اکثر داوطللبان تجربی ناکام ماندن
به گزارش خبرنگار ایلنا، آینده شغلی افراد با ورود به دانشگاه ارتباط مستقیم دارد، البته نه در ایران. ورود به دانشگاه و انتخاب رشته مورد علاقه و ارتباط آن با آینده و عنوان شغلی از مسائل چالش برانگیز دولت‌ها محسوب می‌شود. مسئله‌ای که در ایران سال‌هاست به مرحله بحرانی رسیده و همچنان دستگاه‌های مربوطه به جای برنامه‌ریزی به دنبال مقصر هستند. ایجاد فرصت‌های شغلی با توجه به رشته‌های تحصیلی موجود در دانشگاه‌ها و هدایت تحصیلی در دوره متوسطه از موضوعاتی است که باید با هماهنگی و فراهم کردن زیرساخت‌ها همراه باشد. این مسئله در ایران نه تنها متوازن نیست، بلکه به نظر می‌آید به فراموشی سپرده شده است. با وجود همه این مسائل همچنان وارد شدن به دانشگاه دغدغه اصلی خانواده‌های ایرانی است. موضوعی که یکی از علت‌های انتخاب رشته نادرست در دوره متوسطه یا کنکور محسوب می‌شود.
یک دهه گذشته را می‌توان ده سال پر رونق آموزش عالی دانست؛ افزایش ظرفیت رشته‌ها و ایجاد دانشگاه‌های مختلف در این سال‌ها تا حدود زیادی خاطر متقاضیان ورود به دانشگاه را آسوده کرده است، اما مسئله قابل توجه، تورم بیش از اندازه در گروه تجربی و داوطلبان رشته‌های دانشگاهی این گروه است که مانند گذشته همچنان وجود دارد. امسال ۵۱۸ هزار و ۳۳۱ نفر در کنکور تجربی حضور داشتند که ۸۴/۶۳ درصد آن‌ها زن و ۱۶/۳۶ درصد مرد بودند؛ یعنی بیش از نیمی از داوطلبان آزمون سراسری متقاضیان گروه تجربی بودند، درحالی که ظرفیت رشته‌های این گروه در دانشگاه‌ها غیر از دانشگاه آزاد اسلامی برای رشته‌های با آزمون فقط ۵۸ هزار و ۱۰۳ نفر و برای رشته‌های بدون آزمون ۹۶هزار و ۷۷۷ نفراست که در مجموع ۱۵۴ هزار و ۸۸۰ نفر می‌شود؛ یعنی ۳۶۳ هزار و ۴۵۱ نفر نمی‌توانند در رشته‌های تجربی ادامه تحصیل دهند. همچنین به گفته یکی از مسئولان آموزش و پرورش تنها ۳ درصد از متقاضیان این رشته می‌توانند در رشته دلخواه خود تحصیل کنند؛ بنابراین غول کنکور همچنان برای داوطلبان تجربی وجود دارد.
۹۷ درصد متقاضیان کنکور تجربی به خواسته خود نمی‌رسند
عنوان‌های شغلی رشته تجربی و رشته‌های دانشگاهی این گروه تا حدودی با گروه علوم ریاضی و فنی برابری می‌کند و از گروه علوم انسانی نیز بیشتر است، اما این عنوان‌ها و رشته‌ها پاسخگوی بخش کوچکی از متقاضیان رشته تجربی هستند. این موضوع دلایل متعددی دارد؛ محبوبیت رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی، درآمدزایی بالای این رشته‌ها و منزلت اجتماعی آن‌ها از جمله علت‌هایی است که موجب افزایش داوطلبان گروه تجربی شده است. متقاضیانی که حدود ۹۷درصد آن‌ها به خواسته خود نمی‌رسند و نمی‌توانند در رشته مورد علاقه خود تحصیل و به احتمال زیاد در شغل مورد نظر خود کار کنند.
هدایت تحصیلی در دوره متوسطه، بالا بردن جذابیت رشته‌های فنی و حرفه‌ای، ایجاد شغل و درآمدزایی مرتبط با رشته‌های فنی، فرهنگ سازی برای ایجاد شدن منزلت و جایگاه اجتماعی مناسب رشته‌های فنی و بالا بردن کیفیت آموزشی در دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه فنی و حرفه‌ای از جمله مواردی است که می‌تواند به کاهش تورم در رشته‌های تجربی کمک کند. مواردی که نیاز به برنامه‌ریزی توسط وزارت‌خانه‌هایی مانند آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری و کار، تعاون و رفاه اجتماعی دارد.
در ایجاد توزان بین رشته‌ها موفق نبوده‌ایم
وزارت آموزش و پرورش اوایل سال ۹۴ طرح توازن رشته‌های تحصیلی و توقف توسعه رشته علوم تجربی را در دستور کار قرار داد. به گفته علی زرافشان، معاون متوسطه این وزارت‌خانه این طرح از سال ۹۴ اجرایی شده است. طبق این طرح که در برنامه توسعه پنجم آمده بود؛ توزان رشته‌های تحصیلی به ازای توقف توسعه رشته علوم تجربی٬ رشته ریاضی و علوم انسانی مورد توجه قرار گرفته و این توزیع مناسب جزو وظایف و تکالیف آموزش و پرورش برای اعمال سیاست‌های کلان کشوری است. این موضوع همچنین درباره رشته‌های فنی و حرفه‌ای نیز وجود دارد و در برنامه ششم توسعه نیز به آن تاکید شده است.
امسال نیز با تسهیل فرآیند هدایت تحصیلی مدیریت آن به استان‌ها واگذار شده است تا هر منطقه متناسب با شرایط و اقتضائات موجود هدایت تحصیلی را انجام دهد. همچنین با توجه به سخنان معاون آموزش متوسطه آموزش و پرورش امسال دانش آموزانی که علاقمند به تحصیل در رشته‌های ریاضی، کاردانش و علوم انسانی هستند می‌توانند در هفته اول در مدارس ثبت نام کنند.
طبق گفته‌های زرافشان در سال گذشته ۳۷ درصد دانش آموزان به رشته تجربی و باقی به رشته‌های دیگر هدایت شده‌اند. او همچنین تاکید کرده است؛ برنامه ششم توسعه، تکالیفی برای توسعه آموزش‌های فنی حرفه‌ای و مهارتی پیش‌بینی کرده است و شاخه فنی و حرفه‌ای باید تا پایان برنامه ششم به ۵۰ درصد کل جمعیت دانش آموزی برسد.
این موارد از اقداماتی است که آموزش و پرورش برای کاهش تورم متقاضیان علوم تجربی انجام داده و پیش بینی می‌کند، در سال‌های آتی تاثیر به سزایی بر این مسئله خواهد گذاشت. هرچند که آغاز این طرح درسال ۹۴ با مخالفت‌های شدید نمایندگان مجلس روبه‌رو شده بود و نزدیک بود پای فانی، وزیر سابق آموزش و پرورش را برای استیضاح به مجلس بکشاند. از طرفی نباید مسئولیت آموزش عالی و وزارت علوم نیز در ایجاد توزان برای رشته‌ها را نادیده گرفت، مسئولیتی که به نظر می‌آید؛ تا امروز وزارت علوم و وزارت بهداشت نیز برنامه‌ای برای آن ندارند و دستگاه مسئول آن را تنها آموزش و پرورش می‌دانند.
زالی: رشته‌های جدید وزارت بهداشت باید به داوطلبان معرفی شود
علیرضا زالی، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا درباره تصمیم‌گیری برای کاهش متقاضیان گروه تجربی و اشباع شدن جامعه پزشکی در سال‌های اخیر گفت: در قدم اول ذهنیت مردم باید نسبت به رشته‌های گروه تجربی تغییر کند.
او ادامه داد: در حال حاضر در زیرمجموعه گروه تجربی و در حوزه علوم پزشکی رشته‌های زیادی ایجاد و راه‌اندازی شده است که نیاز به معرفی دارد. به طور مثال رشته‌های جدید مانند پزشکی بیوتکنولوژی و نانوتکنولوژی و غیره باید توسط وزارت بهداشت معرفی شوند و می‌توان در این رشته‌ها از مقطع دیپلم دانشجو پذیرش کرد؛ دکتری این رشته‌ها نیز تضمین شده است و می‌تواند توازن خوبی را در میان رشته‌های حوزه علوم پزشکی ایجاد کند.
رئیس سازمان نظام پزشکی با تاکید بر اینکه باید تنوع رشته‌های پزشکی به مخاطبان گروه تجربی منتقل شود، گفت: اکثر متقاضیان کنکور تجربی خواهان رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی هستند، در صورتی که با معرفی و راه‌اندازی رشته‌های جدید می‌توان برای داوطلبان تنوع ایجاد کرد.
زالی افزود: وزارت بهداشت رشته‌های خوبی در حوزه علوم پزشکی دارد که با همکاری وزارت علوم و سازمان سنجش باید این رشته‌ها به داوطلبان معرفی شود. رشته‌های جدید حوزه پزشکی بازار کار بسیار خوبی دارند و با نگاه به آینده شغلی تاسیس شده‌اند. البته برخی از این رشته‌ها ناپیوسته هستند که ممکن است انگیزه لازم را برای داوطلبان ایجاد نکنند. بنابراین این رشته‌ها باید به صورت پیوسته به دکتری منتقل شوند تا داوطلبان کنکور به سمت آن‌ها بیایند.
نماینده مجلس: بیکاری فارغ‌التحصیلان تجربی بسیار بیشتر از رشته‌های دیگر است
حمایت میرزاده، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا درباره این موضوع و نقش دستگاه‌های اجرایی گفت: مسئله تورم در رشته‌های تجربی، موضوع فرهنگی محسوب می‌شود. خانواده‌ها و افراد منزلت اجتماعی را در مهندس و دکتر شدن فرزندانشان می‌دانند. از طرفی در رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما در قالب‌های مختلف مانند فیلم‌ها این مشاغل و رشته‌ها همیشه بالا‌تر از رشته‌های دیگر نشان داده می‌شوند. همچنین درآمد بالای این رشته‌ها نیز سبب شده تا متقاضی آن‌ها زیاد باشد و از دیگر دلایل تورم در گروه تجربی است.
او با بیان اینکه خانواده‌ها فکر می‌کنند؛ رشته تجربی آینده درخشانی دارد، گفت: حل این موضوع در آموزش و پرورش به صورت هدایت تحصیلی با مشاوره در حال پیگیری است. همچنین بخشنامه‌هایی هم در این زمینه ابلاغ شده که دانش آموزان را به سوی رشته‌های مهارت محور سوق داد، اما در مجموع فضای کلی جامعه رشته‌های تجربی را بیشتر قبول دارد.
میرزاده با اشاره به مشکلات آموزش و پرورش در این زمینه گفت: آموزش و پرورش نیز با راه‌اندازی مدارس خاصی مانند تیزهوشان و اختصاص دادن رشته‌های تجربی و ریاضی به آن‌ها باعث شده نگاه منفی به رشته‌های دیگر تشدید شود، زیرا این سوال ایجاد می‌شود که چرا رشته‌های فنی و هنری مدارس خاص و نمونه ندارند.
وی افزود: همچنین با ضریب‌هایی که وزارت علوم برای این دروس در کنکور در نظر گرفته، تفاوت بسیار زیادی دارد. متاسفانه ضریب دروس فنی و هنری که به ذوق دانش‌آموزان بستگی دارد، بسیار کم است.
او با اشاره به اینکه بیکاری فارغ‌التحصیلان این رشته بسیار بیشتر از رشته‌های دیگر است، گفت: همه کسانی که در رشته‌های مهارتی تحصیل کردند، می‌توانند به عنوان کارآفرینان برای اشتغال‌زایی خود و دیگران موثر باشند، بنابراین این افراد موفق‌تر از افرادی هستند که به دنبال مشاغل پردرآمد می‌گردند.
میرزاده با تاکید بر اینکه کشور امروز نیاز به تکنسین‌ها و افراد با مهارت نیاز دارد، گفت: متاسفانه بسیاری از فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها بیکار هستند در صورتی که کشور امروز بیش از پیش نیاز به کارآفرین و افرادی دارد که در رشته‌های مهارتی و فنی تحصیل کردند.
وی گفت: آموزش و پرورش باید توسعه رشته‌های تجربی به خصوص در مدارس خاص و تیزهوشان را کاهش دهد و رشته‌های هنری را که ظرفیت کارآفرینی دارند، جایگزین کند. این مسئله، مشکل وزارت آموزش و پرورش است و باید آن را اصلاح کند، اما وزارت علوم و بهداشت نیز نباید به نوعی آتش بیار معرکه باشند و باید به دروس عملی و مهارتی نیز بها دهند، البته رسانه‌ها نیز باید در مسیر فرهنگ‌سازی برای این موضوع گام بردارند تا خانواده نسبت به این موضوع آگاهی پیدا کنند.
توکلی: تغییر درگروه تجربی نیازمند کار کار‌شناسی و تغییر ساختارهاست
حسین توکلی، مشاور سازمان سنجش آموزش کشور در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا، درباره تقاضای بیش از اندازه در گروه تجربی گفت: این مسئله نیاز به تجدیدنظر کلی در گروه‌های آزمایشی دارد. موضوع تورم در گروه تجربی باید با همکاری آموزش و پرورش و کمیته سه نفره سنجش و پذیرش به صورت کار‌شناسی بررسی شود.
او با تاکید بر اینکه تعداد رشته‌های مطلوب در گروه تجربی زیاد است، گفت: رشته‌های گروه تجربی برای آینده شغلی که دارند نسبت به رشته‌های گروه‌های دیگر مطلوب‌ترند، اما متقاضیان این گروه بسیار بیشتر از شغل‌های موجود در جامعه است.
توکلی با اشاره به اینکه ۶۲ درصد از داوطلبان کنکور متقاضی گروه تجربی هستند، گفت: گروه‌های تخصصی سازمان سنجش آموزش کشور رشته‌هایی را طبقه‌بندی می‌کنند و در گروه‌های آزمایشی قرار می‌دهند. این مسئله درباره گروه تجربی هم قابل بررسی است البته نیاز به اجازه قانونی دارد.
مشاور سازمان سنجش آموزش کشور افزود: تغییرات در گروه تجربی و کاهش تورم متقاضی در این گروه نیازمند برنامه‌ریزی توسط همین گروه‌های تخصصی، وزارت‌های آموزش و پرورش، علوم و بهداشت و کمیسیون آموزش مجلس است، بنابراین تغییر در این حوزه نیازمند کار کار‌شناسی و تغییر در ساختار‌های کلی است و نمی‌توانیم دستگاه یا وزارت خاصی را مسئول بدانیم.
