دلیل افزایش قیمت ارز از زبان رئیس کل بانک مرکزی در جلسه علنی مجلس

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، عبدالناصرهمتی در نشست علنی امروز (سه شنبه، ۱۳ خرداد ماه) مجلس شورای اسلامی گفت: رابطه دخل و خرج بودجه کشور با بانک مرکزی را باید اصلاح کنیم و در این خصوص رییس جمهور هم به درستی چند روز پیش تاکید کردند که بنا  نداریم دست در جیب بانک مرکزی کنیم.

وی تاکید کرد: اگر دولت به این نتیجه برسد که دست در جیب بانک مرکزی نکند و اگر ما بتوانیم به تدریج ناترازی برخی بانک ها را اصلاح کنیم، مطمئن باشید که ما بر نقدینگی و تورم فائق خواهیم آمد.

همتی با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های سیاست‌گذاری جدید پولی و بانک مرکزی نیز همین موضوع است، افزود: در طول سال‌های گذشته ما از ابزار عملیات بازار باز استفاده نمی کردیم در حالی که سه دهه است که بانک های مرکزی کشورهای مختلف از هدف گذاری تورمی استفاده می کنند.

وی ادامه داد: این تصمیمی است که دولت و بانک مرکزی گرفته است و ما این موضوع را شروع کرده ایم  و اولین مرحله آن ۲، ۳ روز پیش با حراج اوراق خزانه شروع شد، به نظر من در شرایطی که دولت مشکل نقدینگی دارد این درکنار سایر منابع یکی از بهترین روشها است و البته تاکید می کنم که نمایندگان و دولت باید هزینه ها را کنترل کنند. 

همتی با اشاره به شرایط تورمی حاکم بر کشور گفت: نرخ تورم در۵۰ سال گذشته به طور میانگین ۲۰ درصد و میانگین رشد نقدینگی در طول ۵ دهه ۲۵ درصد ارزیابی می شود. میانگین رشد نقدینگی در ۱۰سال گذشته ۲۷ درصد بوده است که علت آن رابطه میان دخل وخرج بودجه و سیستم بانکی و بانک مرکزی و دوم خودناترازی و عملکرد نظام بانکی است. 

رئیس کل بانک مرکزی ادامه داد: باید بتوانیم درآمدها را در مقابل هزینه ها تامین کنیم و در کنار کنترل هزینه باید کنترل استقراض از بانک مرکزی را جدی بگیریم. ما امسال مصمم هستیم عملیات بازار باز را با جدیت دنبال کنیم و براساس پیش بینی متغیرهای تاثیرگذار و تورمی اگر شرایط همین طور باشد تورم ۲۴ درصد خواهد بود.

همتی مطرح کرد: تورم های بالا  انتظارات تورمی ایجاد می کند، عده‌ای از این انتظارات سودجویی می کنند و می خواهند قیمت کالاهای بادوام و دارایی ها را افزایش دهند. تورم همان ۲۴ درصد است البته هدفگذاری کردیم که آن را کاهش دهیم و از ۲۲ درصد هم در میان مدت پایین تر بیاوریم.

رئیس کل بانک مرکزی ضمن تاکید بر  اینکه یکی از دلایل تورم در کشور مسئله شبه پول است گفت: شبه پول ۸۰ درصد نقدینگی ما را شامل می شود. شبه پول درست نمی شود مگر از طریق سود بانکی و سود بانکی بالا ایجاد نمی شود مگر از ناترازی بانک ها و ناترازی بانک ها ایجاد نمی شود مگر از ضعف نظارت بانک مرکزی وتخلفات بانکها در سود سپرده ها و سرمایه گذاری ها و معوقات و و نیز بدهی دولت و تسهیلات تکلیفی که به بانک ها تحمیل می شود.

رییس کل بانک مرکزی تصریح کرد: بر این اساس و به منظور کنترل نقدینگی در طول سال گذشته و امسال یکی از مهم ترین اقدامات بانک مرکزی رسیدگی به بانک های ناتراز بوده است.

همتی افزود: اولا ادغام بانک های وابسته به نیروهای مسلح را در مدت ۲ سال گذشته با کار بسیار پیچیده شروع کردیم، ۲ بانک تاکنون ادغام شده اند و بقیه آن ها نیز به تدریج ادغام می شوند. همچنین  بانک مرکزی برخی از بانک ها و موسسات ناتراز را با مجوز شورای عالی هماهنگی اقتصادی  تحت سرپرستی قرار داده و وضعیت آنها در حال کنترل است.

همتی در ادامه افزود: علاوه بر این، مدیریت بعضی از بانک های بزرگ که ایجاد مشکل می کردند و نرخ سود و بهره را در بازار به هم می زدند از سهامداران آن جدا کردیم و مدیرت آنها را اصلاح کردیم  تا بتوانند تراز آن بانک ها را اصلاح کنند.

همتی خاطرنشان کرد: الان نرخ سود به سمت کاهنده شدن می رود و مطمئن باشید از این بابت، شبه پول در آینده کمتر رشد خواهد کرد و نقدینگی هم کمتر رشد خواهد کرد ما این کار را ادامه می دهیم و تراز بانک ها را به تدریج بهتر خواهیم کرد.

رییس شورای پول و اعتبار افزود: یکی از دلایل رشد بازار پولی، اضافه برداشت بانک ها از سالهای گذشته بود، در حال حاضر اضافه برداشت تقریبا نصف شده است و آن مبلغی که باقی مانده برای ۲، ۳ بانک ناتراز است که به هسته سخت خورده است و آن را تحت مدیریت گرفته ایم.

وی اظهار کرد: بدهی بانک ها به بانک مرکزی نزدیک به ۴۰ درصد در سال گذشته کاهش پیدا کرده است، تمام هدف ما این است که بانک ها را از فشار رشد نقدینگی خلاص کنیم و نقدینگی را در کشور کنترل کنیم.

همتی ادامه داد: در جهت حمایت از تولید و تسهیلات مولد و به عبارت دیگر هدایت تسهیلات و نقدینگی به سمت تولید، بانک مرکزی برنامه های خوبی را اجرا کرد و در کنار این کنترل نظام بانکی و نظارت بر عملکرد بانک های عامل را هدف قرار داد و نظارت ها را تشدید کردیم.

رئیس کل بانک مرکزی در ادامه به تشریح وضعیت بازار ارزی کشور و اقدامات بانک مرکزی در این خصوص پرداخت و گفت: اکنون در حال اجرای مدیریت جدید علمی در بازار ارز هستیم و این مسائل که مطرح می‌شود گله از مسئولین گذشته نیست اما کلاً‌ سیستم اجرای ما اینگونه جا افتاده بود که ما برای حفظ نرخ ارز باید به بازار ارز تزریق کنیم بنابراین ۲۸۰ میلیارد دلار در ظرف ۱۵ سال گذشته به عبارتی به طور میانگین سالی ۱۸ میلیارد دلار به بازار ارز تزریق کرده‌ایم تا نرخ ارز را کنترل کنیم.بنابراین طبیعی است که بسیاری از این ارزها به صورت سرمایه از کشور خارج شده است. این همه امکاناتی که در خارج از کشور خریداری شده به خاطر همین ارزها بوده است، یعنی ارزهای ارزان و رانت.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: ما وقتی جلوی این موضوع (تزریق ارز به بازار)، را گرفتیم خیلی‌ها گفتند ما نمی‌توانیم اقساط‌مان را در کانادا و جاهای دیگر پرداخت کنیم چرا که با سود بالای ۲۵ درصدی که از بانکها می گرفتند و تبدیل آن به ارز ۳۰۰۰ یا ۴۰۰۰ تومانی  اقساط خانه های خریداری شده در خارج را می پرداختند. یعنی به خرید ملک در خارج کشور سوبسید می دادیم. بنابر این از اواسط سال ۹۷، در حاشیه بازار مداخله و روش را عوض کردیم.

همتی تأکید کرد: ما سیاست‌های ارزی را اصلاح کرده‌ایم و به سمت مدیریت علمی ارز و تأمین کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه رفته‌ایم سیاست‌های اعتباری را در جهت تأمین تولید و مولد کردن تسهیلات بانکی اصلاح کرده‌ایم تا به تولید مستقیم برسد و در سیاست‌های نظارتی کنترل بر بانک‌ها و کاهش ناترازی آنها را هدف قرار دادیم و ان‌شاءالله سیاست‌های احتیاطی را ترمیم می‌بخشیم و در سیستم‌های فناوری کنترل‌های بسیار جدی را بر روی تراکنش‌ها گذاشته‌ایم و با پولشویی به طور جدی مبارزه می‌کنیم.

وی افزود: کنترل ارز شاکله اصلی کنترل اقتصاد در کشور است و ما برای مدیریت بازار ارز و اصلاح نظام پولی و بانکی اقدامات مهمی انجام داده ایم.

رییس کل بانک مرکزی تاکید کرد: در سال ۹۷ شرایط خیلی سختی را داشتیم اما باید گفت سال ۹۸ یکی از سخت ترین سال های بعد از دوران انقلاب اسلامی بود، تحریم های تحمیلی در۲ ساله گذشته بی سابقه و هوشمندانه بود.

وی ادامه داد: هوشمندانه از این جهت بود که دولت آمریکا از همه ابزارهای خود استفاده کرد تا ایران را از درآمدهای بین المللی خود محروم کند و تمام منافذ بانکی و صادراتی ایران را مختل کند. این اقدامات در چارچوب هدف فروپاشی اقتصادی کشور و نرسیدن به چهلمین سال انقلاب اسلامی بود.

رئیس بانک مرکزی با بیان اینکه در موقعیتی قرار داریم که دست برتر درمنقطه داریم و اکنون آن ها به چیزی گرفتار هستند که می خواستند ایران درگیر آن شود، اظهار داشت: اقتصاد جدا از روند سیاسی نیست در سال ۹۷ در خوشبینانه ترین حالت نرخ های نجومی برای ارز  وابرتورم پیش بینی می شد که با تدبیر رهبری، ایستادگی مردم و مدیریت مسئولان نرخ های نجومی و هدف انها برای فروپاشی محقق نشد.

رئیس بانک مرکزی تاکید کرد: به واسطه شیوع ویروس کرونا، ورود ارز به کشور در اسفندماه به دلیل قطع ارتباط با همسایگان کاهش یافت و شاهد فشار بر روی بازار ارز بودیم که البته اشکالات در حال رفع است.

وی ادامه داد: با گذشت ۲ ماه ونیم از سال ۹۹ و با وجود شرایط سخت توانستیم نزدیک ۴ میلیارد دلار برای واردات کالاهای اساسی، دارو و مواد اولیه کارخانجات با کمک صادرات غیرنفتی ارز فراهم کنیم.

همتی با اشاره به میانگین نرخ ارز در بازار آزاد عنوان کرد: میانگین نرخ ارز در بازار آزاد سال ۹۸، ۱۲ هزار و ۹۰۰ تومان و در سال ۹۷، ۱۱ هزار تومان (بین ۶ هزار تومان تا ۱۹هزارتومان) بود. از اواخر سال ۹۸ و اوایل سال ۹۹ به دلیل برخی اتفاقات خصوصا شیوع ویروس کرونا نرخ ارز افزایش یافت که به مرور تعدیل خواهد شد. 

وی تاکید کرد: با وجود ادامه فشار حداکثری اقتصادی آمریکا بر ایران در سال گذشته ۴۳ میلیارد دلار واردات داشتیم که این به معنای شکست سیاست های آمریکا بود.

رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه مردم به خصوص طبقه آسیب پذیر فشار بسیار زیادی را متحمل شدند، گفت: کشورهای مختلف از جمله کره و حتی عراق که با آن رابطه خوب و دوستانه داریم به خاطر فشار آمریکا بر بانک ها و بانک مرکزی شان اجازه نیافتند منابع ارزی ایران را در اختیار ما بگذارند.
 همتی ادامه داد: ذخایر ارزی بانک مرکزی خوب و کافی است اما  دسترسی به آن ها را با مشکل روبرو کردند.  برای رفع این موضوع در حال مذاکره هستیم تا منابع را در اختیار بگیریم. سال گذشته الحمدلله تامین ارز خوب بود و در سال ۹۸  توانستیم ۴.۵ میلیارد دلار دارو و تجهیزات پزشکی علاوه بر تولیدات داخلی وارد کشور کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه نرخ ارز متغیر کلیدی اقتصاد است اظهار داشت: باید بین سیاست تجاری و سیاست های ارزی هماهنگی باشد، تلاطم ارز بر سیستم اقتصادی کشور اثر می گذارد.

همتی تأکید کرد: ما سیاست‌های ارزی را اصلاح کرده‌ایم و به سمت مدیریت علمی ارز و تأمین کالاهای اساسی دارو و مواد اولیه رفته‌ایم و سیاست‌های اعتباری را در جهت تأمین منابع برای تولید و مولد کردن تسهیلات بانکی اصلاح کرده‌ایم تا مستقیم به تولید برسد و در سیاست‌های نظارتی، کنترل بر بانک‌ها و کاهش ناترازی آنها را هدف قرار دادیم و ان‌شاءالله سیاست‌های احتیاطی را ترمیم می‌ کنیم و در سیستم‌های فناوری، کنترل‌های بسیار جدی را بر روی تراکنش‌ها گذاشته‌ایم و با پولشویی به طور جدی مبارزه می‌کنیم.

وی با اشاره به آمارهای رشد اقتصادی، گزارش داد: تحریم ها تاثیر بسیاری بر شاخص های رشد اقتصادی داشت به طور مثال ما در سال۹۰، بالغ بر ۱۰۷ میلیارد دلار درآمد حاصل از نفت داشتیم که درسال ۹۸ به کمتر از ۲۰ درصد آن رقم رسید 

همتی افزود: واردات در سال ۹۷ بالغ بر ۷۸ میلیارد دلار بود که در سال گذشته ۴۲ میلیارد دلار رسید. در عین حال که می دانیم تحریم تاثیر بسیاری بر اقتصاد دارد و می تواند تهدید و شوک تورمی به دنبال داشته باشد ولی آن را فرصتی برای تولید ملی و عدم وابستگی به درآمدهای نفتی می دانیم.

رئیس بانک مرکزی با اشاره به آخرین آمار رشد اقتصادی در سال ۹۸، گفت: پیش از وقوع کرونا در فصل سوم سال ۹۸ شاخص رشد اقتصادی کشور با وجود تمام تحریم ها مثبت ارزیابی شد، در شاخص کشاورزی به رشد ۷.۲ درصد، در صنعت ۷ درصد و در خدمات به ۱.۲ درصد دست پیدا کردیم و در واقع رشد اقتصادی با درآمد نفتی ما ۱.۲ درصد مثبت  شد.

همتی بیان داشت: براین اساس و اهمیت تولید  مقام معظم رهبری سال ۹۹ را، سال جهش تولید اعلام کردند که البته پس از دوران کرونا با احیای دوباره شرایط این هدف در سال ۹۹ انشااللهمحقق خواهد شد.

وی تاکید کرد: اگر روند رشد اقتصادی ادامه پیدا می کرد و با کرونا روبه رو نمی شدیم، خدمات و صنعت مختل نمی شد وضع خیلی بهتر میشد 

همتی گفت: در سیاست‌های پولی قطعا به سمت ثبات اقتصادی و مهار تورم حرکت خواهیم کرد.