خواب کارگزاران برای اسحاق جهانگیری
اصلاح طلبان می گویند جایگاه سابقش را در دولت نو نوار شده تدبیر و امید، از کف داده! می گویند دیگر نه طلایه دار کابینه که نقره داغ اطرافیان رئیس جمهور - به طور مشخص محمود واعظی - شده است. می گویند اگر در انتخابات ۹۶ در قامت یار پوششی ظاهر نمی شد، رقیبان عرصه را بر «شیخ اعتدالگرا» تنگ می کردند اما حالا که ایام، ایام فراخی است، به حُکم تقدیر، در پوششی از نادیدگی حائل شده است.
داریم از «اسحاق جهانگیری» صحبت می کنیم. مردی که در مناظره های انتخاباتی امسال، رو در روی لنز دوربین ها ایستاد، دست بر سینه کوفت و با صدایی رسا، اصلاح طلب بودنش را به رخ همگان کشید اما شاید پیش بینی نمی کرد برای همین سیاق سیاسی، در دولت جدید به کناری زده شود.
همین روز گذشته دوم دی ماه بود که روزنامه «اعتماد» با انتشار فهرستی، جایگاه متزلزل برخی دولتی ها را ارزیابی کرد. در سیاهه تدوین شده از سوی این جریده، نام اسحاق جهانگیری برق می زد. اعتماد اندراحوالات این روزهای جهانگیری نوشت: «مردی که تصور می‌شد در دولت دوازدهم، نقشی کلیدی و محوری داشته باشد و انتخاب‌های روحانی عملا او را به حاشیه راند. آنقدر که بعضی از او خواستند از دولت جدا شود تا برای آینده برنامه‌ریزی کند.»
اشاره روزنامه اعتماد به «صادق زیباکلام» و «محمدعلی ابطحی» است که از معاون اول دولت خواسته اند با انتحار علیه دولت، ضمن قیام برای جدایی طلبی، خود را برای قعود احتمالی بر سریر ریاست جمهوری در انتخابات ۱۴۰۰ مهیا کند. زیباکلام گفته است: «به نظرم جهانگیری باید کنار بکشد و خود را برای انتخابات ۱۴۰۰ آماده کند. جهانگیری آمادگی کار اجرایی را دارد.»
ابطحی رئیس دفتر خاتمی در دولت اصلاحات هم گفته: «اگر کاندیداتوری آقای جهانگیری قطعی است باید از دولت جدا شود و فاصله بگیرد شرایط بهتری برای رای آوردن خواهد داشت.»
پیش از همه این ها، روزنامه اصلاح طلب «قانون» روز چهارشنبه یکم آذرماه در گزارشی با عنوان «اسحاق در محاق»، حول کم رنگ شدن پایگاه و جایگاه جهانگیری در دولت جدید نوشت: «با شروع زمزمه های تشکیل کابینه و ترکیب آن در کوتاه زمانی سیاست ایرانی روی افول خود را به جهانگیری نشان داد جایی که روحانی محور کابینه را به واعظی و حلقه اعتدال و توسعه واگذار کرد و نقش جهانگیری در چینش ترکیب کابینه کمرنگ شد و رفقای اصلاح طلب او هم در حاشیه دولت جدید قرار گرفتند.»
این جریده، استراتژی «حسن روحانی» در میدان ندادن به اصلاح طلبان به طور کلی و جهانگیری به طور اخص را در راستای «جلب نظر نهادهای حکومتی» ارزیابی و تصریح کرد: «روحانی فهمیده بود بدون تعامل و جلب نظر نهادهای حکومتی، امکان تاثیرگذاری اش چه در قالب رییس دولت و چه در دوران پس از پاستور مخدوش خواهد شد و از آنجا که مناسبات درون ساختار سیاسی را به خوبی می شناخت، جهت اصلی کابینه را به سمت غیر اصلاح طلبانی هدایت کرد.»
در این میان، پایگاه خبری اصلاح طلب «انصاف نیوز»، پا را از دایره همه تحلیل ها پیرامون وجود سایش های احتمالی میان جهانگیری و تیم اطراف رئیس جمهور فراتر گذاشت و در خبری، بالابودن احتمال جدایی جهانگیری از دولت را اعلام کرد.
سخنان روز شنبه ۲۵ آذر جهانگیری در دومین همایش اقتصاد، بنزین روی شعله گمانه ها ریخت. گمانه هایی که ترجیع بندش تنها یک چیز بود؛ حال معاون اول از بودن در کابینه خوش نیست!بسیاری از ناظران و تحلیلگران، سخنان جهانگیری در همایش مزبور که گفته بود، «رئیس جمهور جدید فکر کرده هرچه رئیس جمهور قبلی کرده همه را باید تغییر دهد و یا با تغییر یک وزیر و یا یک مدیر خیلی از سیاست ها تغییر یافته است» را طعن و خطابه غیرمستقیم معاون اول به حسن روحانی، تفسیر و تاویل کردند.
جهانگیری اما به همین جا بسنده نکرد و با بدگویی بی سابقه از سوگیری های اقتصادی دولت، وضع موجود را اینگونه به باد انتقاد گرفت؛ «قدرت خرید و درآمد آحاد جامعه کاهش پیدا کرده است. رشد اقتصادی، بودجه دولت و بهره وری وضعیت مناسبی ندارد.»
تحدید حدود بازیگری جهانگیری در دولت جدید و قرارگرفتن نام وی تحت لوای یاران اعتدالی رئیس جمهور، فقط بخشی از آرا و نظر متبوعین جبهه اصلاحات است؛ در سویه دیگر این جبهه، نه تنها ایمان به چنین گزاره ای مشاهده نمی شود بلکه بُنمایه چنین تحول و تطوری، اساسا زیر سوال قرار دارد.
در همین باره، «محمد قوچانی» از ایدئولوگ های اصلی حزب کارگزاران هفته گذشته روز یکشنبه ۲۶ آذر در گفتگو با روزنامه «آرمان» ضمن رد شائبه های پیرامون جهانگیری گفت: «آقای روحانی یک رئیس جمهور مستقر و تمام قد است و در جزئی‌ترین تصمیمات نهاد ریاست جمهوری نقش اصلی را ایفا می‌کند. سر آقای روحانی را کسی نمی‌تواند کلاه بگذارد و یا اینکه ایشان را با ارعاب و فشار تحت تأثیر قرار بدهد. در نتیجه بین وظایف آقای واعظی و دکتر جهانگیری هیچ تداخلی وجود ندارد و هر دو در حیطه اختیارات خود کار می‌کنند و تمام شایعات بی‌پایه و اساس است.»
پیش از قوچانی، «حسین مرعشی» سخنگوی حزب کارگزاران هم با انتشار مطلبی در کانال تلگرامی اش درباره رابطه جهانگیری و روحانی نوشت: «روابط آقای جهانگیری با آقای روحانی مثل دوره قبل همچنان صمیمانه است و هماهنگی‌ها همچنان برقرار است. آنچه در فضای مجازی به آن دامن زده شده بزرگنمایی است.» موج ایجاد شده از سوی قوچانی و مرعشی به همین جا ختم نشد. هفته نامه «سازندگی» ارگان مطبوعاتی کارگزارانی ها، روز گذشته در گزارشی با عنوان «جهانگیری می ماند» از باقی ماندن رئیس سابق شورای مرکزی این حزب، در مقام معاون اولی دولت دوازدهم خبر داد.
این هفته نامه با انتشار تصویری از جهانگیری در کنار روحانی نوشت: «یک منبع نزدیک به معاون اول رئیس جمهور به سازندگی گفت که اخیرا از جهانگیری خواسته شده در دولت، بیشتر فعال باشد.» اینکه چرا و به چه علت، کارگزارانی ها برخلاف دیگر اصلاح طلبان، تمایلی به جبهه گیری علیه اعتدال و توسعه ای های مستقر در دولت به خصوص محمود واعظی ندارند، شاید به قرابت قابل ملاحظه مرام و مسلک این دو جریان سیاسی و فکری با یکدیگر بازگردد؛ همانطور که «غلامعلی دهقان» سخنگوی وقت اعتدال و توسعه در بهمن ماه سال ۹۴، فرق کارگزاران با این حزب را مانند تفاوت میان «فائزه» با «فاطمه» هاشمی ارزیابی یا پیش از وی، قوچانی در دهه هفتاد، این دو حزب را بال های چپ و راست هاشمی رفسنجانی توصیف کرد.
گذشته از این، طبع عملگرا و نظرستیز حلقه کارگزاران که در برهه های حساس سیاسی، همواره «استراتژی» را بر «ایدئولوژی» ترجیح داده اند، اجازه نخواهد داد که نماینده متنفذشان در دولت یعنی اسحاق جهانگیری به پای زاویه گیری های کودکانه اصلاح طلبان با حسن روحانی قربانی شود.
مجموعه کارگزاران با درک صحیح از مناسبات قدرت، نیک می داند، همانطور که در سال ۹۲ موفق شد با تشبث هوشمندانه به عبای هاشمی رفسنجانی، رفرمیست های جزم اندیش را به وادی ائتلاف با جناح اعتدال بکشاند، سال ۱۴۰۰ هم خواهد توانست با به دست گرفتن امور، جهانگیری را در مقام اصلح نامزدهای موجود مدیریت کند. قوچانی در همین باره گفته است: «اگر تا سال۱۴۰۰ معتدلین و میانه‌روهای جریان اصولگرایی بر تندروهای این جریان غلبه پیدا کنند و آقای لاریجانی موفق شود هژمونی جریان اصولگرایی را به دست بگیرد و از سوی دیگر اصلاح‌طلبان نیز روی یک گزینه مانند آقای جهانگیری اجماع کنند، رقابتی سازنده در فضای سیاسی کشور اتفاق خواهد افتاد. برای آقای روحانی نیز ریاست جمهوری آقایان لاریجانی و یا آقای جهانگیری تفاوتی نمی‌کند.» باید به انتظار نشست و دید که دست شعبده کار روزگار چه از چنته بیرون می آورد!
