اعلام وضعیت قرمز برای صنعت خودرو ایران
به گزارش اقتصاد نیوز و به نقل از خبرگزاری فارس، اخیرا مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی را برای حل مشکلات بازار خودرو منتشر کرده بود که در بخشی از آن آمده صنعت خودرو برای ایجاد اشتغال، رشد و توسعه اقتصادی جامعه نقش موثری داشته است. آمریکایی‌ها و جامعه جهانی بارها ایران را تحریم کرده‌اند که صنعت خودرو کشور یکی از اهداف اصلی آن‌ها محسوب می‌شود؛ چراکه با تحریم صنعت خودروسازی کشور هم به اشتغال آسیب می‌رساند و هم درآمد از صادرات محصولات خودروسازان را کاهش می‌دهند.
از ابتدای سال جاری تا این زمان بازار خودرو کشور نیز همچون سایر بازارها با نابسامانی‌های زیادی همراه شد. خروج آمریکا از برجام و قطع همکاری شرکت‌های فرانسوی پژو و رنو به مشکلات اصلی خودروسازان تبدیل شد و با افزایش نرخ ارز نیز روند تولید به رکود بی‌سابقه‌ای رسید. در ادامه نتایج بررسی میزان تولید خودرو، صنعت قطعه‌سازی و واردات قطعات منفصله، بررسی قیمت تمام شده و مبالغ فروش در دو شرکت ایران خودرو و سایپا را بررسی می‌کنیم و از آخرین وضعیت صنعت خودرو کشور مطلع می‌شویم.
بررسی وضعیت صنعت خودرو ایران
الف. وضعیت تولید خودرو
در نمودار شماره 1 مشاهده می‌کنید که وضعیت تولید در 10 ماهه نخست سال 97 نسبت به بازه زمانی مشابه سال قبل به 812 هزار و 979 دستگاه رسیده است که کاهش 35.4 درصدی را نشان می‌دهد. از اردیبهشت سال 97 روند کاهش تولید خودرو شروع و در شهریورماه به پایان رسید که پس از آن شاهد رشد تولید بوده‌ایم، اما پس از مدتی در آبان ماه روند کاهشی مجددا مشاهده شد. همچنین طبق آمار میزان تولید خودرو در ماه نسبت به آذرماه حدود 21 درصد رشد داشته است.
میزان تولیدات دو خودروساز داخلی ایران خودرو و سایپا در 10 ماهه نخست سال 97 روند مشابهی داشته است که در نمودار شماره 2 می‌توانید آن را مشاهده کنید.
ب. وضعیت صنعت قطعه‌سازی و واردات قطعات منفصله خودرو
نمی‌توان در خصوص وضعیت صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی کشور به دلیل وجود دو انجمن مختلف که یکی زیرمجموعه وزارت صنعت و دیگری زیرمجموعه وزارت کار و رفاه اجتماعی است، آمار دقیقی را اعلام کرد، اما بر اساس مصاحبه‌هایی که مسئولان این حوزه انجام داده‌اند می‌توان متوجه شد که هم‌اکنون حدود 1530 واحد قطعه‌سازی کوچک، متوسط و بزرگ در کشور وجود دارد و حدود 550 هزار نفر نیز در این واحدها اشتغال دارند.
اخیرا شاهد تعدیل نیرو در واحدهای کوچک و متوسط قطعه‌سازی بوده‌ایم که البته میزان تعدیل نیرو در هر واحد متفاوت است. در واحدهای بزرگ تعدیل نیرو یا بیکاری کارگران به شکل کاهش شیفت، مرخصی‌های اجباری و حذف اضافه کاری انجام می‌شود که انتظار می‌رود قطعه‌سازان با دریافت مطالبات خود به شرایط مطلوب برگردند، اما در واحدهای کوچک و متوسط شرایط تعدیل نیرو بسیار بد است. در واقع با بررسی 16 واحد قطعه‌سازی، بیش از 30 درصد تعدیل نیرو در این واحدها انجام می‌شود.
بدهی 20 هزار میلیارد تومانی خودروسازان به قطعه‌سازان
تا پایان سه ماهه نخست سال 1397 مطالبات قطعه‌سازان از خودروسازان حدود 4500 میلیارد تومان اعلام شده است که این میزان تا پایان دی 97 به 20 هزار میلیارد تومان رسیده است. البته تحریم‌ها باعث شد مطالبات قطعه‌سازان افزایش پیدا کند، اما بدهی خودروسازان به قطعه‌سازان قبل از تحریم‌ها نیز وجود داشته است. در روند فعلی صنعت خودرو به نوعی قطعه‌سازان قربانی شده‌اند. همچنین در هفت ماه نخست سال جاری واردات قطعات منفصله خودروهای سواری با کد تعرفه 9887 به ارزش 2 میلیارد و 91 میلیون دلار بوده است که کاهش 14 درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد.
ج. مواد اولیه مصرفی در صنعت خودرو و قطعه‌سازی
از مواد اولیه مصرفی در تولید خودرو می‌توان به مواد پلیمری، ورق سرد فولادی، آلومینیوم، مس کاتدی و فولاد آلیاژی اشاره کرد. در جدول 1 تغییر متوسط قیمت مواد مصرفی مورد استفاده در صنعت خودرو در بازه زمانی آبان 1397 نسبت به اسفند 96 را مشاهده می‌کنید. بر اساس این جدول بیشترین تغییرات به مواد مصرفی آلومینیوم با 126 درصد افزایش و کمترین نیز به فولاد آلیاژی با 50 درصد افزایش مربوط است. البته خودروسازان و قطعه‌سازان می‌توانند ورق فولادی، آلومینیوم، مس کاتدی و سرب را در کشور تامین کنند و فقط فولاد آلیاژی وارداتی است. گفتنی است قطعه‌سازان به دلیل کمبود نقدینگی قادر به تامین مواد اولیه داخلی و خارجی نیستند.
د: بررسی قیمت تمام شده تولید و درآمد فروش خودروهای داخلی
با بررسی صورت‌های مالی میان دوره‌ای 9 ماهه منتهی به 30 آذر 97 متوجه می‌شویم که دو خودروساز داخلی ایران خودرو و سایپا بیش از 10 هزار و 700 میلیارد تومان زیان انباشته دارند. همچنین این خودروسازان حدود 20 هزار میلیارد تومان به قطعه‌سازان بدهکارند. از این رو وضعیت صنعت خودرو کشور در شرایط قرمز و بحرانی قرار دارد و اگر برای آن تصمیم نهایی گرفته نشود، نمی‌توان از این بحران خارج شد. در جدول زیر می‌توانید میزان سود و زیان انباشته دو شرکت خودروسازی داخلی ایران خودرو و سایپا را در بازه زمانی 9 ماهه نخست سال 97 مشاهده کنید.
قیمت فروش محصولات ایران خودرو در طول 4 سال منتهی به سال 1396 بیشتر از بهای تمام شده محصولات آن بوده، اما قیمت فروش این شرکت در شش ماهه نخست سال 1397 حدود 1 هزار میلیارد تومان کمتر از قیمت تمام شده محصولاتش بوده است. این روند در 9 ماهه نخست سال 1397 نیز ادامه پیدا کرد و آمار مبلغ فروش بیش از دو هزار و 100 میلیارد تومان کمتر از بهای تمام شده را نشان می‌دهد. همین روند برای محصولات سایپا نیز یکسان است.
جدول میزان تولید ایران خودرو و سایپا
جدول سود و زیان محصولات خودروسازان
