محمد بن سلمان؛ آتاتورک عربستان می شود؟

چندی پیش «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی در حکمی، «محمد بن‌نایف» را از ولایت‌عهدی برکنار و پسرش «محمد بن سلمان» را که پیش‌تر جانشین ولیعهد بود، به‌عنوان ولیعهد جدید تعیین کرد. پادشاه سعودی همچنین محمد بن‌نایف را از تمامی مسؤولیت‌هایش ازجمله ریاست شورای وزیران و وزارت کشور برکنار و «عبدالعزیز بن سعود» را به‌عنوان وزیر کشور جدید معرفی کرد. این اقدام که با حمایت غرب صورت گرفت، تلاشی برای تولد آتاتورکی جدید در عربستان سعودی بود تا این کشور و کل منطقه را به سمت سکولاریزاسیون پیش ببرد. به‌عبارت‌دیگر دنیای غرب به رهبری ایالات‌متحده آمریکا و با همکاری سیستم‌های جاسوسی خود به این نتیجه رسیدند که چاره‌ای جز هدایت رژیم سعودی به‌سوی سکولاریزاسیون ندارند و تنها گزینه‌ای که می‌تواند این کار را انجام دهد کسی جز محمد بن سلمان نیست.

رسانه های سعودی امارات را به عنوان نمونه ای که می تواند الگوی عربستان برای اجرای سکولاریسم اسلامی باشد معرفی می نمایند.

در همین راستا روزنامه اینترنتی «رأی الیوم» در یادداشتی به قلم «خالد الجیوسی» آورد ،ناظران معتقدند عربستان سعودی به ناچار در مسیر سکولاریسم حرکت می کند که رویکرد رسانه های محلی این کشور در سخن گفتن از فواید قوانین مدنی و آماده سازی افکار عمومی برای تحولی تاریخی نشانگر همین امر است. تحولی که با جمع کردن بساط نهادهای دینی و انتقال به دوران گشایش و رفاه همراه خواهد بود. شبکه های ماهواره ای چون «روتانا» و «السعودیه ۲۴» نیز با دعوت از نویسندگان و روزنامه نگاران سعودی وابسته به جریان لیبرالیسم و کسانی که درباره منافع حاصل از لیبرالیسم در کشور،گفت و گو می کنند به ایفای این نقش می پردازند و این مهمان ها امارات را به عنوان نمونه ای که می تواند الگوی عربستان برای اجرای سکولاریسم اسلامی باشد معرفی می نمایند.

به صورت کلی برنامه ها و اقدامات شبه آتاتورکی محمدبن سلمان را می توان به صورت زیر مورد بررسی قرار داد:

محدودیت فعالیت های دینی:
محمد بن سلمان قصد دارد پیرو تعهد خود به رهبران غرب در راستای سکولاریزه کردن عربستان ، برخی فعالیت های دینی-عقیدتی را محدود نموده و به حاشیه براند. چنانچه با توجه به چشم انداز اقتصادی ۲۰۳۰ سعودی که تحت نظارت محمد بن سلمان در حال اجراست، برخی اصلاحات دینی مدنظر قرار گرفته و با احتیاط درحال پیگیری است.

در این چشم انداز که بیانگر آینده سعودی در بلند مدت است، بسیاری از فعالیت های دینی و تبلیغات مذهبی با محدودیت روبرو شده و اصلاحات عمیق دینی مدنظر قرار گرفته است. در همین راستا دو روزنامه انگلیسی «تلگراف» و «تایمز» با توجه به تغییر مسیر عربستان به سمت سکولاریسم نوشتند که این کشور ضوابط سخت دینی در تمامی زمینه ها علی الخصوص حوزه زنان را خواهد شکست و در دوران ولایت عهدی محمد بن سلمان با پیروی از چشم انداز ۲۰۳۰، شاهزاده جوان به زنان اجازه پوشیدن لباس شنا را خواهد داد تا در کنار مردان در سواحل مختلط شنا کنند. این اقدام برای گسترش گردشگری و کمک به اقتصاد سرزمین عربستان با صنعتی که جایگزین صنعت نفت باشد انجام خواهد شد در حالی که پیش از آن حضور زنان در خیابان های عمومی نیز حرام شمرده می شد. بنابراین در دوره سلطنت محمدبن سلمان نه تنها دین از جامعه عربستان زدوده خواهد شد، بلکه با همراهی سیستم های اطلاعاتی غربی، سبک زندگی تماما غربی مانند تجربه آتاتورک در ترکیه ، جایگزین سبک زندگی اسلامی خواهد شد. نمونه این سیاست را می توان در راه دادن زنان به ورزشگاه ها در عربستان سعودی مشاهده نمود.

بن سلمان بسیار امیدوار است با اجرای سکولاریسم در عربستان سعودی ، تنها معمار بزرگ سعودی گشته و مانند آتاتورک «پدر رشد ترک ها» خود را آتاعرب «پدر توسعه اعراب» در منطقه خاورمیانه بنامد.

محدودیت رهبران دینی:
از دیگر برنامه های بن سلمان برای آینده عربستان سعودی می توان به ایجاد محدودیت برای رهبران دینی اشاره کرد. بن سلمان قصد دارد یا حذف رهبران دینی از جامعه عربستان، خود زمام تمام امور را در دست گرفته و یگانه منجی سعودی ها لقب بگیرد.

وی به تقلید از آتاتورک می خواهد با محدود نمودن رهبران دینی و قدرت آنها ، امکان هرگونه اعتراض را از جامعه دینی گرفته و کل مملکت را به سمت استبداد ببرد. در واقع بن سلیمان تحت تاثیر حامیان غربی خود معتقد است که عربستان باید مانند ترکیه از عرصه درگیری های دینی-مذهبی دوری گزیده و برای کاهش فشارهای بین المللی بر روی خود، همگرایی بیشتری با غرب داشته باشد تا بتواند تاج وتخت خود را که با نیرنگ و کودتا به دست آورده حفظ نماید.

ولیعهد جدید میل دارد تعریفی از دین ارائه دهد که مشابه رویکردهای سکولار به دین است،یعنی دین را مقوله ای فردی در نظر می گیرد نه امری عمومی.لذا با اسلامگرایی سیاسی و حزبی شدن دین مخالفت می کند و پیرو اوامر حامیان غربی خود معتقد است که اسلامگرایی سیاسی به نوعی افراط در اموردینی می انجامد  که به هیچ وجه به صلاح وی نیست. در حقیقت وی معتقد است که دولت مدرن سکولار، یک هماورد و حریف مقتدر است. چنان چه کسی با این حریف مقتدر مستقیما به رویارویی بپردازد،علایق و خواسته اش صدمه می بیند،چراکه این دولت بی درنگ با او برخورد می کند.

گسترش نقش ارتش:
افزایش نقش نظامیان و امنیتی کردن فضای کشور از دیگر اهداف بن سلمان است. وی به تقلید از آتاتورک قصد دارد تا ارتش را در عربستان تقویت نموده و با استفاده از قدرت آن، فضا را برای رشد سکولاریسم آماده نماید. به‌عبارت‌دیگر بن سلمان دوست دارد با درس گرفتن از تجربه آتاتورک در رشد ارتش و با کمک گرفتن از این نهاد ، فضا را برای سکولاریزاسیون بیشتر آماده نموده و در راستای آرمان‌های غرب قدم بردارد. بنابراین قرارداد بزرگ تسلیحاتی عربستان با ایالات‌متحده آمریکا و تلاش برای تقویت سیستم‌های امنیتی ، برنامه ای از پیش تعیین شده برای تقویت سکولاریسم در عربستان بوده است.

درنتیجه می‌توان گفت غرب در راستای افزایش قدرت خود در منطقه و رشد سکولاریسم، بن سلیمان را به قدرت رسانده تا او وظیفه سکولار نمودن منطقه در مسیر اهداف غرب را در پیش‌گرفته و به‌عنوان ابزار اصلی آنها، دلارهای نفتی را صرف آرمان‌های آمریکا برای رسیدن به خاورمیانه جدید نماید.