مهار نوسان‌های قیمت ارز با راه اندازی بازار متشکل ارزی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایرنا، پس از مدت ها انتظار و نوسان های شدید نرخ ارز که بی ثباتی ارزی و اقتصادی را در سال گذشته به دنبال داشت، بانک مرکزی تصمیم گرفت بازار متشکل ارز را راه اندازی کند و نخستین گام ها را برای عملیاتی کردن این بازار بردارد.

نخستین جلسه هیات مدیره بازار متشکل ارزی نیز در هفته گذشته برگزار شد؛ قرار است در نخستین گام برای راه اندازی این بازار، همه صرافی های مجاز و بانک های عامل از درگاهی که اعلام می شود، نسبت به اخذ کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند.

به نظر کارشناسان این بازار می تواند بی ثباتی بازار ارز را کاهش داده و سازوکاری شفاف و قابل رصد را برای معاملات انواع ارز ایجاد کند.

«احمد حاتمی یزد» امروز (یکشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره راه‌اندازی بازار متشکل ارزی، افزود: این بازار، سازوکاری مشابه بورس دارد که خریداران و فروشندگان، قیمت‌های مورد نظر خود را در آن اعلام می‌کنند که در نهایت طرفین بر سر یک قیمت به توافق رسیده و معامله انجام می‌شود.

مدیرعامل اسبق بانک صادرات با برشماری مزایای راه اندازی بازار متشکل ارزی اضافه کرد: این بازار باعث شفافیت معاملات ارز شده و همچنین بروز رسانی و کارآمد شدن اطلاعات بانک مرکزی و مدیریت ارزی کشور را به دنبال دارد.

وی خاطر نشان کرد: از طریق این بازار مشخص خواهد شد که چه افرادی و با چه هدفی، اقدام به خرید و فروش ارز کرده اند، به عنوان مثال مشخص می شود که ارز خریداری شده را برای واردات دریافت کرده و یا آن را صرف پرداخت بدهی ارزی خود کرده اند.

این کارشناس امور بانکی ادامه داد: همچنین از طریق این بازار، نرخ مورد قبول بازار آزاد که با نرخ رسمی دولتی متفاوت است نیز کشف و مشخص می شود.

وی اضافه کرد: بانک مرکزی به عنوان بزرگترین عرضه کننده ارز کشور می تواند در مقاطعی که لازم می داند در این بازار مداخله کرده و تاثیرگذار باشد و با قیمت بازار و یا پایین تر از آن، ارز خود را به فروش برساند.

حاتمی یادآور شد: البته در شرایطی بانک مرکزی اقدام به مداخله و تاثیرگذاری خواهد کرد که یا نیاز به ریال داشته و یا اینکه بخواهد نرخ ارز را پایین نگاه دارد.

وی افزود: همچنین اگر بانک مرکزی مشاهده کند که نرخ ارز به صورت غیرمعمول در حال کاهش است نیز مداخله کرده و می‌تواند از طریق خریداری ارز، مانع افت غیرمعمول قیمت ها شود.

بازیگران بازار متشکل ارز

این کارشناس امور بانکی اضافه کرد: علاوه بر بانک مرکزی، سایر بانک ها و همچنین صرافی های مجاز نیز به عنوان بازیگران بازار متشکل ارزی به‌شمار خواهند رفت که توسط آنها خرید و فروش انجام می شود.فعالان اقتصادی و همچنین افراد عادی می‌توانند از طریق بانک‌ها یا صرافان در بازار متشکل ارزی، اقدام به خرید و فروش ارز کنند.

حاتمی درباره توان بازار متشکل ارزی برای تبدیل شدن به مرجع اصلی تعیین قیمت ارز، اضافه کرد: در شرایط عادی این هدف تحقق پذیراست، اما در شرایط بحرانی و تحریم نمی‌توان به طور کامل به این هدف دست یافت.

این کارشناس امور بانکی یادآور شد: اکنون بخش زیادی از درآمد ارزی ما در خارج از کشور نگهداری شده و امکان جابجایی آن وجود ندارد، اگر امکان انتقال این ارزها باشد شرایط رقابتی تر خواهد شد.

حاتمی با بیان اینکه برخی فعالان اقتصادی تمایل به خارج کردن ارز از کشور دارند، گفت: در سال گذشته بیش از 40 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی انجام شد که حدود یک چهارم آن به کشور بازگشت و بقیه از طریق صادرکنندگان دولتی، خصوصی و خصولتی در خارج از کشور نگهداری می شود که مشخص نیست به چه صورت قرار است به کشور بازگردد.

این کارشناس امور بانکی یادآور شد: بخشی از این پول، صرف واردات مورد نیاز خود شرکت ها خواهد شد، قسمتی نیز در بازار آزاد بفروش می رسد اما نهایتا بخش مهمی از سرمایه ارزی کشور هیچ گاه باز نمی گردد.

وی ادامه داد: بنابراین می توان گفت که طرف عرضه و تقاضا اکنون به صورت کامل، رقابتی نیست بر این اساس، اهداف مورد نظر به طور کامل تحقق نمی یابد و نتایج مورد نظر محدود خواهد بود.

امکان جایگزینی سامانه نیما در آینده

این کارشناس امور بانکی درباره احتمال جایگزینی بازار متشکل ارزی با سامانه نیما، گفت: در ابتدا بازار متشکل ارزی و سامانه نیما می توانند همزمان به فعالیت بپردازند، اما اگر بازار متشکل ارزی بتواند کارآمدی خود را نشان دهد در آینده می تواند جایگزین سامانه نیما شود.

وی افزود: اکنون در سامانه نیما واردکنندگان و صادرکنندگان تقاضاهای خود را مطرح می‌کنند، اما در خارج از سامانه نیما، افراد دیگری از طریق صرافی ها و یا در کف خیابان اقدام به خرید و فروش ارز می کنند که بازار متشکل ارزی می تواند آنها را پوشش دهد.

شرط موفقیت بانک مرکزی در اثرگذاری بر قیمت ارز 

این کارشناس امور بانکی با بیان اینکه راه اندازی بازار متشکل ارزی برای اقتصاد کشور مفید است، یادآور شد: در صورتی که بازار متشکل ارزی راه اندازی شود، دیگر شاهد معاملات در کف خیابان نخواهیم بود، زیرا افراد نیازی به عرضه ارز در کف خیابان نداشته و می توانند در بازار متشکل، اقدام به فروش کنند یا نیاز ارزی خود را تامین کنند.

حاتمی به مزیت دیگر راه اندازی این بازار اشاره کرد و گفت: اکنون مقدار قابل توجهی ارز در خانه های مردم نگهداری می شود که دیر یا زود افراد به دلیل نیاز به پول برای خرید خانه و غیره، باید آن را به فروش برسانند که در صورت وجود بازار متشکل ارزی، این بازار می تواند به محلی مطمئن و امن برای خرید و فروش ارز این افراد تبدیل شود.

وی به تاثیرات منفی دخالت بانک مرکزی برای قیمت‌گذاری دستوری در بازار متشکل ارزی اشاره کرد و گفت: قیمت‌گذاری دستوری هیچ گاه به نتیجه نمی رسد زیرا بازار ارز، بازار بسیار بزرگی است که افراد زیادی در آن مشغول فعالیت هستند و همه آنها قابل شناسایی و کنترل نیستند.

مدیرعامل اسبق بانک صادرات یادآور شد: اگر بانک مرکزی بخواهد در بازار ارز تاثیرگذار باشد باید به جای دستور دادن، خود وارد بازار شده و برای جلوگیری از بالا رفتن نرخ آن اقدام به عرضه ارز کند.

وی گفت: بانک مرکزی زمانی می تواند در تعیین قیمت ارز در بازار متشکل ارزی موفق باشد که نرخ مورد نظرش، منطقی بوده و بر اساس واقعیت های اقتصادی و نیز موجودی ارزی بانک مرکزی تعیین شده باشد.

این کارشناس امور بانکی تصریح کرد: نرخ مورد نظر بانک مرکزی باید بر اساس عرضه و تقاضا و کار کارشناسی دقیق محاسبه تعیین شود.

حاتمی با بیان اینکه بانک مرکزی پیش از این در تعیین قیمت کارشناسی و واقعی ارز دچار اشتباهاتی شده بود، گفت: نمونه بارز این اشتباه در اصرار بر عرضه ارز 4200 تومانی بود که منطقی نبود و باعث هدر رفتن منابع ارزی کشور شد و همچنین نتوانست بازار ارز را به تعادل برساند.