نشانه های مهم بیماری قلبی
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از بهداشت نیوز: مهمترین علت پیدایش بیماریهای قلبی- عروقی، تصلب شرایین است. تصلب شرایین سبب می شود که سرخرگ‌های گوناگونی که به سمت‌های مختلف بدن خون می‌رسانند، به تدریج سخت و تنگ شوند و توانایی آنها برای انتقال اکسیژن و مواد غذایی به سلول‌های بدن کاهش یابد.
بعضی از عوامل موجب سریع‌تر شدن تصلب شرایین می شوند و در صورت وجود آنها احتمال پیدایش بیماری قلبی- عروقی افزایش پیدا می‌کند. برای پیشگیری از پیدایش بیماریهای قلبی- عروقی و مرگ و میر و ناتوانی ناشی از آنها، باید این عوامل خطر را بشناسید و به توصیه‌های پزشکی توجه کنید.
عوامل خطر برای بیماریهای قلب و عروق
عوامل خطر برای بیماریهای قلب و عروق عبارتند از: سن بالا، جنس مذکر، سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس، فشار خون بالا، افزایش چربی خون به ویژه کلسترول)، دیابت قندی، سیگار کشیدن، چاقی، کم تحرکی (انجام ندادن فعالیت‌های بدنی) و اختلال در انعقاد خون.
با توجه به اینکه دیابت از عوامل خطر بیماریهای قلبی-عروقی است و معمولا با عوامل خطر دیگر همراهی دارد و گاهی شاید ایجاد کننده آنها باشد، مبتلایان به دیابت باید بیش از دیگران مراقب سلامت قلب و عروق خود باشند.
پژوهش‌های فراوان پزشکی نیز نشان داده‌اند که عوامل خطر قلبی- عروقی در مبتلایان به دیابت نوع ۳ شایع‌تر هستند.
بیماریهای قلبی - عروقی را می‌توان به سه گروه عمده تقسیم کرد:
* بیماریهای کرونری قلب
* حوادث عروقی مغز
* بیماری رگ‌های محیطی
بیماریهای کرونری قلب
قلب یک پمپ عضلانی به اندازه مشت گره کرده انسان است که در هر دقیقه به‌طور متوسط ۷۱ تا ۲۱۱ بار می تپد و خون را در بدن به گردش در می‌آورد. گردش خون سبب می‌شود که اکسیژن و مواد غذایی به اندام‌های بدن برسد و مواد زاید ناشی از فعالیت سلول‌ها نیز دفع شود. عضله قلب هم از این قاعده مستثنی نیست و باید خونرسانی مناسب داشته باشد تا این کار حیاتی خود را به درستی انجام دهد.
خونرسانی به عضله قلب توسط رگ‌هایی موسوم به «سرخرگ‌های کرونر» صورت می گیرد. رسیدن خون به قلب و میزان فعالیت عضله قلب تا حدی مشابه وضعیت عرضه و تقاضا است؛ هرچه قلب فعالیت بیشتری داشته باشد (مثلا هنگام فعالیت‌های سنگین بدنی یا اضطراب و تنش)، به خون بیشتری احتیاج خواهد داشت. سرخرگ‌های کرونر باید بتوانند این افزایش نیاز را تأمین کنند وگرنه سلول‌های عضله قلب با مشکل روبه‌رو خواهند شد.
تصلب شرایین و همچنین پیدایش لخته درون رگ‌های کرونر سبب می شود که خونرسانی به سلول‌های عضله قلب کاهش یابد. در نتیجه کمبود اکسیژن و مواد غذایی و انباشت مواد زاید در عضله قلب، دردی پدید می آید که به «درد قلبی» یا «آنژین صدری» معروف است.
اگر سرخرگ کرونر به‌طور کامل (به وسیله تنگی شدید یا لخته خون) بسته شود، سلول‌های قلبی مربوط به حوزه آن سرخرگ خواهند مرد که به این وضعیت «انفارکتوس قلبی» می‌گویند. گاهی نیز در اثر اختلال شدید و گسترده در کارکرد عضله قلب، مرگ ناگهانی رخ می دهد.
نشانه های مهم بیماری قلبی
۲. درد قفسه سینه: این درد کوبنده یا فشارنده در ناحیه پشت جناغ سینه احساس می شود و ممکن است به گردن، دست‌ها، پشت یا شکم هم انتشار یابد. آنژین صدری اغلب هنگام کارهای بدنی یا فشارهای روحی و روانی که فعالیت قلب افزایش پیدا می‌کند، بروز می‌کند و معمولاٌ با استراحت یا مصرف نیتروگلیسیرین زیرزبانی تسکین می‌کند. اگر درد با استراحت یا چندین دقیقه پس از مصرف قرص زیرزبانی بهبود نیافت و به ویژه اگر همراه با تنگی نفس، تهوع و تعرق شدید بود، ممکن است نشانه انفارکتوس قلبی باشد.
براساس گزارش مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران به دلیل اختلال در اعصاب محیطی، شدت نشانه‌های بیماری قلبی در افراد دیابتی ممکن است کمتر از میزان مورد انتظار باشد (انفارکتوس بی‌سروصدا)؛ از این رو شما که به بیماری دیابت مبتلا هستید باید بیشتر متوجه چنین نشانه‌هایی باشید و به موقع به پزشک مراجعه کنید.
البته به یاد داشته باشید که دردهای قفسه سینه فقط نشانه بیماری قلبی نیستند و ممکن است مثلاٌ در اثر بیماریهای گوارشی یا ریوی نیز پدید آیند.
۳. تنگی نفس: احساس تنگی نفس می تواند از نشانه‌های بیماری کرونری قلب باشد گرچه در بسیاری از بیماریهای تنفسی و... نیز این حالت پدید می‌آید.
۴. تپش قلب: در این وضعیت، فرد به‌طور ناراحت‌کننده‌ای ضربان قلب خود را احساس می‌کند. تپش قلب در حالت‌های اضطرابی و برخی بیماریهای دیگر قلبی نیز ممکن است پدید آید.
۵. خیر یا ادم: در مراحل پیشرفته‌تر بیماری قلبی (نارسایی قلب) که کارکرد پمپ اشکال پیدا می‌کند، مایع موجود در بافت‌های بدن (به ویژه بخش‌های پایینی بدن مثل قوزک پاها) به‌طور کامل تخلیه نمی‌شود و در زیر جلد انباشته می‌شود. البته خیر یا ادم در نتیجه بیماریهای واریسی پاها، بیماری کبد، اختلالات کلیوی و... نیز ممکن است پدید آید.
حوادث عروقی مغز (سکته مغزی)
هنگامی که رگ‌های تغذیه‌کننده مغز به شدت آسیب ببینند، خون به سلول‌های مغزی نمی‌رسد و آنها دچار مرگ خواهند شد که به این حالت «انفارکتوس مغزی» می‌گویند. سکته مغزی هم در اثر تنگی و بسته شدن رگ‌های مغز پدید می آید و هم به دنبال پاره شدن و خونریزی رگ‌های مغز.
مهمترین عامل خطر برای حوادث عروقی مغز افزایش فشار خون (پرفشاری خون) است. خطر سکته مغزی در مبتلایان به دیابت که فشار خون بالا هم دارند، دو برابر افرادی است که تنها به پرفشاری خون دچار هستند. این مسأله اهمیت کنترل فشار خون در بیماری دیابت را آشکارتر می سازد.
نشانه‌های حوادث عروقی مغز بسته به اینکه کدام قسمت مغز اختلال خونرسانی پیدا کند، بسیار گوناگون هستند. کرختی یا ضعف حرکتی شدید (فلج) در یک نیمه بدن و نابینایی یا تاری دید زودگذر یک چشم ازجمله نشانه‌های حوادث عروقی مغز هستند.
بیماری رگ‌های محیطی
منظور از بیماری رگ‌های محیطی، بیماری‌هایی است که عروق بیرون از قلب و مغز را گرفتار می کنند. این بیماری‌ها معمولا در نتیجه تنگ شدن رگ‌هایی که خون را به پاها و دست‌ها می‌رسانند، پدید می‌آیند. کاهش خونرسانی به پاها سبب دو نوع عارضه می‌شود:
۲. قنقار یا یاگانگرن: مرگ بافتی در اثر نرسیدن خون به اندام‌ها که در نهایت به قطع آن عضو می انجامد.
۳. لنگش متناوب: به علت تصلب شرایین خونرسانی کننده پاها، پس از مدتی راه رفتن درد شدیدی معمولاٌ در عضلات پشت ساق پا به وجود می‌آید.
به طور کلی احتمال اینکه مبتلایان به دیابت نیاز به قطع قسمتی از پاهایشان پیدا کنند، ۲۶ تا ۵۱ برابر جمعیت جامعه است. بنابراین پایبندی به توصیه‌های مربوط به پیشگیری از بیماریهای قلبی- عروقی و نیز رعایت اصول مراقبت از پاها، برای افراد دیابتی بسیار اهمیت دارد.
اصول پیشگیری از بیماریهای قلب و عروق در افراد دیابتی
۲. چربی (به ویژه کلسترول) خون خود را کاهش دهید.
کلسترول که نوعی چربی است، در پیدایش و گسترش تصلب شرایین نقش مهمی دارد زیرا می تواند در دیواره رگ‌ها رسوب کند و همراه با عوامل دیگر به تنگی و بسته شدن سرخرگ‌ها بینجامد.
کلسترول دو نوع مهم دارد: یکی کلسترول «بد» (LDL) که موجب بسته شدن رگ‌ها و بیماری قلبی-عروقی می شود و دوم کلسترول «خوب» (HDL) که کلسترول اضافی بدن را از بافت‌ها خارج می کند و خطر بیماری قلبی را می‌کاهد. نوعی از کلسترول که باید غلظت کمی در خون داشته باشد، همان نوع «بد» یا LDL است.
شما می توانید با پرهیز از مصرف غذاهای پرچربی و رعایت توصیه‌های پزشکتان، چربی خون خود را در سطح مناسب نگه دارید.
۳. فشار خون خود را کنترل کنید
فشار خون بالا افزون بر اینکه فشار بیشتری بر قلب وارد می‌سازد و نیاز آن به خون را افزایش می‌دهد، روند تصلب شرایین را هم تسریع می کند و سبب آسیب اندام‌های گوناگون بدن می‌شود.
۴. وزن خود را به حد مناسب برسانید
چاقی عامل خطر مهمی برای افزایش فشار خون است. همچنین چاقی یا اضافه وزن موجب افزایش مقاومت سلول‌های بدن نسبت به انسولین می‌شود. شما باید زیر نظر یک پزشک یا متخصص تغذیه وزن بدنتان را به میزان متناسب باقد، جنس و سن خود برسانید.
۵. سیگار نکشید
استعمال دخانیات سبب افزایش ضربان قلب و در نتیجه کار قلب می‌شود و فشار خون را هم بالا می‌برد. همچنین سیگار با اثر روی عوامل انعقادی و نیز غلیظ کردن خون احتمال تشکیل لخته و بسته شدن سرخرگ‌ها را افزایش می‌دهد. افزون براین، سیگار با اثر بر رگ‌های کوچک، خونرسانی به بخش‌های انتهایی اندام‌ها (به ویژه پاها) را مختل می‌کند و این عارضه در افراد دیابتی که گرفتاری اعصاب محیطی نیز دارند، بسیار مهم است و خطر قطع عضو را باز هم افزایش می‌دهد. این آثار جدای از سرطان‌زایی سیگار است که موجب ناتوانی و مرگ خواهد شد. امروزه سیگار مهمترین علت قابل پیشگیری سرطان به شمار می‌آید.
۶. قند خون خود را کنترل کنید
کنترل دقیق قند خون، هم به‌طور مستقیم و هم به‌طور غیرمستقیم، نقش مهمی در پیشگیری از بیماریهای عروقی می‌تواند داشته باشد.
۷. فعالیت ورزشی منظم داشته باشید
پژوهش‌های پزشکی نشان داده‌اند که داشتن یک زندگی کم تحرک (از نظر بدنی)، صرف نظر از عوامل خطر دیگر، احتمال دیابت، چاقی و بیماری کرونری قلب را افزایش می‌دهد. پیاده‌روی، دوچرخه سواری، تنیس روی میز، باغبانی و دویدن آرام فعالیت‌های بدنی هستند که اثر مفیدی بر تندرستی شما خواهند داشت. توصیه می شود که روزانه ۴۱ دقیقه به فعالیت بدنی بپردازید، می توانید این میزان فعالیت را در سه دوره ۲۱ دقیقه‌ای (بافاصله) نیز انجام دهید.
