قطر در دوراهی انتخاب؛ ایران یا عربستان؟

به گزارش انتخاب، امیرنشین قطر دارای دولت سلطنتی بوده و ثروتمندترین کشور روی زمین است، قوانین شریعت را اعمال می کند و اکنون از سوی چهار کشور جهان عرب طرد و منزوی شده است. علت اصلی این امر عمدتاً به مبارزه بر سر برتری در خاورمیانه بر می گردد.

هم اکنون دو قدرت تلاش دارند تا شبه جزیره عربستان را زیر نفوذ سیاسی خود بیاورند: عربستان سعودی و ایران. این مناقشه در درجه اول دارای انگیزه های دینی و مذهبی است، اما همچنین با تحولات دوران اخیر نیز ارتباطی تنگاتنگ دارد.

مناقشه ای در حال شدت گرفتن

مناقشه بین عربستان سعودی و ایران از اوایل دهه ١٩٨٠ بالا گرفته است. صدام حسین سعی در سال ١٩٨٠ ارتش خود را وارد قلمرو جمهوری اسلامی کرد تا به خصوص منابع نفتی سودآور این کشور را تحت کنترل عراق در آورد.

در اجرای این پروژه، صدام از حمایت عربستان سعودی نیز برخوردار بود، زیرا بخش هایی از ایران را به این کشور وعده داده بود. این جنگ هشت سال به طول انجامید، بدین علت که کشورهایی مانند آمریکا، اتحاد جماهیر شوروی و انگلستان بارها و بارها به هر دو طرف اسلحه تحویل می دادند. این مناقشه و درگیری به رویکرد خصمانه بین عربستان سعودی و ایران شدت بخشید.

در سال های اخیر، تهران تا حدودی به روسیه و چین نزدیک شده است و باراک اوباما می خواست با سیاست خارجی خود با از این کار پیشگیری کند. با این حال، دونالد ترامپ از تلاش های سلف خود برای نزدیک شدن به ایران، فاصله گرفته و بارها بر ارتباط نزدیک با عربستان سعودی تأکید کرده است.

کشورهای عرب که از لحاظ سیاسی بی ثبات هستند، بیش از پیش به این درگیری کشیده می شوند. جنگ های داخلی در یمن و سوریه و همچنین وضعیت پیچیده و دشوار لبنان، به طور مستقیم با جنگ قدرت در شبه جزیره عربستان مرتبط می باشند. ایران و عربستان سعودی - به بیان ساده - در سراسر منطقه یک جنگ نیابتی را به پیش می برند.

از سال ٢٠١٦، آنها متقابلاً و به طور کامل روابط دیپلماتیک فی مابین را قطع کرده و دیپلمات های طرف مقابل را از کشور خود اخراج کرده اند. قطر بین این دو جبهه گرفتار شده است.

در این جا است که امیرنشین قطر وارد ماجرا می شود. این کشور تا کنون در اردوگاه عربستان سعودی قرار داشت، اما آن طور که زمامداران عربستان تمایل داشتند از ایران به طور صریح و آشکار فاصله نگرفته بود. بدین ترتیب شیخ عبدالله بن ناصر بن خلیفه آل ثانی، نخست وزیر قطر به حسن روحانی، رئیس جمهور ایران پیروزی وی در انتخابات را تبریک گفته و به ظاهر درباره ائتلاف ضد ایرانی عربستان سعودی و متحدان آن سخنانی انتقادی ابراز کرده است.

ظاهراً این اقدام، بیش از حد تحمل دولت عربستان سعودی بوده است. این کشور به همراه بحرین، مصر و امارات متحده عربی روابط خود را با این شیخ نشین قطع کرده، پرواز هواپیماها به دوحه، پایتخت این کشور را متوقف کرده و همه مرزها را بسته اند. آنها همچنین اعلام کردند که حریم هوایی و خطوط دریایی برای حمل و نقل به طرف دوحه و بالعکس مسدود می شود.

چنین موضوعی برای ساکنان قطر بسیار خطرناک و مهلک است. در حالی که این کشور شیخ نشین به علت ذخایر عظیم گاز ثروتمندترین کشور جهان به شمار می رود، اما همچنان به واردات کالا از خارج وابسته است، به ویژه در زمینه فراهم سازی مواد غذایی. بنا بر این ساکنان این کشور به طور موجهی نگران است. به ظاهر هم اکنون در دوحه مردم به خرید بی رویه و احتکار روی آورده اند. ایران نیز به نوبه خود از این وضعیت استفاده کرده تا خود را به عنوان ناجی جلوه دهد: دولت ایران به امارات تضمین داده مواد غذایی مورد نیاز را از طریق دریا به این کشور ارسال خواهد کرد. چنین تحریمی می تواند دیر یا زود قطر را به تصمیم گیری آشکار و نهایی در زمینه انتخاب بین عربستان سعودی و ایران، وادار کند.