در دیدار 140 دقیقه ای ترامپ و پوتین چه گذشت؟

روزنامه اینترنتی «گازیتا.رو» در مطلبی تحلیلی نوشته است: روسیه و آمریکا در مورد آتش بس در جنوب سوریه به توافق رسیدند – بر اساس توافقات صورت گرفته رژیم آتش بس از ظهر روز 9 جولای (یکشنبه) به اجرا گذاشته خواهد شد. ظاهرا این توافق هیچ مغایرتی با توافقات قبلی بین روسیه، ایران و ترکیه در مورد ایجاد چهار منطقه کاهش تنش در سوریه ندارد.  

نخستین دیدار "ولادیمیر پوتین" و "دونالد ترامپ" روسای جمهوری روسیه و آمریکا در حاشیه نشست سران کشورهای عضو گروه «جی-20» در هامبورگ آلمان حدود دو ساعت و نیم و بیشتر از زمان در نظر گرفته شده بطول انجامید. این گفتگوها در پشت دربهای بسته و با حضور "سرگئی لاوروف" و "رکس تیلرسون" وزرای امور خارجه روسیه و ایالات متحده انجام شد.

دستیابی به توافق در مورد صلح در سوریه و اوکراین

ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ موفق شدند در مورد چهار موضوع مشخص در میان کل مسائلی که مورد بررسی قرار دادند، به توافق دست یابند: نخستین و مهمترین این توافقات در مورد سوریه است که قرار شده بر اساس این توافق از ظهر روز نهم جولای در مناطق جنوب غربی این کشور رژیم آتش بس برقرار شود. این منطقه جزو یکی از چهار مناطقی می شود که پیش از این در جریان مذاکرات آستانه در مورد ایجاد منطقه کاهش تنش در آن توافق شده بود. بر اساس توافق جدید آمریکا و روسیه مسئولیت اجرای کامل رژیم آتش بس را برعهده گرفته و در عین حال تامین امنیت مناطق کاهش تنش مجاور نیز توسط نیروهای پلیس نظامی روسیه و در هماهنگی با آمریکا و اردن انجام خواهد گرفت.

دومین توافق طرفین چنین است که روسای جمهوری روسیه و آمریکا در مورد ایجاد یک کانال دوجانبه برای بررسی مسائل مربوط به اوکراین به توافق رسیده اند. در دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، مسکو و واشنگتن گفتگوهای مستقیمی را در این رابطه بین "ولادیسلاو سورکوف" مشاور رئیس جمهوری روسیه و "ویکتوریا نولاند" معاون وزیر خارجه آمریکا انجام می دادند، ولی بعد از تغییر دولت در ایالات متحده، و برکناری خانم نولاند از سمت خویش، این مذاکرات متوقف شده و سرنوشت آن نامشخص مانده بود. اکنون تیلرسون "کورت ولکر" را به سمت نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا در مسائل اوکراین منصوب کرده و سرگئی لاوروف هم از وی دعوت نموده تا دراولین فرصت ممکن به مسکو سفر کرده و با مقامات روسی دیدار و گفتگوهای دو طرف در باره اوکراین ازسر گرفته شود.

اطمینان ترامپ به عدم دخالت روسیه در امور داخلی آمریکا

سومین توافق دوجانبه مربوط به مشکل امنیت سایبری می شود. رهبران روسیه و آمریکا تصمیم گرفته اند تا همه مسائل مربوط به این عرصه در یک گروه کاری دوجانبه که دستور تشکیل آن به وزارت امور خارجه دو کشور داده می شود، مورد بررسی قرار بگیرد. به گفته سرگئی لاوروف، رئیس جمهوری آمریکا در این رابطه ، همه «اقدامات بدون نتیجه» در ایالات متحده در زمینه تحقیق پیرامون «دخالت روسیه در انتخابات آمریکا» را عجیب نامیده و تاکید کرد که به همه اظهارات ولادیمیر پوتین در این خصوص که روسیه هیچ دخالتی در این زمینه نداشته، اطمینان کامل دارد.

چهارمین توافق ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ هم در خصوص شرایط تسریع تشریفات دیپلماتیک لازم برای تبادل سفرای جدید بین روسیه و آمریکا است. لازم به یادآوری است که "سرگئی کیسلیاک" سفیر کنونی روسیه در واشنگتن تا آخر ماه جاری (جولای) جای خود را به "آناتولی آنتونوف" معاون وزیر خارجه روسیه ( معاون وزیر دفاع سابق) خواهد داد و "جان تفت" سفیر کنونی آمریکا در مسکو نیز بزودی خاک روسیه را ترک کرده و "جان هانتمن" فرماندار سابق ایالت یوتا، به جانشینی وی منصوب شده و مقامات مسکو نیز با این انتصاب موافقت کرده اند.

بزرگترین مشکل در روابط دوجانبه حل نشده باقی مانده

این توافقات در حالی است که مسئله حل و فصل یکی از اساسی ترین مشکلات در روابط دوجانبه روسیه و آمریکا، یعنی تحریمها علیه ساختمانهای دیپلماتیک روسیه در آمریکا همچنان به قوت خویش باقی مانده است. طبق اظهارات لاوروف، در جریان گفتگوهای سران دو کشور این موضوع نیز مطرح شد، ولی طرفین نتوانستند در مورد این مسئله که برای روسیه از اهمیت زیادی برخوردار است، به توافق دست یابند.  

مقامات مسکو تاکید دارند که کاخ سفید در مصادره دو ساختمان متعلق به سفارت روسیه در  خاک ایالات متحده و همچنین اخراج جمعی دیپلماتهای روسی از این کشور، قوانین بین المللی در مورد املاک دیپلماتیک و مصونیت دیپلماتهای خارجی را نقض کرده است. این درحالی است که ولادیمیر پوتین در اواخر سال 2016 که این حادثه رخ داد، از اقدام متقابل در این رابطه خودداری نمود و انتظار داشت که بعد از مراسم تحلیف دونالد ترامپ در سمت ریاست جمهوری آمریکا، این مشکل حل خواهد شد، ولی با توجه به اینکه تاکنون مذاکرات دو طرف در این خصوص نتیجه نداشته،  در روسیه تازه به فکر پاسخ دادن متقابل به این اقدام افتاده اند. به گفته برخی منابع دیپلماتیک، دو طرف در مورد بررسی این مشکل در نیمه دوم ماه جولای به توافق رسیده اند.    

اکنون راه گفتگو بین مقامات روسیه و آمریکا باز شده است

کارشناسانی که این روزنامه با آنها گفتگو کرده، معتقدند که نخستین ملاقات روسای جمهوری روسیه و آمریکا را می توان موفقیت آمیز ارزیابی کرد. به عقیده "ایگور مارازوف" عضو کمیته امور بین الملل شورای فدراسیون (سنای) روسیه، از امروز به بعد می توان روی ادامه مذاکرات تمام و کمال بین دو کشور حساب باز کرد و همینکه مقامات مسکو و واشنگتن با یکدیگر گفتگو داشته باشند، نکته مثبت و سازنده ای محسوب می شود.

به گفته وی، نخستین دیدار رهبران دو کشور در آینده روابط روسیه و آمریکا بسیار نقش دارد. اکنون دونالد ترامپ از زبان پوتین مواضع اصولی مسکو در رابطه با چالشهای جهانی پیش روی دو کشور را شنیده است. و اکنون این امکان فراهم شده تا مقامات دو کشور در رابطه با مسئله خلع سلاح هسته ای، غیرنظامی کردن فضا، مشکلات در عرصه تجارت جهانی و همچنین رقابت عادلانه در زمینه اقتصاد بین المللی گفتگوهای سازنده ای را آغاز کنند و هر نوع توافقی هر چند جزئی در این موارد می تواند به توسعه روابط دوجانبه بیانجامد.

به عقیده "ایگور ایستومین" نائب رئیس شورای امور دفاعی و سیاسی روسیه، دیدار رهبران روسیه و آمریکا، مهمترین موضوع در نشست سران گروه جی-20 بود که کل این رویداد را تحت تاثیر خود قرار داد و اکنون انتظار کرملین در مورد امکان مذاکرات مستقیم بین دو طرف تحقق یافته است. وی در عین حال افزود: «البته عملا پیشرفت خاصی نیز در چه در زمینه موضوع گفتگوها و چه توافقات حاصله بوجود نیامده است، چرا که این موضوعات تماما در جریان مذاکرات ماه مه وزرای خارجه دو کشور مطرح و بررسی شده بود و اکنون صرفا توافق نهایی بین روسای جمهوری پیرامون همان توافقات صورت گرفته است.»

این کارشناس در مور توافقات دو طرف درمورد سوریه نیز گفت: «توافق در زمینه آتش بس در جنوب سوریه را می توان مشارکت رسمی دولت جدید آمریکا در روند حل و فصل صلح آمیز بحران در سوریه نامید. این مسئله از لحاظ تامین منافع روسیه بسیار مثبت است که آمریکا نیز مسئولیتی در رابطه با توافقاتی که پیش از این تنها بین روسیه، ایران، ترکیه و مقامات دمشق بوده، قبول کرده است. برای اینکه آمریکا در مذاکرات آستانه صرفا بعنوان ناظر حضور داشته و در رایزنیها شرکت نداشت.»  

ایستومین همچنین یادآور شد که انتصاب نماینده ویژه ای در رابطه با مسائل اوکراین در وزارت امور خارجه آمریکا نیز موضوع مهم و مثبتی است که میتواند انتظارات مسکو برای گفتگو در این عرصه را فراهم سازد و اکنون بجز کشورهای اروپایی، امریکا نیز می تواند در حل و فصل بحران اوکراین مشارکت فعال داشته باشد.

این کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که جالب ترین مسئله نتیجه توافقات در زمینه امنیت سایبری است، چرا که پیش از این در آمریکا تصور میشد که آنها با این مشکل مواجه نیستند، ولی حملات سایبری در جریان انتخابات ریاست جمهوری آمریکا خلاف این را ثابت نموده و اکنون شرایط برای بوجود آمدن قوانین جدید بازی در این عرصه فراهم شده است.

با وجود مثبت بودن مذاکرات، باید در برخورد با ترامپ بسیار محتاط بود

کارشناس شورای امور بین الملل روسیه در عین حال تاکید کرد: «لازم است تا نسبت به نتیجه مذاکرات روسای جمهوری دو کشور با احتیاط برخورد کرد، برای اینکه مواضع ترامپ در داخل آمریکا باثبات نیست و هر نوع توافقی، بخصوص با روسیه، ممکن است با مخالفت کنگره آمریکا و سیاستمداران این کشور مواجه شده و بار دیگر روند بهبود و عادی سازی روابط دوجانبه را متوقف سازد.»  

به گفته وی، این موضوع نیز بسیار جالب است که رهبران دو کشور اصلا به مسئله با اهمیت کنترل تسلیحات راهبردی نپرداختند. ایستومین افزود: «عملا دو کشور گفتگویی پیرامون سرنوشت پیمانهای مربوط به کاهش تسلیحات راهبردی و هسته ای انجام نمی دهند و این مشکل بسیار بزرگی است. برای اینکه دونالد ترامپ بطور علنی اعلام کرده که این مسئله برای آمریکا نه مهم است و نه مورد نیاز. و این موضع گیری بسیار خطرناک است و می تواند امنیت و ثبات بین المللی را در معرض تهدید قرار دهد.»