لایو اینستاگرام رسانه مهم این روزها
به گزارش اقتصاد نیوز به نقل از برترین‌ها، ویروس کرونا بیشتر انسان‌ها را از دنیای بیرون به داخل خانه‌ها برده است. حالا میلیون‌ها انسان در خانه گیرکرده داریم با ذهن‌هایی که می‌توانند تصور کنند، خلاق باشند و حتی در تصوراتشان به سفر بروند. ویروس کرونا زمانی آمده که در اوج عصر ارتباطات هستیم. پس ذهنمان نمی‌تواند به حال خودش رها شود و فقط خیال‌بافی کند. ذهنمان برای هر اتفاق و عادتی که در دوران #درخانه_بمانیم از دست داده راهی جدید جایگزین می‌کند. روش‌های جدید برای معاشرت کردن، یکی از این جایگزینی‌هاست. معاشرتی بدون حد و مرز در لایو اینستاگرام.
بیش از یک میلیارد کاربر در شبکه اجتماعی اینستاگرام حضور فعال دارند. اپلیکیشنی که یک دهه از عمرش می‌گذرد و به هدف اشتراک گذاری عکس و سرگرمی کاربران ایجاد شد. اما قابلیت و توانایی این اپلیکیشن با نیاز کاربران به سرعت به‌روز شد و از پلتفرمی فقط برای تفریح، به بخش اصلی زندگی میلیون‌ها انسان تبدیل شد.
لایو اینستاگرام یا ارتباط زنده از طریق اینستاگرام، یکی از امکانات این شبکه اجتماعی است. هدف این بخش ارتباط کاربر با مخاطبانش به صورت زنده و در یک زمان است.
بینندگان یک لایو اینستاگرام می‌توانند نظر دهند، درخواست چت دوطرفه با آن کاربر بدهند و بعد مکالمه ویدیویی آن‌ها به این طریق آغاز می‌شود. مکالمه‌ای که در این روز‌های کرونا زده به اتفاقی محبوب در این شبکه اجتماعی تبدیل شده است و جای تماشای تلویزیون را برای بسیاری گرفته است.
لایو اینستاگرام؛ رکوردزنی، تبلیغات و سرگرمی
برخلاف توییتر، فیسبوک و تلگرام، اینستاگرام در ایران فیلتر نیست و میلیون‌ها کاربر جوان از ایران روی این شبکه اجتماعی هستند. بیشترکاربران اینستاگرام به صورت جهانی جوانند و تا ۳۵ سال سن دارند. کاربرانی که در این یک دهه حضور در این شبکه اجتماعی فضای این اپلیکیشن را شکل داده‌اند.
آن‌ها آزادانه از فضایی که رایگان و بدون محدودیت زمانی یا سانسور حکومت‌ها است نظر می‌دهند، ویدیو تولید می‌کنند و حالا بیشتر از قبل بادوستانشان در این پلتفرم معاشرت می‌کنند.
معاشرت مجازی که برخی از سلبریتی‌ها در این دوران قرنطینه تلاش کردند با بالابردن تعداد تماشاگر، رکوردی جدید هم ثبت کنند. مثل ندا یاسی، از سلبریتی‌های اینستاگرامی، و تتلو، خواننده‌ای که در اینستاگرام میلیون‌ها دنبال کننده دارد. آن‌ها تلاش کردند تا با تعداد بالای بیننده به صورت زنده در لایو دونفره‌شان اخیرا رکوردی جدید از بازدیدکننده زنده اینستاگرام داشته باشند و موفق هم شدند. بیش از ششصدهزار نفر لایواینستاگرام آن‌ها را برای چند دقیقه به صورت زنده تماشا کردند.
اما این تعداد بازدیدکننده چه محتوایی را دیدند؟ مکالمه‌ای در مورد مسایل جنسی که از نظر برخی قابل قبول نبود و واکنش‌هایی را در توییترفارسی براه انداخت.
برای برخی از سلبریتی‌های اینستاگرامی شکستن تابو‌های درون جامعه روی لایو اینستاگرام یک هدف است و به نقد‌های دیگران و محدودیت‌هایی که در چارچوب‌های اخلاقی جامعه وجود دارد به روش خودشان در این پلتفرم پاسخ می‌دهند. البته ناگفته نماند که برخی از این سلبریتی‌ها سالهاست تلاششان برای داشتن مخاطب بیشتر در اینستاگرام جنبه اقتصادی هم دارد. برای برخی از سلبریتی‌ها اینستاگرام حکم مغازه آنلاین دارد یا راهی برای تبلیغ سایت‌های شرط‌بندی آنلاین‌شان.
«کلاب مجازی» برای سرگرم کردن مردم
حسین تهی، خواننده در لندن نیز از لایو اینستاگرام در دوران قرنطینه استفاده می‌کند. او سالهاست برای ارتباط با مخاطبش در اینستاگرام حضور دارد. از او پرسیدم آیا مخاطبش در روز‌های قرنطینه تغییر کرده و در مورد لایو اینستاگرام چه فکر می‌کند؟
تهی در پاسخ گفت دلیل اصلی لایو‌های اینستاگرامش در دوران قرنطینه «سرگرم کردن مردم است تا حوصله شان سر نرود و در خانه بمانند.»
تهی عقیده دارد لایو اینستاگرام تنها راه ارتباط مستقیم با طرفدارهاست. او گفت: «در مورد هر مساله‌ای در لایو حرف می‌زنم. بعضی وقت‌ها دنبال استعدادها می‌گردم، بعضی وقت‌ها مردم از من مصاحبه می‌کنند، بعضی وقت‌ها ورزش درخانه است، اخیرا هم که یک کلاب تهی راه اندازی کردیم در لایو که مردم اوقاتشون شاد باشه.»
در «کلاب مجازی» که تهی در لایو اینستاگرام براه انداخته به نظر می‌رسد تعداد افراد زیادی در یک خانه هستند. در تصاویر لایو او از نوازند تا رقصنده و حتی سکیوریتی دیده می‌شوند. این درحالی است که در دوران کرونا به رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در همه کشور‌ها تاکید شده است و از شهروندان خواسته شده به خانه‌های یکدیگر نروند.
خط قرمز تهی در لایو اینستاگرامش حرفهای رکیک است. به جز آن به گفته خودش در مورد همه مسائل صحبت می‌کند. آزادی‌ای که عقیده دارد اینستاگرام لایو به او داده است.
آیا سلبریتی‌ها با میلیون‌ها بیننده به صورت زنده می‌توانند در دوران قرنطینه منبعی برای اطلاعات باشند؟
این سوالی است که منتقدان این روزها بیشتر از قبل به آن می‌پردازند.
مهدیس صادقی پویا، دانشجوی دکتری مطالعات جنسیت و سکسوالیته دانشگاه پاریس هشت عقیده دارد:
«یکی از مشکلات آسان شدن روش‌های انتقال اطلاعات، به خصوص در فضای مجازی، عدم امکان اعتبارسنجی این اطلاعات است. یعنی این که بدانیم آیا این اطلاعات ازمبنای علمی و آماری درستی برخوردار هستند یا خیر. عطش دریافت اطلاعات از شبکه‌های مجازی، هم‌زمان با شرایط قرنطینه فعلی ناشی ازبیماری کووید-۱۹، و طبیعتاً افزایش پرسه زدن مجازی، نگرانی‌ها را در این باره که مخاطبان این فعالیت‌های مجازی تا چه اندازه با اطلاعات غلط عمدی و غیرعمدی احاطه می‌شوند، بیشتر می‌کند.
نمونه بارز آن، جابجایی اطلاعات اشتباه درباره خود این بیماری است. به نظر می‌رسد که پیداکردن راهی برای انتقال اطلاعات معتبر به مخاطبی که لایو اینستاگرام را به خواندن متن ترجیح می‌دهد، ضرورت داشته باشد. در غیر این صورت، هر روزه، هزاران اطلاعات غلط در صد‌ها لایو اینستاگرامی به مخاطبان منتقل می‌شود و این مسئله، اثرگذاری اطلاعات درست و کنشگری سازمان‌یافته را روز به روز کاهش خواهد داد.»
«این گفتگو‌ها اصلا قرار نیست مطلب آموزنده‌ای بهتون یاد بده»
پیمان یزدانی، که در توییتر بیشتر فعالیت دارد از فرصت قرنطینه استفاده کرده و برای خودش در لایو اینستاگرام شویی براه انداخته بنام «کندک شو». او در پست اینستاگرامی‌اش هدف از اینکار را معرفی و گفتگو با افرادی دانسته که در زندگی سرشان به کار خودشان است و البته موفق هم هستند. اما گوشزد کرده قرار نیست در گفتگو‌های لایو او مطلب آموزنده‌ای یاد داده شود. مدت شوی او ۴۵ دقیقه است. او نوشته از اول فروردین امسال قضیه برایش جدی شده و کاری بوده که دوست داشته در فرصتی همیشه انجامش دهد. می‌خواهد این گفتگو‌ها دلیلی باشد برای باهم خندیدن و آشنایی با فردی جدید.
حتما شما هم از وقتی در قرنطینه مانده اید ساعت‌های پرسه‌زنی مجازی‌تان بیشتر شده است. افرادی را در لایو اینستاگرام هر شب می‌بینید که تا قبل از گسترش ویروس کرونا در این پلتفروم حضورشان مستمر و جدی نبود. با چند نفر از این افراد در این‌باره صحبت کردم و نظرشان راپرسیدم.
زومبا در قرنطینه
شاید بتوان گفت رقص و ورزش در لایو اینستاگرام برای تشویق دیگران به داشتن تحرک در دوران قرنطینه یکی از اصلی‌ترین ژانرهاست.
امید یکی از کاربران اینستاگرام است که در لایو اینستاگرامش زومبا درس می‌دهد. امید خودش را اینطور معرفی می‌کند:
«امید هستم ۳۲ ساله، حرفه اصلیم طراحی فضای سبز است و در کنارش زومبا تدریس میکنم. از اینستاگرام معمولا برای فعالیت تو زمینه اقلیت‌های جنسی استفاده میکنم.»
از امید پرسیدم چرا در دوران قرنطینه از لایو اینستاگرام بیشتر استفاده می‌کند؟
او پاسخ داد: «من الان چهار هفته است که از خونه کار میکنم و وقت بیشتری برای سوشیال مدیا دارم، تو این مدت بیشتر فرصت کردم با مخاطبهام در ارتباط باشم. لایو اینستاگرام یکی از بهترین و در دسترس‌ترین راه‌ها برای ارتباط با مخاطب برای عموم جامعه است که به صورت حرفهای در رسانه نیستند. لایو اینستاگرام یک تریبون کاملا یک‌طرفه نیست و قابلیت بحث دو طرفه در آن هست، ولی کنترل هم کاملا دست صاحب صفحه هست خیلی قابلیت خوبیه»
چرا زومبا؟
امید گفت: «زومبا حرفه اصلی من نیست، ولی کلاس‌هایی که برگزار می‌کردم خیلی بهم انرژی می‌داد. از وقتی باشگاه‌ها تعطیل شد و‌همه خونه نشین شدیم هم نیاز به تحرک رو حس می‌کردم هم به چیزی که یکم حالمون بهتر کنه. شاگرد هام هم می‌گفتند دلشون برای کلاس تنگ شده. اول بانرم افزار‌های مثل اسکایپ کلاس‌های مجازی خصوصی گذاشتم، ولی بعد تصمیم گرفتم تو صفحه ام با بقیه همراهانم هم شریک شوم. فعلا ویدیو‌های تک آهنگی میذارم تا اون‌هایی که با زومبا آشنا نیستند یک‌کم آشنا بشند. البته همیشه حضور ترول‌ها و اکانت‌های فیک، دردسرهای خودش رو داره، ولی کم‌کم یاد گرفتم با اون‌ها هم کنار بیام.»
امید عقیده دارد بدلیل فعالیتش درحوزه دگرباشان در ماه‌های گذشته حالا لایوهایش مورد استقبال مخاطب‌های حوزه دگرباشان و علاقه‌مندان به زومبا قرار گرفته است.
قرنطینه، اینستاگرام را به تلویزیون ملی بدل کرده
مسعود بربر نویسنده در ایران بیش از چهل شب است که لایو اینستاگرام دارد. با دیگر نویسندگان به مخاطبان کتاب معرفی می‌کنند و برای آن‌ها داستان می‌خوانند.
او در پست اینستاگرامش در مورد لایو‌هایی که داشته اینطور نوشته:
«از پنج‌سال پیش، هر هفته در کافه کتابی با دوستانم گرد هم می‌آمدیم و برایشان داستان می‌خواندم و گاه هم از دوستان نویسنده دعوت می‌کردم داستان‌هایشان را خود برای مخاطبان بخوانند. از همان آغاز خانه‌مانی برای پیشگیری از گسترش کرونا پیدا بود که سوغات چینی زود ازسرزمین ما رخت بر نخواهد بست و این خانه‌نشینی دشوار و دشوارتر خواهد شد و هر کس، بایستی که هر چه می‌تواند در میانه بگذارد و این شب‌های تنهایی را گرد هم و کنار هم بگذرانیم، با حفظ فاصله گذاری اجتماعی.
من جز نوشتن و خواندن، آنچه می‌توانستم همان داستان‌خوانی بود و بس.
لایو اینستاگرام را پیش از این خیلی خیلی کم دیده بودم. هر از گاه می‌دیدم که دوستی از جایی دیدنی در جهان لایو گذاشته صفحه را بازمی‌کردم و دو سه دقیقه‌ای به تماشا می‌نشستم. یا دوست دیگری تماشای کنسرت یکی از استادان موسیقی را به اشتراک می‌گذاشت. خودم هم یک دو باری هنگام داستان‌خوانی یا برگزاری جلسات نقد کتاب، برای دوستانی که نبودند دکمه لایو را زدم تا چند دقیقه‌ای از نشست رامیزبانی‌شان کنم. خلاصه اینکه لایو اینستاگرام پیش از این برایم نوعی مهمانی سرپایی بود و پرسش و پاسخ و تصویر دوتایی و امکاناتی از ایندست هم اساساً امکاناتی بی‌دلیل به شمار می‌رفتند. »
«حالا، اما نزدیک به چهل شب است که هر شب روی لایو اینستاگرام برای دوستانم داستان می‌خوانم و از داستان‌نویسان و دعوت میکنم برای مخاطبان این برنامه داستان بخوانند. در لایو اینستاگرام متاسفانه آن فرصت گفتگویی که مخاطبان جلسات حضوری با نویسنده محبوبشان داشتند به شکل درخوری فراهم نیست. در حد کامنت دو سه کلمه‌ای که «به به عالی بود» یا دو سه تا علامت خنده به وقت شیرین‌زبانی‌های داستانیا نهایتاً دو سه تا علامت شست که لابد به نشانه دوست داشتن حواله نویسنده می‌کنند. با این همه همین باعث شده همسایه کناری‌ام در روستا، پدر و مادرم که مدت‌هاست ندیده‌ام شان، دوستان و خویشانم از همه جای کره خاکی و دوستان تازه‌ای که هیچ نه دیده و نه می‌شناسم‌شان را هر شب مهمان داستانی کنم. بعد هم که تمام شد همان بالای اینستاگرام را نگاهی بیندازم و ببینم دیگران هم، همه، یکی یکی و دو تا دو تا لایو گذاشته‌اند و حالا فرصت خوبی است تا با جهان آن‌ها هم آشنا شوم.
قرنطینه، اینستاگرام را به تلویزیون ملی بدل کرده است، به تالار گفتگوی آزاد، بی‌انحصار، آزاد، با هر سبک زندگی و گرایش فکری که دوست داشته باشیم یا نه، با تنوعی بی‌مانند و بی‌قید و رها. این وسط، لایو اینستاگرام من شبیه کرسی است، با خانواده‌ای بزرگ که دورتادورش نشسته‌اند و من که هر شب ساعت ۲۱:۳۰ لمیده به پشتی‌های لوله‌ای و ملحفه‌پیچ، برایشان قصه می‌خوانم تا این شب بلند یلدا را نیز به طلوع صبح برسانیم.»
لایو اینستاگرام؛ زیارت در قرنطینه
امسال با قرنطینه در ایران و بسته شدن مکان‌های زیارتی اعلام شد حتی جشن‌های نیمه شعبان نیز به صورت مجازی برگزار شوند. از این رو صفحه‌های ویژه‌ای برای این دسته از کاربران اینستاگرام در ایران ایجاد شد.
تا جایی که آیت‌الله خامنه ای، رهبر انقلاب، در اقدامی کم‌سابقه از این امکان برای پخش سخنرانی‌شان استفاده کردند. سخنرانی نیمه شعبان امسال رهبری هم به صورت زنده از لایو اینستاگرام صفحه منسوب به ایشان پخش شد.
به نظر می‌رسد برخورد‌های قهری در فضای مجازی در دوران قرنطینه و تلاش برای تبلیغ ماندن در خانه به جلوگیری از «انتشار شایعات» محدودشده باشد. در روز‌های ابتدایی منتشر شدن خبر‌های مربوط به کرونا در ایران برخی از افراد در شهر‌های مختلف با عنوان اعلام خبر جعلی درمورد کرونا بازداشت شدند. آن‌ها متهم به اعلام خبر وجود کرونا روی شبکه‌های اجتماعی شدند.
استفاده از لایو اینستاگرام با هر محتوایی مانند داستان‌خوانی، گفتگو، ورزش، آشپزی، کلاب مجازی یا رکوردزنی تعداد بیننده، راهی برای برقراری ارتباط نزدیکتر با مخاطب است. قرنطینه در بسیاری از کشور‌ها هنوز ادامه دارد و ذهن‌های خلاق با امکانات موجود هر روزه راه نویی رابرای تولید محتوای جدید امتحان می‌کنند. شعار دوران قرنطینه این است: «خلاق بمانید و کار جدیدی یاد بگیرید.»
