه روپیه دوباره به بازار بازگشت. نمادی که برای پول کاغذی انتخاب شد «سرستون شیر آشوکا» بود که با تصویر پادشاه جورج ششم جایگزین گردید.

در سال ۱۹۹۶ اسکناس‌هایی با تصویر مهاتما گاندی معرفی شدند.

نکات جالب دیگر در مورد روپیه

بانک هند که یک بانک خصوصی بود در سال ۱۷۷۰ کم ارزش‌ترین اسکناس را با ارزش ۱۰ روپیه و باارزش‌ترین اسکناس را با ارزش ده هزار روپیه معرفی کرد.

رویپه بانک بنگال

اولین چک بانکی باقی‌مانده که توسط بانک بنگال صادر شده به ارزش ۲۵۰ سکه روپیه به تاریخ سوم سپتامبر ۱۸۱۲ است.

اسکناس روپیه یادبود مهاتما گاندی

اسکناسی که به یادبود ۱۰۰ سالگی مهاتما گاندی منتشر شد تنها اسکناس یادبودی است که بانک مرکزی هند آن را صادر کرده است.

تصویر پشت اسکناس روپیه

تصویر قایق ماهیگیری در پشت اسکناس ده روپیه به مدت ۴۰ سال باقی ماند.

رویپه مخصوص زائران حج

یک طرح مخصوص از اسکناس‌های ده و صد روپیه‌ای در سال ۱۹۵۹ برای زائران هندی خانه خدا جهت خرید و فروش در عربستان، منتشر شد.

روپیه ایالت حیدرآباد

بین سال‌های ۱۹۱۷ و ۱۹۱۸ به «سلسله نظام» در حیدرآباد هند امتیاز چاپ واحد پولی مخصوص به خودشان داده شد.

روپیه ایالت جامو و کشمیر

شاهزاده ایالت جامو و کشمیر نیز در سال ۱۸۷۷ اجازه انتشار اسکناس را البته با محدودیت در گردش مالی دریافت کرد.

شاهزادگان ایالات مروی (Morvi) و جانگاجرو (Dhrangadhra) هم در طول جنگ جهانی اول به دلیل کمبود آهن اسکناس‌هایی با نام هاولا (Havala) منتشر کردند.

کمبود آهن در جنگ جهانی دوم سبب شد تا ۳۶ ایالت که اغلب در گجرات، راجستان، سند، بلوچستان و بخش مرکزی هند قرار داشتند، به جای ضرب سکه از پول کاغذی استفاده کنند که بعضی از آن‌ها ارزشی برابر یک «پیسه» (هر روپیه ۱۰۰ پیسه است) داشتند.

روپیه ایالت گوا

منطقه «گوا» که تحت استعمار پرتغال قرار داشت در ابتدا توسط دپارتمان امور مالی عمومی شروع به انتشار روپیه کرد. در ادامه این کار توسط بانک بین الملل پرتغال صورت می‌گرفت.